H Ελλάδα στα δύο άκρα της ευρωπαϊκής στατιστικής: είμαστε η χώρα με το μεγαλύτερο επενδυτικό… comeback μετά την πανδημία και ταυτόχρονα η 2η από το τέλος χώρα με το πιο διευρυμένο «επενδυτικό κενό» στην Ευρώπη.
Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, οι επενδύσεις σε μηχανήματα και εξοπλισμό εμφανίζονται αναλογικά μεγαλύτερες συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά αυτό αποδίδεται κυρίως στον στρατιωτικό εξοπλισμό. Στις δε κατοικίες, που μας «καίνε» λόγω στεγαστικού προβλήματος, έχουμε πιάσει «πάτο»: με συμμετοχή 2% στο ΑΕΠ, οι επενδύσεις για την κάλυψη στεγαστικών αναγκών αναλογούν στο 27,8% του αντίστοιχου επιπέδου του 2005, όταν η αμέσως επόμενη χώρα με τη χειρότερη επίδοση στην Ευρώπη είναι η Ιρλανδία με ποσοστό 58%.
Τα βλέμματα παραμένουν στραμμένα στον δείκτη των επενδύσεων, αλλά και στη συμμετοχή αυτών στο ΑΕΠ της χώρας, καθώς εκεί φαίνεται να βρίσκεται η λύση για μια σειρά από σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει: πρώτον, το πολύ χαμηλό επίπεδο μισθών που δεν θα ανέβει με την απαιτούμενη ταχύτητα παρά μόνο αν ενισχυθεί η παραγωγικότητα της εργασίας, η οποία με τη σειρά της «παρακολουθεί» την πορεία των επενδύσεων ειδικά σε μηχανολογικό εξοπλισμό και τεχνολογία. Και δεύτερον, το μείζον πρόβλημα της έλλειψης στέγης το οποίο απαιτεί αύξηση της προσφοράς κατοικιών τουλάχιστον για να ανακοπεί η περαιτέρω διόγκωσή του.
H πολυετής οικονομική κρίση έκανε μεγάλη ζημιά στον ελληνικό δείκτη των επενδύσεων, ο οποίος ουσιαστικά κατέστη αρνητικός με τις αποσβέσεις (δηλαδή την απώλεια αξίας των υφιστάμενων επενδύσεων) να ξεπερνούν τις καινούργιες τοποθετήσεις. Τα στοιχεία αποτυπώνουν μια προσπάθεια ανάκαμψης μετά την πανδημία, όμως ακόμη ο δρόμος είναι πολύ μακρύς. Ακόμη ένα βήμα θα γίνει μέσα στην εβδομάδα με την κατάθεση συμπληρωματικού προϋπολογισμού για το 2025, ώστε να ενσωματωθούν στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων επιπλέον 500 εκατ. ευρώ και να έρθει πιο κοντά η επίτευξη του στόχου για αύξηση των επενδύσεων κατά 8,4% μέσα στο τρέχον έτος. Η πρόσφατη… προϊστορία δεν είναι υπέρ αυτής της εξέλιξης, καθώς ούτε το 2022 ούτε το 2023 ούτε και πέρυσι επιβεβαιώθηκαν οι αισιόδοξες προβλέψεις και τελικώς η χρονιά έκλεισε με αύξηση μεν, συγκρατημένη δε.
Τι δείχνουν τα τελευταία διαθέσιμα συγκριτικά στοιχεία Ελλάδας – Ε.Ε.;
• Η συμμετοχή των επενδύσεων στο ΑΕΠ αυξάνεται διαρκώς μετά την πανδημία, η «ψαλίδα» με την Ευρώπη κλείνει, αλλά ο ρυθμός είναι αργός. Μάλιστα, το κλείσιμο του λεγόμενου επενδυτικού κενού είναι κυρίως απόρροια της «στασιμότητας» στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα, το 2024 έκλεισε με συμμετοχή 15,3% των επενδύσεων στο ΑΕΠ. Μόνο το Λουξεμβούργο έχει χειρότερη απόδοση με ποσοστό 14,3%, με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης να διαμορφώνεται στο 21,1%. Αυτή η διαφορά των 5,8 μονάδων είναι και το λεγόμενο επενδυτικό κενό. Το 2021 η Ελλάδα ήταν στο 13,8% και η Ευρωζώνη στο 21,7%.
• Η διαφορά Ελλάδας – Ευρωζώνης ήταν αμέσως μετά την πανδημία στις 7,9 μονάδες και έχει κλείσει λόγω της μεγαλύτερης αύξησης που παρουσιάζουν οι επενδύσεις στην Ελλάδα συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες. Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι προς το παρόν κάνουμε «πρωταθλητισμό» όσον αφορά τον ρυθμό αύξησης. Την περίοδο 2020-2024 οι επενδύσεις στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί κατά 57,65%, ενώ στην Ευρωζώνη μόλις κατά 5,5%. Ακόμη και με τόσο εντυπωσιακή διαφορά στον ρυθμό αύξησης των επενδύσεων, θα χρειαστεί πολύς χρόνος ακόμη για να πιάσει η Ελλάδα την Ευρωζώνη στον δείκτη συμμετοχής των επενδύσεων στο ΑΕΠ.
• Η συμμετοχή των επενδύσεων σε κατοικίες στο συνολικό ΑΕΠ είναι μόλις 2,3% με βάση τα στοιχεία του 2024, ποσοστό που είναι το δεύτερο χαμηλότερο στην Ευρώπη μετά την Πολωνία. Ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης φτάνει στο 5,4%, ενώ υπάρχουν χώρες που επενδύουν πάνω από 6% του ΑΕΠ τους σε κατοικίες. Μεταξύ αυτών η Ιταλία και η Κύπρος, η οποία μάλιστα βρίσκεται στην κορυφή της κατάστασης. Συνολικά στις κατασκευές η Ελλάδα είναι τελευταία με ποσοστό συμμετοχής στο ΑΕΠ της τάξεως του 6%, όταν ο μέσος όρος της Ευρωζώνης είναι στο 10,9%.
• Επενδύσεις σε μηχανήματα, εξοπλισμούς και οπλικά συστήματα αντιστοιχούν περίπου στο 6,6% του ΑΕΠ. Υπερβαίνουμε τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, αλλά και πάλι αυτό αποδίδεται περισσότερο στις αυξημένες τα τελευταία χρόνια επενδύσεις στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς.
Στις εαρινές της προβλέψεις η Κομισιόν αναθεωρεί τις προβλέψεις της όσον αφορά την πορεία των ελληνικών επενδύσεων επί τα χείρω, παρά το γεγονός ότι έχει ληφθεί υπόψη η αύξηση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων κατά 500 εκατ. ευρώ. Ηδη για το 2024 έχει «διορθωθεί» η φθινοπωρινή εκτίμηση, καθώς από το 7,4% κλείσαμε στο 4,5%. Για το 2025, το +8,9% του φθινοπώρου κατέβηκε ήδη στο 7,8% και για το 2026 το 7,1% έγινε 7,3%. Βελτιώθηκαν προς τα πάνω οι εκτιμήσεις για τις επενδύσεις στις κατασκευές (από 4,2% φέτος με βάση τις φθινοπωρινές προβλέψεις σε 13,1%), αλλά καταγράφεται πολύ μεγάλη μείωση στην εκτίμηση για τις επενδύσεις σε εξοπλισμό (από το 12,5% στο 5,6%).
