«Η ώρα του Παγκόσμιου Νότου είναι τώρα», γράφει η Deutsche Bank σε ανάλυσή της. Σε έναν κόσμο που αλλάζει με δραματικό τρόπο, οι ΗΠΑ και η Κίνα απομακρύνονται και οι κίνδυνοι τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ασφαλείας επανεκτιμώνται, οι εναλλακτικές μηχανές για την παγκόσμια ανάπτυξη γίνονται πιο σημαντικές, εξηγούν οι αναλυτές.
Η εστίαση στη σύνθεση και τη δύναμη των διαφορετικών γεωπολιτικών και οικονομικών μπλοκ γίνεται κρίσιμη, σε αυτή την εποχή των μεγάλων αλλαγών, σημειώνει η Deutsche Bank. Η ηγεμονία των ΗΠΑ είναι σε πτώση, τόσο λόγω της εντεινόμενης αμφισβήτησής της από την Κίνα όσο και εξαιτίας της υποχώρησης της ίδιας της χώρας από αυτό τον ηγετικό της ρόλο.
Οι ανησυχίες εθνικής ασφάλειας και οι οικονομικές εξαρτήσεις ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες επανεκτιμώνται. Η δέσμευση στο ελεύθερο και ανοικτό εμπόριο, το οποίο συνέδεε τον κόσμο, βρίσκεται σε κίνδυνο. Η Ευρώπη στρέφεται στη μεγαλύτερη στρατιωτική αυτονομία, καθώς η μακροχρόνια στρατηγική συμμαχία της με τις ΗΠΑ τίθεται υπό αμφισβήτηση.
Σε αυτό το περιβάλλον, πρέπει να πέσει μεγαλύτερη προσοχή στον Παγκόσμιο Νότο, τονίζει η Deutsche Bank.
Τι είναι ο Παγκόσμιος Νότος
Η έννοια του Παγκόσμιου Νότου εμφανίστηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1960, με φόντο τον Ψυχρό Πόλεμο. Ο κόσμος ήταν χωρισμένος εκείνη την εποχή σε δύο γεωπολιτικές σφαίρες, στις οποίες κυριαρχούσαν οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ, με ιδεολογικές, πολιτικές και οικονομικές γραμμές να τις χωρίζουν.
Ο Παγκόσμιος Νότος εξελίχθηκε ως μια ομάδα κυρίως μετα-αποικιακών αναπτυσσόμενων χωρών που επιθυμούσαν να διατηρήσουν την ανακτημένη κυριαρχία τους εν μέσω αυτής της σύγκρουσης των υπερδυνάμεων και να διεκδικήσουν μεγαλύτερη ισότητα στη παγκόσμια οικονομική τάξη πραγμάτων.
Το περίγραμμα αυτής της ομάδας διαμορφώθηκε σαφέστερα μετά τη δημιουργία του Non-Aligned Movement (NAM) το 1961 και του Group of 77 (G77) το 1964.
Η οικονομική δύναμη του Παγκόσμιου Νότου
Ο Παγκόσμιος Νότος είναι μια πολύ σημαντική οικονομική και δημογραφική δύναμη. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει η Deutsche Bank, σχεδόν τα δύο τρίτα του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας ζουν στον Παγκόσμιο Νότου, ενώ πάνω από το 40% των μεταβατικών καυσίμων και των μετάλλων παράγεται εκεί. Οι χώρες αυτές ευθύνονται για το ένα τρίτο του προσαρμοσμένου στην αγοραστική δύναμη ΑΕΠ, το ένα τέταρτο του εμπορίου και των εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων και το ένα πέμπτο των παγκόσμιων αμυντικών δαπανών.
Και ενώ η Deutsche Bank πιστεύει ότι η ώρα του Παγκόσμιου Νότου είναι τώρα, καθώς οι εναλλακτικές ατμομηχανές ανάπτυξης γίνονται πιο σημαντικές για την παγκόσμια οικονομία, σε μια εποχή που η ασυγκράτητη άνοδος της Κίνας συναντά εμπόδια, εντούτοις τονίζει ότι η ομάδα των 100 και πλέον χωρών είναι εξαιρετικά ανομοιογενής, άρα είναι δύσκολο να εντοπίσει κανείς τις υποσχόμενες οικονομίες ανάμεσά τους.
Εξετάζοντας κριτήρια όπως η διακυβέρνηση, η ετοιμότητα στην ανάπτυξη και η έκθεση στον εμπορικό πόλεμο, η Deutsche Bank διαπίστωσε ότι οι χώρες που ξεχωρίζουν είναι η Ινδία, η Ινδονησία, η Βραζιλία και η Σαουδική Αραβία.
Το μέγεθος είναι ένας σημαντικός παράγοντας, εξηγούν οι αναλυτές, καθώς σε έναν λιγότερο παγκοσμιοποιημένο κόσμο, οι μεγαλύτερες χώρες πηγαίνουν καλύτερα.
Η ευκαιρία της Ευρώπης
Σε αυτή την εποχή που οι ΗΠΑ οπισθοχωρούν από την ηγετική τους θέση στο εμπόριο, οι κινήσεις της Κίνας θα έχουν μεγάλη σημασία, τονίζει η Deutsche Bank. Αντιμέτωπη με τους δασμούς, η Κίνα μπορεί να εστιάσει στην εσωτερική κατανάλωση, να μεταφέρει την παραγωγή στον Παγκόσμιο Νότο ή να στρέψει τις πλεονάζουσες εξαγωγές της προς τις χώρες αυτές. Οι επιλογές της θα είναι κρίσιμες για τις προοπτικές ανάπτυξης του συγκεκριμένου μπλοκ.
Όμως, η Κίνα δεν είναι ο μοναδικός «παίκτης» που διαμορφώνει το μέλλον του εμπορίου με τον Παγκόσμιο Νότο. Ο οίκος μιλά για μια μεγάλη ευκαιρία για την Ευρώπη και ισχυρές ενδείξεις ότι η ήπειρος εκμεταλλεύεται την στιγμή για να αναπτύξει νέους δεσμούς με τις χώρες αυτές. Με τη διαπραγμάτευση εμπορικών συμφωνιών με χώρες από τη Λατινική Αμερική και την Ινδία έως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ευρώπη πλασάρεται σαν ένας μακροχρόνιος σύμμαχος σε μέρη του κόσμου που εμφανίζουν υψηλές προοπτικές.
Μεγάλο ενδιαφέρον θα έχει, επίσης, με ποιες γεωπολιτικές δυνάμεις θα ευθυγραμμιστεί ο Παγκόσμιος Νότος, αφού η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος, αλλά οι ΗΠΑ παραμένουν μια σημαντική δύναμη στις επενδύσεις στο μπλοκ. Στον στρατιωτικό τομέα, Ευρώπη και Ρωσία είναι επίσης σημαντικοί παίκτες.
«Ο Παγκόσμιος Νότος θα είναι πολύ περισσότερα από μια αρένα για ανταγωνισμό των υπερδυνάμεων», καταλήγει η Deutsche Bank. Το μπλοκ είναι σήμερα μεγαλύτερο σε μέγεθος και σε σχέσεις από ό,τι ήταν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Και θα παίξει έναν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση ενός κόσμου που αλλάζει: Από την ανοικοδόμηση των εφοδιαστικών αλυσίδων, τη μετακίνηση ανθρώπων, την επιτυχία της βιωσιμότητας, την κυριαρχία του δολαρίου, το αποτέλεσμα των τεχνολογικών πολέμων και την κατανομή των πόρων.
Βέβαια, δεν θα έχουν όλες οι χώρες την ίδια βαρύτητα και επιλογή σε όλα αυτά τα μέτωπα, με τους αναλυτές να εκτιμούν ότι οι μεγαλύτερες χώρες, όπως ην Ινδία, η Σαουδική Αραβία, η Βραζιλία και η Ινδονησία θα έχουν το μεγαλύτερο ειδικό βάρος στον αυριανό κόσμο.
