Υπεγράφη το Μνημόνιο Κατανόησης μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας για τον αγωγό πετρελαίου Αλεξανδρούπολης – Μπουργκάς.

Αυτό έγινε στη συνάντηση του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας Rumen Radev, ενώ ακολούθησαν δηλώσεις των δύο αξιωματούχων.

Οι δύο χώρες υπέγραψαν δύο μνημόνια συνεργασίας με το πρώτο να αφορά το φυσικό αέριο και το δεύτερο το σχέδιο του πετρελαιαγωγού Αλεξανδρούπολη-Μπουργκάς.

Το πρώτο Μνημόνιο Συνεργασίας αποτελεί Μνημόνιο Σύμπραξης των Υπουργείων Ενέργειας των δύο χωρών στο πεδίο της ασφάλειας εφοδιασμού και της αποθήκευσης φυσικού αερίου.

Σύμφωνα με αυτό, στο εξής, οι ελληνικές επιχειρήσεις θα έχουν δυνατότητα να αποθηκεύουν φυσικού αέριο στις εγκαταστάσεις της υπόγειας αποθήκης αερίου Σιρέν στη Βουλγαρία και αντίστροφα, οι βουλγαρικές εταιρείες θα μπορούν να χρησιμοποιούν την Ρεβυθούσα.

«Έτσι οι δύο χώρες θα έχουν εξασφαλισμένη πρόσβαση σε κρίσιμες υποδομές για την ενεργειακή τους ασφάλεια», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πρωθυπουργός.

Το δεύτερο μνημόνιο συνεργασίας, όπως προαναφέρθηκε, αφορά το πετρέλαιο και συγκεκριμένα την αναβίωση του παλιού σχεδίου για αγωγό πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, ωστόσο, υπό τα νέα δεδομένα, που επιτάσσουν απεξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο.

Ως εκ τούτου, το νέο σχέδιο αφορά την διαδρομή Αλεξανδρούπολη-Μπουργκάς και οι δύο χώρες, με την υπογραφή του Μνημονίου Κατανόησης, δεσμεύονται να διερευνήσουν την δυνατότητα κατασκευής του αγωγού.

Ο Πρωθυπουργός Κυριακός Μητσοτάκης έκανε ειδική μνεία στις υπόλοιπες ενεργειακές υποδομές που αναπτύσσονται στην περιοχή, όπως η υπό κατασκευή νέα μονάδα ηλεκτροπαραγωγής ισχύος 840 MW με φυσικό αέριο στην Αλεξανδρούπολη, υπογραμμίζοντας πως διαμορφώνεται ένα πυκνό δίκτυο ενεργειακών δρόμων στα Βαλκάνια με πανευρωπαϊκή διάσταση και βεληνεκές.

Ξανά στις ράγες μετά από 30 χρόνια!

Γίνεται έτσι αναβίωση του πετραλαιαγωγού, αλλά με αντίθετη ροή από το Νότο προς το Βορρά, συνδέοντας την Αλεξανδρούπολη με το βουλγαρικό λιμάνι του Μπουργκάς και ακολουθώντας την ίδια διαδρομή με εκείνη του 2007, αλλά με εντελώς διαφορετικούς όρους.

Στο ελληνικό λιμάνι που εξελίσσεται σε ένα από τους σημαντικότερους ενεργειακούς κόμβους της Αν.Μεσογείου, θα καταφτάνει πετρέλαιο κυρίως από τη Μ.Ανατολή, προκειμένου να κατευθυνθεί στο Μπουργκάς και από εκεί στις αγορές της Αν.Ευρώπης, παρακάμπτοντας τα πανάκριβα πλέον για τη διέλευση των τάνκερ, Στενά.

Σύμφωνα με το σχέδιο, πρόκειται για έναν αγωγό μήκους 260 χιλιομέτρων, διαμέτρου 10 ιντσών και δυναμικότητας 10 εκατ. τόνων το χρόνο, έναντι 35-50 εκατ. του αρχικού πλάνου. Μέχρι ενός σημείου ο αγωγός θα ακολουθεί παράλληλη χάραξη με τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό φυσικού αερίου IGB.

Συνολικού μήκους 130 χλμ στην Ελλάδα – και αντίστοιχου μήκους στη Βουλγαρία – ο αγωγός θα έχει διάμετρο 24 ιντσών και χωρητικότητα 10 εκατ. τόνων για τη μεταφορά πετρελαίου στο διυλιστήριο της, το οποίο επίσης θα πρέπει να αναβαθμιστεί. Σήμερα το βουλγαρικό διυλιστήριο της Lukoil στο Μπουργκάς, όπου και θα καταφτάνει το πετρέλαιο, χωράει 7-8 εκατ. τόνους, γεγονός που σημαίνει ότι θα χρειαστεί να μετατραπεί ανάλογα, ώστε να δέχεται 10 εκατ.

Τα επόμενα βήματα και ο ρόλος της Αλεξανδρούπολης

Η σύσταση της κοινής ελληνο-βουλγαρικής ομάδας εργασίας η οποία θα αναλάβει να τρέξει το έργο, με την έναρξη των εργασιών να τοποθετούνται, σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις του κ. Χριστόφ, σε 1-2 χρόνια από σήμερα, ενώ η έναρξη λειτουργίας του αγωγού, πιθανόν σε 3-4 χρόνια.

Είναι πιθανόν να μη χρειαστεί να ξαναγίνουν οι περιβαλλοντικές μελέτες, καθώς είναι έτοιμες από τη περίοδο 2007-2011, έχοντας τότε κοστίσει 52 εκατ ευρώ. Βρίσκονται στα χέρια των ομίλων Κοπελούζου και τα ΕΛΠΕ, οι οποίοι, όπως και τότε, έτσι και τώρα αναμένεται ότι θα είναι οι φορείς υλοποίησης του project.

Σε αντίθεση με το παρελθόν, αυτή τη φορά ο αγωγός έχει την απόλυτη αμερικανική στήριξη. Ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Αντονι Μπλίνκεν, κατά τις επαφές που θα έχει στην Αθήνα, τη Δευτέρα και Τρίτη 20-21 Φεβρουαρίου, δεν αποκλείεται να τοποθετηθεί για τη γεωπολιτική σημασία του έργου.

Η Σόφια θέλει να προχωρήσει το σχέδιο για δύο λόγους. Πρώτον , για να αποφύγουν τα ακριβά τέλη που επιβάλλει η Τουρκία για τη διέλευση των τάνκερ μέσω των Στενών. Και δεύτερο, γιατί αναζητούν εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας, δεδομένου ότι στα τέλη του 2024 εκπνέει η περίοδος εξαίρεσης που έχουν πάρει από το ευρωπαϊκό εμπάργκο κατά του ρωσικού αργού, θέμα για το οποίο άλλωστε η Σόφια βρίσκεται μόνιμα στο μάτι της Δύσης.

Το διυλιστήριο της Lukoil στο Μπουργκάς, το μεγαλύτερο των Βαλκανίων, έχει κατασκευαστεί ώστε να λειτουργεί μόνο με ρωσικό αργό γι αυτό η Βουλγαρία συμφώνησε με τις Βρυξέλλες να συνεχίσουν για μια ακόμη διετία οι εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στη χώρα. Η εξαίρεση αφορά μόνο τις εισαγωγές αργού. Τα πετρελαιοειδή που παράγονται στο διυλιστήριο απαγορεύεται να εξάγονται σε άλλες χώρες της ΕΕ, παρά προορίζονται μόνο για εσωτερική κατανάλωση. Ωστόσο η Ουάσινγκτον δεν εγκρίνει την βουλγαρική εξαίρεση από το εμπάργκο και πιέζει την Σόφια να απεξαρτηθεί πλήρως από τη Μόσχα μας λέει Έλληνας διπλωμάτης.

Μέχρι τη Ρουμανία για να είναι βιώσιμο το έργο

Τα αγκάθια για την αναβίωση του αγωγού μεταφοράς πετρελαίου που θα συνδέει την Αλεξανδρούπολη με το Μπουργκάς στη Βουλγαρία είναι μεγάλα, με αποτέλεσμα παράγοντες της αγοράς να θεωρούν αμφίβολη τη ρεαλιστικότητα της προοπτικής υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου, ενώ αξιοσημείωτο είναι ότι, μέχρι στιγμή, η όποια πολιτική στήριξη στο έργο εξαντλείται σε επίπεδο δήλωσης προθέσεων, χωρίς να έχει προχωρήσει σε συγκεκριμένα βήματα.

Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κινήσεις και σχεδιασμοί προς αυτή την κατεύθυνση, έστω κι αν τα εμπόδια που θα πρέπει να ξεπεραστούν δεν είναι αμελητέα, κι ενώ ακόμα η διερευνάται η μακροπρόθεσμη προοπτική και βιωσιμότητα του έργου.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, η βουλγαρική πλευρά εξετάζει το ενδεχόμενο διαφοροποίησης του προ 20ετίας σχεδίου, όχι μόνο σε ό,τι αφορά την αλλαγή της ροής, αλλά και την προοπτική περαιτέρω επέκτασής του.

Συγκεκριμένα, το βασικό σενάριο που εξετάζει η βουλγαρική πλευρά αφορά την προοπτική επέκτασης του αγωγού μέχρι τα λιμάνια της Βάρνας στη Βουλγαρία, αλλά και της Κωνστάντζας στη Ρουμανία, που είναι το μεγαλύτερο λιμάνι στη Μαύρη Θάλασσα κι ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.

Στο σενάριο αυτό, η προοπτική μεταφοράς μεγαλύτερων ποσοτήτων πετρελαίου μέσω του αγωγού, που θα μπορούν να διατεθούν τελικά σε περισσότερες αγορές, θεωρείται πιθανό να απαντά στις ανησυχίες για την οικονομική βιωσιμότητα του έργου.

Μάλιστα, η συλλογιστική της βουλγαρικής πλευράς λαμβάνει υπόψη την πιθανότητα να αρθούν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις προς τη Ρωσία τα επόμενα χρόνια, με αποτέλεσμα να αποκατασταθούν τότε οι ροές ρωσικού πετρελαίου προς την Ευρώπη.

Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, όμως, όπως εκτιμούν πηγές κοντά στην ηγεσία του υπουργείου Ενέργειας της Βουλγαρίας, το κόστος διέλευσης των δεξαμενόπλοιων από τα στενά του Βοσπόρου θα παραμένει πολύ υψηλό, ενώ και το γνωστό πρόβλημα της συμφόρησης θα συνεχίσει να θέτει εμπόδια στην ομαλότητα των θαλάσσιων μεταφορών πετρελαίου μέσω του Βοσπόρου.

Παράλληλα, μια τέτοια όδευση του αγωγού, θα συνέβαλε στη διαμόρφωση παράλληλων αγωγών μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου -δεδομένης της θέσης πλέον σε λειτουργία του IGB- από το νότο προς το βορρά, με επίκεντρο την Αλεξανδρούπολη, που θα συμπληρώνεται και από σιδηροδρομικό δίκτυο.

Με αυτό τον τρόπο, αυτός ο διάδρομος από το νότο προς το βορρά θα μπορούσε να συμβάλλει στην ενεργειακή τροφοδοσία της Μολδαβίας ή ακόμα και της Ουκρανίας.

Όποια κι αν είναι η εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία και η πορεία των ευρωπαϊκών κυρώσεων προς τη Ρωσία, μοιάζει εύλογο μια τέτοια προοπτική να έχει την υποστήριξη και των ΗΠΑ, που ήδη έχουν αναγάγει την Αλεξανδρούπολη σε κόμβο για το ξεδίπλωμα των στρατηγικών τους σχεδιασμών για την περιοχή.

