Σε ένα περιβάλλον όπου πολλές γκαλερί αδυνατούν να αποπληρώσουν τους πιστωτές τους και ο απόηχος της παγκόσμιας οικονομικής δυσχερούς κατάστασης γίνεται αισθητός, η βετεράνος σύμβουλος τέχνης της Νέας Υόρκης Lisa Schiff έκλεισε την επιχείρησή της με χρέη τουλάχιστον 5 εκατ. δολαρίων.

Η γκαλερί του Simon Lee στο Mayfair μπήκε σε καθεστώς διαχείρισης – αφού αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες λόγω φορολογικών διαφορών.

Η δημοπρασία μοντέρνων και σύγχρονων έργων του Christie’s τον Ιούνιο σημείωσε πτώση 66% σε σχέση με πέρυσι. Έργα αγαπημένων καλλιτεχνών της αγοράς, όπως ο Jean-Michel Basquiat και ο Gerhard Richter, έμειναν απούλητα και -αν και δεν αποτελεί έκπληξη- η αγορά των NFT έχει περιοριστεί.

Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να είναι απλά ατυχή γεγονότα που διαδέχτηκαν το ένα το άλλο, μέσα σε ένα ασταθές χρονικό διάστημα όπου έλαβαν χώρα μια ρωσική εισβολή, ένας ατέρμονος πληθωρισμός και πολλές “μαύρες” μέρες της Wall Street.

Ωστόσο, οι ειδικοί σε θέματα εμπορίου τέχνης, όπως και οι έμπειροι συλλέκτες, αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για κάτι παραπάνω από τύχη. Αυτά τα περιστατικά φαίνεται να σκιαγραφούν την επικείμενη κρίση στην αγορά των έργων τέχνης, μία αγορά που μέχρι πρότινος φαινόταν ανεπηρέαστη από τη δημοσιονομική αστάθεια.

Christie's: Σε δημοπρασία δύο πορτρέτα του Ρέμπραντ

Οι οίκοι δημοπρασιών σε κρίση

Σε μια από τις πιο προβεβλημένες πωλήσεις του οίκου Christie’s της μεγάλης εαρινής περιόδου στη Νέα Υόρκη, η οποία αφορούσε ένα μπλε πορσελάνινο κεφάλι της καλλιτέχνιδος Simone Leigh, είχε μόλις τρεις πλειοδότες.

Μετά από ένα σύντομο μπρος-πίσω, οι προσφορές τους σταμάτησαν στα 630.000 δολάρια. Αυτή ήταν η πρώτη από τις πολλές εκπλήξεις κατά τη διάρκεια της δίωρης δημοπρασίας της συλλογής του Gerald Fineberg τον Μάιο, η οποία συνοψίζει αυτή τη γεμάτη άγχος, μεταβατική στιγμή της αγοράς τέχνης.

Ο φημισμένος οίκος δημοπρασιών πούλησε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023, έργα τέχνης αξίας 3,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σημειώνοντας πτώση 23% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Ο αντίπαλος οίκος Sotheby’s, φαίνεται επίσης να σημείωσε μειωμένα ποσοστά, με την πρόσφατη έκθεση της εταιρείας ερευνών δημοπρασιών ArtTactic, να αναφέρει μείωση των κερδών του οίκου κατά 7,8 τοις εκατό για το πρώτο εξάμηνο του 2023, σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι.

Αυτές οι δραματικές επιβραδύνσεις των πωλήσεων μοιάζουν αναπόφευκτες, αν αναλογιστούμε ότι σε μια αβέβαιη οικονομία, πολλοί γνώστες και έμπειροι έμποροι δεν διαθέτουν εύκολα τα έργα τέχνης τους προς δημοπρασία.

“Η αγορά τέχνης έχει παραδοσιακά ταξινομηθεί στα είδη πολυτελείας. Οι πλούσιοι έχουν σίγουρα επηρεαστεί, αντανακλώντας τη γενική οικονομική κατάσταση, αν και όχι τόσο πολύ όσο οι άνθρωποι που βρίσκονται χαμηλότερα στην εισοδηματική κλίμακα.”, αναφέρει ο Paul Donovan, παγκόσμιος επικεφαλής οικονομολόγος της ελβετικής εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών UBS Wealth Management, σε άρθρο του Apollo.

Ο ίδιος εξηγεί ότι για τους ανθρώπους με πλούτο, η τέχνη εξακολουθεί να έχει εξαιρετικά μεγάλη αξία. Ωστόσο, όπως όλη η αγορά, έτσι και οι ίδιοι, έχουν επηρεαστεί από τη σημαντική αστάθεια που επικρατεί στις χρηματοπιστωτικές αγορές και στα ακίνητα.

CChristiesSothebys

Μαθαίνοντας από το παρελθόν

Πολλοί φοβούνται μην επαναληφθεί η εφιαλτική κατάσταση του 2008, όπου μετά από το μεγάλο οικονομικό σοκ η αγορά της τέχνης κατέρρευσε, όπως είχε κάνει και το 1930 και το 1980, μετά από παρόμοιες κρίσεις. Σήμερα, αν και η ανάκαμψη από την πανδημία και τον ουκρανικό πόλεμο μοιάζει δυστοπική, τα πράγματα σίγουρα δεν είναι συγκρίσιμα με τότε.

Οι ειδικοί εξηγούν ότι το γεγονός ότι έργα των Basquiat, Willem de Kooning, Matthew Barney και Elizabeth Peyton δεν φτάνουν τις υψηλές εκτιμήσεις τους σε δημοπρασία, ή φέρονται να μένουν απούλητα σε εκθέσεις τέχνης, δεν σημαίνει ότι ολόκληρη η αγορά τέχνης καταρρέει.

Μια αγορά που ακόμα και τις ημέρες της κατάρρευσης της Lehman Brothers, κατόρθωσε να συγκεντρώσει το μεγάλο ποσό των 201 εκατομμυρίων δολαρίων στη διήμερη δημοπρασία, Beautiful Inside My Head Forever του Damien Hirst. Ακόμα και μετά την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος του 2008 βέβαια, η αγορά τέχνης επέστρεψε, ένα ή δύο χρόνια αργότερα, μεγαλύτερη και πιο ζωντανή από ποτέ.

Όποια και αν είναι η πορεία της αγοράς, οι έμποροι αναμένουν ότι ο κλάδος των δημοπρασιών θα συνεχίσει να προσπαθεί να προσαρμοστεί. Πολλοί οίκοι μεταφέρουν το ενδιαφέρον τους online. Παράδειγμα αποτελεί ο οίκος Christie’s, με το 80% των προσφορών που έλαβε για τις δημοπρασίες του να γίνεται διαδικτυακά, ενώ οι ομάδες μάρκετινγκ προειδοποιούν επίσης το κοινό για τις επερχόμενες δημοπρασίες μέσω βίντεο με μουσική στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αντί να εκδίδουν απλώς δελτία Τύπου.

Ενώ μεγάλη σημασία συνεχίζει να δίνεται στα NFTs και τους ψηφιακούς καλλιτέχνες τους, καθώς πολλοί οίκοι πιστεύουν ότι οι συλλέκτες NFT θα αρχίσουν τελικά να προσθέτουν κομμάτια και από φυσικές συλλογές.

Διαβάστε ακόμη: