Πασχίζει να βρει λύσεις η κυβέρνηση ώστε η διεθνής ενεργειακή κρίση που ήδη ξέσπασε να μην πλήξει τα νοικοκυριά τόσο πολύ, αλλά και να μην «τσακίσει» την οικονομία.
«Δυστυχώς ουδείς θα μείνει αλώβητος αλλά τουλάχιστον να μην έχουμε φαινόμενα …κατολίσθησης αυτό προσπαθούμε» μας λέει κορυφαίο στέλεχος του Υπουργείου Οικονομικών που ασχολείται με τις ελαφρύνσεις από τη φορολογική σκοπιά.
Στο πλαίσιο αυτό ήδη ισχύει από τις αρχές Σεπτεμβρίου πλήρης απαλλαγή από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης των ενεργειακών – ηλεκτροπαραγωγών εταιριών για τις ποσότητες φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. σύμφωνα με σχετική απόφαση
Η απόφαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων ήδη ισχύει εδώ και 25 ημέρες αλλά θα φανεί στα πρώτα τιμολόγια που θα αποσταλούν σύντομα.
Στην απόφαση προβλέπεται ότι δικαιούχοι της απαλλαγής από τον Ε.Φ.Κ. είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα, τα οποία χρησιμοποιούν φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία είτε διανέμεται στο Σύστημα Μεταφοράς -Διανομής, είτε παράγεται για ιδία χρήση. Στους δικαιούχους περιλαμβάνονται και οι μονάδες συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας, για το μέρος του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Για το σκοπό αυτό και για να μην υπάρχουν «παρατράγουδα» επειδή δεν υπάγονται όλοι στην ευνοϊκή ρύθμιση, ορίστηκε η Ελεγκτική Υπηρεσία Τελωνείων (ΕΛ.Υ.Τ.) για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της νόμιμης χρησιμοποίησης του φυσικού αερίου που απαλλάσσεται από τον ΕΦΚ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ειδικά η ΕΛ.Υ.Τ. Αττικής θα καταρτίσει και Μητρώο Εταιριών-Δικαιούχων Απαλλαγής από ΕΦΚ του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Υπάρχουν επιπροσθέτως πλήθος δικαιολογητικών που χρειάζεται να υποβάλει κάθε παραγωγός προκειμένου να τύχει απαλλαγής του ΕΦΚ για τις ποσότητες φυσικού αερίου που καταναλώνονται για λόγους ηλεκτροπαραγωγής, καθώς επίσης και σημαντικές υποχρεώσεις των δικαιούχων απαλλαγής ώστε να μην χάσουν τη ρύθμιση.
Επίσης αναλύεται η μεθοδολογία για τον προσδιορισμό των απαλλασσόμενων ποσοτήτων φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με τις λοιπές χρήσεις, σε περίπτωση κοινών μετρητών ή σε μονάδες συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας.
Φυσικό αέριο: Οι αυξήσεις που έρχονται στη λιανική
Εάν όμως τα πράγματα στη ηλεκτροπαραγωγή πάνε να μπούν σε μια σειρά, στη λιανική του φυσικού αερίου η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη.
«Οι αυξήσεις στα τιμολόγια λιανικής στο φυσικό αέριο ίσως προσεγγίσουν και το 100% σε σχέση με τον Οκτώβριο του 2020» μας λέει …υποψιασμένος αναλυτής της ΡΑΕ και προσθέτει «αφού η τιμή του κινείται πάνω από τα 40 ευρώ η μεγαβατώρα, έναντι 20 ευρώ τον ίδιο μήνα πέρυσι. Αυτή την εβδομάδα έφτασε τα 75 ευρώ/ MWh στις μεγάλες αγορές του ευρωπαϊκού Βορρά. Τον Ιούλιο ήταν μόλις 40 και πριν περίπου ένα μήνα 58 ευρώ!».
«Η πολύ σωστή ενίσχυση των νοικοκυριών με 150 εκατ. ευρώ, που εξήγγειλε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη ΔΕΘ είναι πλέον ξεκάθαρο πως δεν θα αρκέσει» υπολογίζει στέλεχος του ΥΠΟΙΚ και προσθέτει: «οι χρεώσεις εταιρειών που μπορεί κανείς να δει επίσημα δημοσιευμένες έχουν αυξήσεις πάνω από 100% από τον περσινό Σεπτέμβριο καμιά φορά και 120% οπότε καταλαβαίνετε που θα πάει το θέμα».
«Όπως και να έχουν τα πράγματα όμως, το φυσικό αέριο θα παραμείνει αρκετά φθηνότερο από το πετρέλαιο θέρμανσης και αυτό πρέπει να το λάβουν υπόψη τους οι καταναλωτές τώρα που πρέπει να μετράμε και το τελευταίο …ευρουλάκι» παρεμβαίνει εμπορικός διευθυντής ενεργειακής εταιρίας προσθέτοντας πως «με το πετρέλαιο σε πτήση …Ραφάλ και τα air condition να καίνε …χρυσάφι η μόνη λύση είναι το φυσικό αέριο ακόμη και αν έχει γίνει και αυτό πλέον πολύ… αλμυρό. Θα έχουμε χειμώνα ενεργειακής κρίσης ας τον περάσουμε όσο γίνεται πιο ανώδυνα».
Η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου όμως είναι ποιος και πόσο θα πληρώσει το μάρμαρο.
«Όλοι μας θα πληρώσουμε ακόμη και τα νοικοκυριά που δεν φταίνε σε τίποτα» απαντά μεγαλοστέλεχος καθετοποιημένου ελληνικού Ομίλου και εξηγεί: «οι αυξήσεις στους λογαριασμούς φυσικού αερίου δεν είναι πάντα τόσο άμεσα ορατές στους καταναλωτές όσο η αύξηση των τιμών της βενζίνης, όταν ανεβαίνει το πετρέλαιο. Από την πλευρά τους οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές θα αντιμετωπίσουν άμεσα υψηλότερο κόστος ενέργειας, αν και πολλοί θα έχουν αντισταθμίσει από πριν την προβλεπόμενη κατανάλωσή τους για να κλειδώσουν τις τιμές. Πολλά νοικοκυριά θα προστατευτούν αρχικά, με κυβερνητικές παρεμβάσεις παρά το γεγονός ότι το κόστος της χονδρικής αντιστοιχεί μόνο στο 40% του μέσου λογαριασμού» και καταλήγει: «αυτό πάντως δεν μπορεί να κρατήσει πολύ αφού η κρατική ενίσχυση παντού έχει όρια. Αν δεν ομαλοποιηθεί η αγορά με εξισορρόπηση προσφοράς ζήτηση οι επιπτώσεις θα είναι δραματικές».
Η ενεργειακή κρίση απειλεί ανοιχτά την Ε.Ε.
Οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ε.Ε. έχουν εκτιναχτεί σε επίπεδα ρεκόρ λόγω των περιορισμένων προμηθειών ενόψει του χειμώνα, αυξάνοντας τους φόβους για σοβαρό οικονομικό πλήγμα στη βιομηχανία, καθώς και ελλείψεων που θα μπορούσε να προκαλέσει ένας βαρύς χειμώνας.
Αυτή είναι οι γενική εικόνα που δίνουν έγκυροι αναλυτές στις Βρυξέλλες, τη Φρανκφούρτη και το Λονδίνο και παραθέτουν στοιχεία: «Οι λεγόμενες τιμές της επόμενης ημέρας αυξήθηκαν κατά 70% μόνο από τις αρχές Αυγούστου σε ΕΕ και Βρετανία, ανεβάζοντας σε επίπεδα ρεκόρ τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς το φυσικό αέριο είναι καθοριστικό στην παραγωγή ενέργειας».