Πως φθάσαμε στην αναβίωση με αντίστροφη ροή;

Αιτία της αναβίωσης του αγωγού και με αντίθετη ροή, η ενεργειακή κρίση, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η περιθωριοποίηση της Ρωσίας ως ενεργειακού προμηθευτή της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η δραματική αύξηση των τελών διέλευσης των πετρελαιοφόρων από τα στενά του Βοσπόρου, της διψασμένης για συνάλλαγμα Τουρκίας.

Τέσσερις είναι οι βασικοί λόγοι της αντιστροφής:

Α. Η Βουλγαρία που τορπίλισε το 2011 το έργο, έρχεται στις 20 Νοεμβρίου διά του υπουργού της Ενέργειας Rossen Hristov στο συνέδριο του ΙΕΝΕ, στην Αθήνα, να το επαναφέρει και δημοσίως.
Β. Η ροή του πετρελαίου δεν θα είναι από Βορρά προς Νότο, αλλά το αντίστροφο.
Γ. Δεν θα πρόκειται για ρωσικό πετρέλαιο, αλλά για αργό από άλλες αγορές, περιλαμβανομένου του σχιστολιθικού των ΗΠΑ.
Δ. Οι τότε αντιτιθέμενες ΗΠΑ, σήμερα λογικά θα είναι υποστηρικτικές.

Τα μόνα που θα παραμείνουν τα ίδια, είναι η όδευση και η ενόχληση της Τουρκίας, για την υποβάθμιση των στενών και του γεωπολιτικού της βάρους, δυσφορώντας με την αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης.

Οσο για την Ελλάδα, το έργο θα είναι επιτυχία αν τελικά γίνει. Σε συνδυασμό με τον αγωγό IGB και τη μονάδα FSRU, την καθιστά βασικό ενεργειακό εταίρο της Βουλγαρίας. Επιπλέον, ενισχύει τη μετεξέλιξή της σε ενεργειακό κόμβο.

Υπάρχουν ήδη:

Α) οι σχεδιαζόμενες υποθαλάσσιες ηλεκτρικές διασυνδέσεις με Ασία και Αφρική (Euro-Asian και Euro-African Interconnectors).
Β)ΤΑΡ: Trans Adriatic Pipeline και
Γ) ITG: Inter connector Turkey-Greece,
Δ) IGB: Interconnector: Greece-Bulgaria και από τις αρχές του 2024 των πλωτών τερματικών μονάδων αποθήκευσης και επαναεριοποίησης FSRU σε Αλεξανδρούπολη και ίσως αργότερα αντίστοιχων στην Κόρινθο και στον Βόλο, το ενδεχόμενο του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη ολοκληρώνει τον κύκλο.

Να προσθέσουμε το υπό κατάρτιση master plan ηλεκτροκίνησης, τηλεδιοίκησης και διπλής σιδηροδρομικής γραμμής στον άξονα Αλεξανδρούπολης – Ορμενίου – Σβίλεγκραντ και από εκεί σε Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία, με ενδιάμεσες διακλαδώσεις, τότε η πόλη θα αναδειχθεί ως σύνθετος κόμβος μεταφορών, κέντρο logistics και ενέργειας, πραγματική πύλη, ένα μικρό Ρότερνταμ, της Ανατολικής Ευρώπης τηρουμένων πάντοτε των αναλογιών.

Η Αλεξανδρούπολη θα δικαιολογήσει τον χαρακτηρισμό της ως «λιμήν διεθνούς ενδιαφέροντος», όπως αναφέρεται στη Συνθήκη των Σεβρών για τη Θράκη, πριν από 100 χρόνια, ή αν προτιμάτε, έπειτα από 100 χρόνια θα βρεθούμε ξανά στην αφετηρία και ξεκινάμε.

Διαβάστε ακόμη: