Στο συμπέρασμα ότι «η Ελλάδα έχει κάνει τις απαραίτητες ενέργειες για να επιτύχει τις συγκεκριμένες δεσμεύσεις της, παρά τις δύσκολες συνθήκες που προκλήθηκαν από την πανδημία», καταλήγει η 11η έκθεση των ευρωπαϊκών θεσμών, στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας.
«Οι αρχές ανέλαβαν συγκεκριμένες δεσμεύσεις σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικοποιήσεων, της βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και της φορολογικής διοίκησης, ενώ προχώρησαν σε ευρύτερες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της σχολικής εκπαίδευσης και της δημόσιας διοίκησης.
Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα χαιρετίζουν τη στενή και εποικοδομητική δέσμευση σε όλους τους τομείς και ενθαρρύνουν τις αρχές να διατηρήσουν τη δυναμική και, όπου είναι απαραίτητο, να ενισχύσουν τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των καθυστερήσεων που προκλήθηκαν εν μέρει από την πανδημία, ιδίως όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα και τις καθυστερήσεις εκκαθάρισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών», αναφέρει η έκθεση των θεσμών.
Η πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις
«Η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων συνεχίστηκαν με θετικό ρυθμό σε διάφορους τομείς πολιτικής», υπογραμμίζει η έκθεση. Μεταξύ άλλων, επισημαίνονται τα εξής:
Η «σημαντική και ουσιαστική πρόοδος που έχει επιτευχθεί όσον αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις», ιδίως με το έργο στο Ελληνικό και με την επιλογή ενός προτιμώμενου επενδυτή στη σύμβαση παραχώρησης της Εγνατίας Οδού και την μετάβαση υποδομών της δημόσιας εταιρίας φυσικού αερίου (ΔΕΠΑ).
Το συμπληρωματικό πλέγμα μισθών για την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, που εγκρίθηκε στο πλαίσιο της 10ης έκθεσης, διανεμήθηκε με επιτυχία σε σημαντικό αριθμό προσωπικού, ολοκληρώνοντας έτσι τη συγκεκριμένη δέσμευση στον τομέα της φορολογικής διοίκησης.
Η σύμβαση σχετικά με την πλήρη ανάπτυξη του συστήματος Τεχνολογίας Πληροφοριών για την υποστήριξη του πλαισίου αδειοδότησης επενδύσεων υπογράφηκε πρόσφατα, εκπληρώνοντας έτσι τη συγκεκριμένη δέσμευση.
Το σύστημα συλλογής πληροφορικής για τη φορολογική διοίκηση, μια ειδική δέσμευση στα μέσα του 2021, βρίσκεται σε φάση δοκιμών και το τελικό σύστημα αναμένεται να τεθεί σε ισχύ μέχρι το τέλος του 2021, σε γενικές γραμμές σύμφωνα με ό, τι αναμενόταν στη 10η έκθεση.
Όσον αφορά την υγεία και την κοινωνική περίθαλψη, η συλλογή «clawback», δηλαδή δαπάνες πέρα από το νομοθετικό ανώτατο όριο για δημόσιες δαπάνες για φαρμακευτικά προϊόντα και άλλες υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης που πρέπει να εισπραχθούν από τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, προχωρά τώρα σε μεγάλο βαθμό σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, μετά από καθυστερήσεις λόγω της πανδημίας.
Όσον αφορά το επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον, οι αρχές ενθαρρύνονται να ενισχύσουν τον ρυθμό έγκρισης υπουργικών διατάξεων που είναι αναγκαίοι για την εφαρμογή των νόμων του Απριλίου και του Ιουνίου, ο οποίος είναι απαραίτητος για να τεθούν πλήρως σε λειτουργία οι νέες διατάξεις.
Η εφαρμογή του οδικού χάρτη για την ολοκλήρωση του έργου του κτηματολογίου προχωρά ικανοποιητικά, με μέτριες καθυστερήσεις στην κύρωση των δασικών χαρτών. Οι θεσμοί χαιρετίζουν το γεγονός ότι οι αρχές υιοθέτησαν νέο κτηματολογικό νόμο, ο οποίος αποσκοπεί στην επιτάχυνση των διαδικασιών χαρτογράφησης και μεταβίβασης περιουσίας.
Ωστόσο, η έκθεση διαπιστώνει ότι σε ορισμένους τομείς, η πρόοδος ήταν βραδύτερη από την αναμενόμενη. Ειδικότερα, επισημαίνεται ότι ο ρυθμός εκκαθάρισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών δεν έχει μειωθεί. «Το συνολικό απόθεμα των ληξιπρόθεσμων οφειλών ανήλθε σε περίπου 900 εκατ. ευρώ, υπερβαίνοντας τον συνολικό στόχο για το τέλος Ιουλίου (περίπου 500 εκατ. ευρώ) κατά σχεδόν 80%.
Αυτή η σημαντική απόκλιση εγείρει ανησυχίες. Οι αρχές καλούνται να επιταχύνουν την εφαρμογή όλων των ενεργειών που διευκολύνουν την εκκαθάριση ληξιπρόθεσμων οφειλών και αποτρέπουν τη συσσώρευση νέων, προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν μελλοντικές διολισθήσεις από τους συμφωνηθέντες στόχους», αναφέρει η έκθεση.
Εξάλλου, επισημαίνεται ότι ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων το πρώτο τρίμηνο του 2021 παρέμεινε στο 30%, παρόμοιο με το τέλος του 2020, αλλά η τάση μιας συνεχούς βελτίωσης αναμένεται να επανεκκινήσει τα επόμενα τρίμηνα λόγω των περαιτέρω σημαντικών τιτλοποιήσεων υπό το πρόγραμμα «Ηρακλής».
Τα αρχικά σημάδια από τη χρήση του νέου πτωχευτικού πλαισίου που εφαρμόστηκε στο πλαίσιο της 10ης έκθεσης είναι ενθαρρυντικά, αλλά είναι πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα του νέου πλαισίου.
Η επεξεργασία των εκκρεμοτήτων των υποθέσεων αφερεγγυότητας των νοικοκυριών, συγκεκριμένη δέσμευση για το τέλος του 2021, έχει ξαναρχίσει, αλλά πιθανότατα θα διαρκέσει περισσότερο από ό, τι αναμενόταν λόγω πολύμηνων αναστολών δικαστηρίων που σχετίζονται με την πανδημία και χαμηλής ικανότητας διεκπεραίωσης υποθέσεων.
Όσον αφορά τη διεξαγωγή ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και άλλων εκτελεστικών διαδικασιών, τα ευπρόσδεκτα και σημαντικά βήματα που περιλαμβάνονται στον αναθεωρημένο (σχέδιο) Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας θα τεθούν σε ισχύ αργότερα από το αναμενόμενο, την 1η Ιανουαρίου 2022, κάτι που είναι ατυχές λαμβάνοντας υπόψη τις προηγούμενες διαβεβαιώσεις ότι ο κώδικας θα τεθεί σε ισχύ έως τα μέσα Σεπτεμβρίου 2021.
Οι μακροοικονομικές εξελίξεις
«Η ελληνική οικονομία εμφανίζει σημάδια ανάκαμψης νωρίτερα από το αναμενόμενο», επισημαίνει η έκθεση. Μετά τη μεγάλη ύφεση 8,2% το 2020, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 4,5% και 3,4% σε τριμηνιαία βάση το πρώτο και το δεύτερο τρίμηνο του 2021 αντίστοιχα, λόγω των επενδύσεων.
Σύμφωνα με τις θερινές ενδιάμεσες προβλέψεις της Επιτροπής, το ελληνικό ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 4,3% το 2021 και κατά 6% το 2022, λαμβάνοντας υπόψη την επενδυτική ώθηση από το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, καθώς και το δημοσιονομικό κίνητρο από τα κυβερνητικά μέτρα στήριξης.
Η δημοσιονομική πολιτική παραμένει διευκολυντική καθώς οι αρχές συνεχίζουν να παρέχουν στοχοθετημένη και προσωρινή στήριξη στην οικονομία, μεταξύ άλλων, ως απάντηση στις καταστροφικές πυρκαγιές που έπληξαν τη χώρα τον Αύγουστο.
Τα μέτρα στήριξης της απασχόλησης, που υποστηρίζονται κυρίως μέσω του μέσου της ΕΕ SURE, συνέχισαν να ενισχύουν την αγορά εργασίας και μαζί με τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων για την υγεία και την επανεκκίνηση της τουριστικής περιόδου, οδήγησαν σε περαιτέρω μείωση του ποσοστού ανεργίας στο 15,9% το δεύτερο τρίμηνο του 2021 έναντι 17,1% το δεύτερο τρίμηνο του 2020.
Το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας που υιοθετήθηκε πρόσφατα, θα παίξει βασικό ρόλο για να βοηθήσει τη χώρα να βγει ισχυρότερη από την πανδημία του COVID-19, καθώς θα ενισχύσει τις ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις στο μέλλον.
Το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας ήταν από τα πρώτα σχέδια που εγκρίθηκαν επίσημα από το Συμβούλιο, στις 13 Ιουλίου, μετά από θετική αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 17 Ιουνίου. Η Ελλάδα έλαβε εκταμίευση 3,96 δισ. ευρώ προχρηματοδότησης στις 9 Αυγούστου.
Οι αβεβαιότητες και οι κίνδυνοι
Η αβεβαιότητα γύρω από τις προοπτικές παραμένει υψηλή. Ιδιαίτερα όσον αφορά την ανάκαμψη της τουριστικής βιομηχανίας, η πρόοδος στην καταπολέμηση της πανδημίας, τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο, θα αποτελέσει βασικό παράγοντα.
Η αβεβαιότητα αφορά επίσης την ταχύτητα ανάκαμψης του ιδιωτικού τομέα μετά τη λήξη των μέτρων στήριξης. Για το λόγο αυτό, η σταδιακή κατάργηση αυτών των μέτρων θα πρέπει να γίνει τη σωστή χρονική στιγμή, για να αποφευχθεί έξαρση νέων πτωχεύσεων.
Αυτό αφορά επίσης την αγορά εργασίας και την απόσυρση των αντίστοιχων συστημάτων στήριξης της αγοράς εργασίας, τα οποία θα πρέπει να σχεδιαστούν με στόχο να κρατήσουν υπό έλεγχο την έξαρση των απολύσεων.Αβεβαιότητα όσον αφορά τις προοπτικές του πληθωρισμού.
Οι εξωτερικοί γεωπολιτικοί παράγοντες και η πιθανή αναζωπύρωση των μεταναστευτικών ροών παραμένουν μια πρόσθετη πηγή αβεβαιότητας.
«Οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι παραμένουν σημαντικοί και σχετίζονται κυρίως με την εξέλιξη της πανδημίας και τις εκκρεμείς δικαστικές αποφάσεις», σύμφωνα με την έκθεση.
Πρόσθετο δημοσιονομικό κόστος μπορεί να προκύψει από την περαιτέρω παράταση των μέτρων περιορισμού και τη σχετική δημοσιονομική στήριξη, σε περίπτωση που η πανδημία συνεχίσει να εξελίσσεται. Περαιτέρω κίνδυνοι σχετίζονται με την εκκρεμή απόφαση του Δικαστηρίου για τις αναδρομικές συντάξεις.
Η βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους
Η επικαιροποιημένη ανάλυση υποδεικνύει ότι οι κίνδυνοι βιωσιμότητας του χρέους παρέμειναν γενικά αμετάβλητοι σε σύγκριση με τη 10η έκθεση ενισχυμένης εποπτείας, κι έτσι οι βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι για τη βιωσιμότητα του χρέους παραμένουν συγκρατημένοι.
Η ανάλυση της βιωσιμότητας του χρέους συνεχίζει να βασίζεται στις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής και έχει ενημερωθεί με νέες πληροφορίες σχετικά με τα προθεσμιακά επιτόκια και τις εκδόσεις που πραγματοποιήθηκαν από την τελευταία έκθεση.
Το βασικό σενάριο έχει βελτιωθεί οριακά σε σύγκριση με τη 10η έκθεση λόγω της περαιτέρω μείωσης των ελληνικών προθεσμιακών επιτοκίων στα μέσα Αυγούστου. Στο βασικό σενάριο, το χρέος μειώνεται στο 57,6% του ΑΕΠ έως το 2060.