Στο ερώτημα εάν υπάρχουν φόβοι για την επαρκή προμήθεια φυσικού αερίου στη ΕΕ σχολιάζουν: «Οι ανησυχίες για ελλείψεις στις προμήθειες ξεκίνησαν με ένα παρατεταμένο κρύο χειμώνα που στράγγισε τα αποθέματα φυσικού αερίου. Υπό φυσιολογικές συνθήκες αυτά θα αναπληρώνονταν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού όταν η ζήτηση για θέρμανση ουσιαστικά εξανεμίζεται. Ομως η αναπλήρωση των αποθεμάτων δεν συνέβη με τον ρυθμό που θα ήθελαν οι traders. Η Ρωσία στέλνει λιγότερο φυσικό αέριο στην Ευρώπη, για λόγους που ακόμα δεν είνα πλήρως ξεκάθαροι. Άλλοι επισημαίνουν την ανάγκη της Ρωσίας να αναπληρώσει τα δικά της αποθέματα, ενώ κάποιοι διακινούν υποψίες ότι προσπαθεί να πιέσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, να εγκρίνουν τη λειτουργία του εξαιρετικά αμφιλεγόμενου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2. Επίσης, η Ευρώπη κλείνει σταδιακά τα εργοστάσια λιγνίτη τα τελευταία χρόνια, περιορίζοντας τη δυνατότητα αλλαγής καυσίμων όταν αυξάνονται οι τιμές. Η αύξηση των τιμών του λιγνίτη σε επίπεδα ρεκόρ έχουν επίσης κάνει τα swaps καυσίμων λιγότερο ελκυστικά επειδή ο λιγνίτης εκπέμπει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα όταν καίγεται».
Η αλήθεια είναι ότι πλέον πολλές χώρες της ΕΕ εξαρτώνται περισσότερο από τις ανεμογεννήτριες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά η αξιοσημείωτη άπνοια που επικρατεί τις τελευταίες εβδομάδες έχει περιορίσει τη συμβολή της αιολικής ενέργειας στο δίκτυο. Αυτό έχει σε μεγάλο βαθμό έχει αναπληρωθεί από φυσικό αέριο, αυξάνοντας τη ζήτηση για καύσιμα.
«Η έκθεση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στις τιμές του φυσικού αερίου έχει αυξηθεί», τόνισε ο Τζέιμς Χάκστεπ της S&P Global Platts Analytics και προσθέτει: «αν οι τιμές του φυσικού αερίου στην ΕΕ παραμείνουν σε παρόμοια επίπεδα ή κινηθούν υψηλότερα καθ ‘όλη τη διάρκεια του χειμώνα, δεν υπάρχει άλλη επιλογή παρά να αυξήσει το ανώτατο όριο τιμών στους λογαριασμούς ενέργειας – ενδεχομένως κατά ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό».
Άλλο ένα καίριο ερώτημα είναι εάν θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν οι τιμές και για πόσο ακόμη. Εδώ οι αναλυτές σχολιάζουν: «Όχι αναγκαστικά. Μια σειρά από παράγοντες μπορεί να ανακόψουν το ράλι. Ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι ο καιρός. Ένας ήπιος χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο θα βοηθούσε σημαντικά να καθησυχάσει η αγορά. Μια αύξηση στην παραγωγή αιολικής ενέργειας θα βοηθούσε επίσης, μειώνοντας την ποσότητα του φυσικού αερίου που κατευθύνεται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η έγκριση του ρωσικού αγωγού Nord Stream 2 από τη Γερμανία. Ενώ κάποιοι αμφιβάλλουν για το πόσο επιπλέον αέριο θα φέρει στην Ευρώπη φέτος, υπάρχουν ανησυχίες ότι μια καθυστέρηση στην εκκίνηση της γραμμής θα μπορούσε να επιδεινώσει την κατάσταση. Η Gazprom, το κρατικό ρωσικό μονοπώλιο εξαγωγής αερίου, έχει εκπληρώσει όλες τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις της. Αλλά δεν έχει διαθέσει πρόσθετες προμήθειες μέσω της Ουκρανίας, την οποία ο Nord Stream 2 έχει σχεδιαστεί για να παρακάμψει».
Ο Οργανισμός S&P Global Platts Analytics που ειδικεύεται σε αυτές τις αναλύσεις και διαμορφώνει τιμές, εντόπισε μια αμφιλεγόμενη διέξοδο για τη χαλάρωση των ελλείψεων στις αγορές φυσικού αερίου: «μετάβαση από φυσικό αέριο σε πετρέλαιο όπου είναι εφικτό, είτε σε μονάδες παραγωγής είτε σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που είναι σε θέση να καίνε πετρέλαιο. Αλλά αυτό θα ήταν ό,τι χειρότερο για το περιβάλλον.Η αντικατάσταση του αερίου από πετρέλαιο ξεκίνησε νωρίτερα στην Ασία λόγω τoυ premium στην τιμή του LNG και των λιγότερο αυστηρών κανονισμών όσον αφορά τις εκπομπές, αλλά τώρα φαίνεται και στην Ευρώπη» δήλωσε ο Χάκστεπ στην S&P Global Platts.
Η πολιτική πίεση στην Ε.Ε.- Ποιος θα πάρει τα ρίσκα;
Πριν από μερικά χρόνια, το φυσικό αέριο θεωρούνταν ένα καύσιμο «γέφυρα» ανάμεσα στα ορυκτά καύσιμα και την ανανεώσιμη ενέργεια. Αλλά δέχεται ολοένα και περισσότερα πυρά από ακτιβιστές και επενδυτές.
Η αγορά με τους δεκάδες αναλυτές της υποστηρίζει ότι αυτό είναι κοντόφθαλμο και ότι έχει περιορίσει τη διάθεση νέων προμηθειών που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση των εκπομπών ρύπων με την αντικατάσταση του λιγνίτη, ο οποίος παράγει διπλάσιο διοξείδιο του άνθρακα όταν καίγεται. Αλλά παρατηρητές επισημαίνουν επίσης ότι ακόμα δεν υπάρχει επαρκής ανανεώσιμη ενέργεια, για να ικανοποιηθούν οι ενεργειακές ανάγκες χωρίς τη χρήση φυσικού αερίου.
«Αυτή είναι η τραγωδία του περιορισμού της προσφοράς φυσικού αερίου με την κατηγοριοποίηση του μαζί με τον λιγνίτη και το πετρέλαιο από τους οικολόγους» τόνισε ο Άντι Κάλιτζ, πρώην στέλεχος της Royal Dutch Shell ο οποίος είναι γενικός γραμματέας της Διεθνούς Ένωσης Αερίου και προβλέπει: «Το αποτέλεσμα θα είναι ότι η κλιματική καμπύλη θα στρίψει με πιο αργό ρυθμό αν δεν έχεις αρκετό φυσικό αέριο για να αντικαταστήσει τον λιγνίτη. Αν αυτό συνεχιστεί, οι συνέπειες θα γίνουν αισθητές είτε με μη βιώσιμες τιμές ή με ενεργειακή ανασφάλεια με τη μορφή ελλείψεων».
Σε αυτό το πλαίσιο, παλαιό πολιτικό στέλεχος του ΥΠΕΝ παρεμβαίνει με ουσιαστικό λόγο: «ασκείται μέσα στην ΕΕ τεράστια πολιτική πίεση προς τις κυβερνήσεις, οι οποίες ανακοινώνουν κάθε μια τα δικά τους μέτρα, χωρίς κανένα κεντρικό συντονισμό από την ΕΕ. Η κρίση με αυτό τον τρόπο θα πολλαπλασιαστεί τους επόμενους μήνες. Η Αθήνα ασκεί πιέσεις στα Συμβούλια Υπουργών αλλά και ατύπως μέσα από άλλα κανάλια. Δυστυχώς η ΕΕ άρα και η Κομισιόν κωλυσιεργούν κυρίως επειδή υπάρχει το πολιτικό κενό μέχρι την αντικατάσταση της κας Μέρκελ. Σεβαστό μεν αλλά τα νοικοκυριά δεν μπορούν να περιμένουν διότι ξεμένουν από χρήματα, χρειάζονται λύσεις διότι κοινωνικά θα την πατήσουμε όπως με τους αντιεμβολιαστές» προσθέτει με νόημα.
