Διατήρησε σταθερό το “ΒΒ+” για την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας ο οίκος Fitch, με σταθερό το outlook, με την Ελλάδα να συνεχίζει να παραμένει μια βαθμίδα κάτω από την επενδυτική.
Σύμφωνα με την έκθεση της Fitch που εκδόθηκε αργά το βράδυ της Παρασκευής, οι αξιολογήσεις της Ελλάδας στη διακυβέρνηση, οι δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης και το κατά κεφαλήν εισόδημα, συγκαταλέγονται στα υψηλότερα μεταξύ των κρατών που βρίσκονται κάτω από την επενδυτική βαθμίδα. Τα πλεονεκτήματα αυτά αντισταθμίζονται από τα απότοκα της κρίσης δημόσιου χρέους, δηλαδή τα υψηλά επίπεδα δημόσιου και εξωτερικού χρέους, καθώς και τις μειωμένες μεσοπρόθεσμες δυνατότητες ανάπτυξης και τις ευπάθειες στον τραπεζικό τομέα.
Η Fitch αναθεωρεί ανοδικά την πρόβλεψή της για το ΑΕΠ στο 2,3% το 2023 (από 0,9%), λόγω της θετικής επίπτωσης βάσης (1,5 ποσοστιαία μονάδα λόγω των πολύ καλύτερων επιδόσεων το δ’ τρίμηνο του 2022) και του μειωμένου ενεργειακού ρίσκου. Ωστόσο, αναμένει πως οι καταναλωτικές δαπάνες των νοικοκυριών θα επιβραδυνθούν σημαντικά φέτος, ως απόρροια του πληθωρισμού και της μειωμένης ζήτησης για δάνεια. Αντιθέτως, βλέπει σταθερό ρυθμό στην αύξηση των επενδύσεων χάρη στην απορρόφηση κεφαλαίων στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ τομείς -όπως ο τουρισμός- θα συνεχίσουν να στηρίζουν τις εξαγωγές.
Οι μεταρρυθμίσεις είναι ζωτικής σημασίας για τη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη σύμφωνα με τον οίκο. Ειδικότερα, η Fitch αναμένει ανάπτυξη 2 – 2,5% την περίοδο 2024-26, με ώθηση τις επενδύσεις και την καταναλωτική ανάπτυξη των νοικοκυριών. Όπως σημειώνει ο οίκος, “οι προβλέψεις μας υποστηρίζονται από την υπόθεση ότι οι ελληνικές αρχές θα συνεχίσουν να εκπληρώνουν τα ορόσημα και τους στόχους στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο αποτελεί το βασικό κλειδί για την απελευθέρωση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Η αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων παραμένει μια σημαντική διαρθρωτική πρόκληση, με τις προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις στα εργασιακά να είναι ζωτικής σημασίας για την αύξηση των ποσοστών συμμετοχής”.
Οι εκλογές
Στην Ελλάδα θα διεξαχθούν δεύτερες εκλογές στις 25 Ιουνίου σημειώνει η Fitch, δεδομένης της αδυναμίας των κομμάτων να σχηματίσουν κυβέρνηση μετά τις εκλογές της 21ης Μαΐου. “το κεντροδεξιό κόμμα Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) σημείωσε επιδόσεις πολύ υψηλότερες από τις προβλέψεις των δημοσκοπήσεων, εξασφαλίζοντας ποσοστό κοντά στο 40%, καθιστώντας πιθανή τη νίκη της στις δεύτερες εκλογές. Εάν η ΝΔ καταφέρει να εξασφαλίσει μια άνετη πλειοψηφία (κάτι που φαίνεται πιθανό, δεδομένου ότι οι δεύτερες εκλογές θα επιστρέψουν στο σύστημα με το μπόνους πλειοψηφίας, παρέχοντας στον νικητή 50 επιπλέον έδρες), αυτό θα μπορούσε να μειώσει τους κινδύνους πολιτικής αστάθειας και θα επέτρεπε τη συνέχεια της πολιτικής της”, τονίζει ο οίκος και προσθέτει: “Συνολικά, διατηρούμε την πρόβλεψή μας ότι η επόμενη ελληνική κυβέρνηση θα διατηρήσει καλές σχέσεις με την ΕΕ και άλλους εταίρους, διασφαλίζοντας μακροοικονομική σταθερότητα”.
Αύξηση πρωτογενούς πλεονάσματος στο 1% το 2023
Η Fitch αναμένει συνέχιση της δημοσιονομικής εξυγίανσης το 2023, αντανακλώντας εν μέρει μια καλύτερη θέση εκκίνησης, δεδομένου ότι το έλλειμμα του 2022 ήταν χαμηλότερο από το αναμενόμενο. Ειδικότερα, ο οίκος προβλέπει αύξηση του πρωτογενούς πλεονάσματος στο 1% του ΑΕΠ το 2023 (και στο 2% το 2024), με τους βραχυπρόθεσμους καθοδικούς κινδύνους να περιορίζονται σε μεγάλο βαθμό, δεδομένης της ισχυρής αύξησης των εσόδων τους πρώτους μήνες του έτους (σε όρους μετρητών τα φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν κατά 12% σε ετήσια βάση την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου).
Το πρόγραμμα σταθερότητας προβλέπει συνεχή βελτίωση των δημόσιων οικονομικών έως το 2026, με το πρωτογενές πλεόνασμα να αυξάνεται στο 2,5% και το δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ να μειώνεται κατά 38 ποσοστιαίες μονάδες το διάστημα 2022-2026. Το πρόγραμμα, σημειώνει ο οίκος, υπογραμμίζει την ευρεία δέσμευση των αρχών για δημοσιονομική σύνεση, με ορισμένες μεταρρυθμίσεις που ενδεχομένως να προσφέρουν κάποιες διαρθρωτικές βελτιώσεις. Παρόλα αυτά, η Fitch βλέπει και κινδύνους, όπως η ασθενέστερη ανάπτυξη και οι αυξανόμενες απαιτήσεις για δαπάνες. Η συνεχής συγκράτηση των δαπανών μπορεί να αποδειχθεί πιο δύσκολη μετά την πλήρη άρση των προσωρινών μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας ή εάν η αύξηση των εσόδων επιβραδυνθεί σημαντικά.
Μείωση του χρέους
Σύμφωνα με το βασικό σενάριο του οίκου, αναμένεται ο λόγος του δημόσιου χρέος προς ΑΕΠ να μειωθεί στο 162,2% το 2023 και στο 154,4% το 2024, σε μια προβλεπόμενη μείωση 50 ποσοστιαίων μονάδων από το υψηλό 206% που είχε καταγραφεί το 2020. Οι σταθερές συνθήκες χρηματοδότησης και η σημαντική ταμειακή θέση (κοντά στα 35 δισ. ευρώ) θα συνεχίσουν να στηρίζουν τη διαχείριση του χρέους.
Υποχώρηση πληθωριστικών πιέσεων
Ο οίκος αναμένει ότι ο ετήσιος εναρμονισμένος πληθωρισμός θα υποχωρήσει στο 4% το 2023 και στο 1,9% το 2024, δεδομένων των επιδράσεων βάσης και της συγκράτησης της οικονομικής δραστηριότητας. Κάποιοι κίνδυνοι για άνοδο του πληθωρισμού πιθανόν θα συνεχίσουν να υφίστανται, δεδομένων των πιέσεων από τον δομικό πληθωρισμό (ο οποίος είναι πλέον πάνω από το ονομαστικό επιτόκιο γύρω στο 6%). Η δυναμική της αγοράς εργασίας θα στηρίξει την ταχύτερη αύξηση των μισθών φέτος (πάνω από 6%), αλλά οι κίνδυνοι ενός σπιράλ μισθών-τιμών είναι περιορισμένοι.
Μείωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών
Η προβλεπόμενη μείωση των εισαγωγών (λόγω της πτώσης των τιμών της ενέργειας και της ασθενέστερης εγχώριας ζήτησης) θα οδηγήσει σε σταδιακή μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2023-2024 (αφού έφτασε σε υψηλό 12 ετών, 9,7% του ΑΕΠ, το 2022).
Το έλλειμμα (το οποίο ο οίκος εκτιμά πως θα κινηθεί κατά μέσο όρο στο 6,5% τα επόμενα δύο χρόνια) θα χρηματοδοτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την αύξηση των καθαρών εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων, μειώνοντας έτσι τους εξωτερικούς κινδύνους. H Fitch εκτιμά ότι η καθαρή θέση του εξωτερικού χρέους θα παραμείνει υψηλή (παρά τη μικρή μείωση στο 115,6% του ΑΕΠ το 2024).
Σταθερός τραπεζικός τομέας
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, ο δείκτης των μη εξυπηρετούμενων δανείων μειώθηκε στο 8,2%, σημειώνει ο οίκος. Σε αυτό το πλαίσιο, η Fitch αναμένει περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας του ενεργητικού βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, αλλά με πιο ήπιο ρυθμό. Η ρευστότητα και η κεφαλαιακή θέση του τομέα είναι σταθερές, χωρίς να υπάρχουν μέχρι στιγμής επιπτώσεις από την παγκόσμια τραπεζική αναταραχή το α’ τρίμηνο του 2023. Η πιστωτική ανάπτυξη έχει εξασθενήσει το 2023, εν μέρει λόγω της επιβράδυνσης των επιχειρηματικών δανείων, αλλά ο οίκος αναμένει ότι θα επιταχυνθεί καθώς η ανάπτυξη θα αρχίσει να ενισχύεται το β’ τρίμηνο του 2023.
Παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν υποβάθμιση ή αναβάθμιση της αξιολόγησης
Παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε αρνητική δράση/υποβάθμιση αξιολόγησης
– Δημόσια οικονομικά: Διαρκής ανοδική τάση του δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ, για παράδειγμα λόγω δημοσιονομικής χαλάρωσης ή αδύναμης ανάπτυξης.
-Μακροοικονομικά: Νεότερα σοκ στην ελληνική οικονομία που θα επηρεάσουν την οικονομική ανάκαμψη
Παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε θετική δράση/αναβάθμιση της αξιολόγησης
– Δημόσια οικονομικά: Εμπιστοσύνη σε μια μετεκλογική δημοσιονομική πολιτική που θα οδηγήσει σε σταθερή καθοδική πορεία του λόγου του δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.
-Μακροοικονομικά: Βελτίωση της μεσοπρόθεσμης αναπτυξιακής δυναμικής, για παράδειγμα, λόγω της υψηλότερης δυναμικής των επενδύσεων και/ή της εφαρμογής διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
Επόμενες αξιολογήσεις
Σημειώνεται ότι οι οίκοι DBRS και Standard and Poor’s έχουν ήδη κατατάξει την Ελλάδα μία μόλις βαθμίδα από τον επενδυτικό βαθμό, ενώ η Moody’s αξιολογεί τη χώρα στη χαμηλότερη βαθμίδα από όλους τους οίκους αξιολόγησης, τρεις από την επενδυτική. Επόμενη αξιολόγηση είναι προγραμματισμένη για τις 4 Αυγούστου 2023 από την Scope.
Αναλυτικά το “καλεντάρι”:
4 Αυγούστου 2023 – Scope
8 Σεπεμβρίου 2023 – DBRS
15 Σεπτεμβρίου 2023 – Moody’s
20 Οκτωβρίου 2023 – Standad and Poor’s
1 Δεκεμβρίου 2023 – Fitch
