Η Ελλάδα προσπαθεί να προσαρμοστεί στους νέους ενεργειακούς στόχους που έχει θέσει η Κομισιόν για την περίοδο μέχρι το 2030.
Στο πλαίσιο αυτό, ήδη αναθεωρείται πλήρως το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και το επικαιροποιημένο θα σταλεί μετά τις εκλογές της 21ης Μαίου στις Βρυξέλλες για μελέτη και έγκριση.
Οι δύο βασικές αναθεωρήσεις που γίνονται είναι :
α) η διείσδυση των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας, όπου ο ευρωπαϊκός στόχος αναβαθμίστηκε στο 42,5%, από 40% που προβλεπόταν νωρίτερα.
Ωστόσο, το ποσοστό αυτό είναι μικρότερα από το 45% που είχε υπερψηφίσει το Ευρωκοινοβούλιο και
β) η ενεργειακή εξοικονόμηση. Η Κομισιόν είχε προτείνει ο «πήχης» για την ενεργειακή εξοικονόμηση να αυξηθεί στο 14%, από 9%, και το Ευρωκοινοβούλιο είχε υπερψηφίσει πρόταση για 13%.
Η συμφωνία που τελικά επετεύχθη «κλείδωσε» στο 11,7%.
Οι τροποποιήσεις αυτές υπαγορεύτηκαν από την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών στόχων τόσο ως προς τη διείσδυση των ΑΠΕ, όσο και ως προς την ενεργειακή εξοικονόμηση – με τους νέους στόχους στους οποίους κατέληξε η Ε.Ε. να είναι μεν πιο φιλόδοξοι, όχι όμως στα επίπεδα που φαινόταν πως θα «κλείδωναν» υπό το βάρος της ενεργειακής κρίσης.
Η αναπροσαρμογή του επικαιροποιημένου ΕΣΕΚ δεν άλλαξε τους βασικούς άξονες του ενεργειακού προσανατολισμού, όπως αυτοί παρουσιάστηκαν στα μέσα Ιανουαρίου από το ΥΠΕΝ.
Έτσι, οι αναθεωρήσεις που έγιναν έχουν περισσότερο τον χαρακτήρα διορθώσεων των προβλέψεων για το εγχώριο ενεργειακό σύστημα για τις επόμενες 10ετίες (με πρώτο ορόσημο το 2030), και όχι σημαντικών αλλαγών.
Η διαδικασία που προβλέπεται είναι να ληφθούν πρώτα οι όποιες παρατηρήσεις της Κομισιόν, στη βάση αυτού του προκαταρκτικού κειμένου, ώστε αυτές να ενσωματωθούν στο επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο.
Με την ενσωμάτωσή τους, ολοκληρωμένο πλέον το ΕΣΕΚ θα τεθεί στη συνέχεια σε δημόσια διαβούλευση, για να τοποθετηθούν επί των προβλέψεων του οι φορείς της αγοράς, καθώς και οποιοσδήποτε άλλος ενδιαφερόμενος.
Οι βασικοί άξονες του ΕΣΕΚ – το πράσινο σχέδιο 2023-2030
Στο πλαίσιο των κυρίαρχων αξόνων του επικαιροποιημένου Εθνικού Σχεδίου, προβλέπεται ότι στα φωτοβολταϊκά ο στόχος για το 2030 προσδιορίζεται στα 14,1 GW, από 5 GW που είναι σήμερα, και για τα χερσαία αιολικά στα 7 GW (από 5 GW). Παράλληλα, τίθεται στόχος για 2,7 GW offshore αιολικών, με αύξηση των υδροηλεκτρικών στα 4 GW, ενώ η κατανάλωση αερίου αναμένεται να υποχωρήσει από 70 TWh το 2021 σε 36 TWh το 2030.
Στόχος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι να αποσταλεί άμεσα στις Βρυξέλλες το προκαταρκτικό κείμενο για το επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Παράλληλα ένα φιλόδοξο επενδυτικό σχέδιο ύψους 15,5 δισ. ευρώ, το οποίο μπορεί να αυξηθεί στα 20,2 δισ. ευρώ, υπολογίζεται να χρειαστεί η Ελλάδα για να πιάσει τους αναθεωρημένους στόχους για διείσδυση των ΑΠΕ ως το 2030.
Σε αυτή την προσπάθεια, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) αποτελεί ένα δοκιμασμένο επενδυτικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων αφού μπορεί να εγγυηθεί την πράσινη μετάβαση της χώρας, να μειώσει την εξάρτηση από το φυσικό αέριο και να αυξήσει την ασφάλεια του εφοδιασμού.
Στα επόμενα 7 χρόνια, το ενεργειακό μείγμα θα κυριαρχείται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) που υποστηρίζονται από ευέλικτες μονάδες αποθήκευσης ενέργειας και ηλεκτρολύτες για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου, χωρίς να παραγκωνίζεται ο σημαντικός ρόλος των δικτύων μεταφοράς και διανομής.
Η έκθεση της Grand Thornton
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Grand Thornton, οι προγραμματισμένες επενδύσεις σε έργα πράσινης ανάπτυξης (λαμβάνοντας υπόψη και τις τελευταίες δημοσιευμένες πληροφορίες του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ για τα έργα με όρους σύνδεσης) υπολογίζονται σε 6 GW για τα φωτοβολταϊκά και 1,7 GW για τα αιολικά πάρκα.
Το RRF υποστηρίζει το 46,6% της προγραμματισμένης ισχύος ηλιακών έργων, το 28,5% των σχεδιαζόμενων έργων και το 29,7% της προγραμματισμένης χωρητικότητας αιολικών πάρκων μέσω δανείων.
Παράλληλα, στηρίζει επενδύσεις και σε άλλες μορφές ΑΠΕ όπως βιομάζα, βιοαέριο, μικρά υδροηλεκτρικά καθώς και το project της αντλησιοταμίευσης δυναμικότητας 680 MW στην Αμφιλοχία που αποτελεί τη μεγαλύτερη επένδυση σε συστήματα αποθήκευσης ενέργειας για την Ελλάδα και κατασκευάζεται από την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή.
Το έργο αυτό θα λάβει επιχορηγήσεις (38,5% της επένδυσης) όσο και δάνεια (11,5% της επένδυσης). Ταυτόχρονα, το RRF «ξεκλειδώνει» πλήρως τις επενδύσεις σε συστήματα αποθήκευσης ενέργειας με μπαταρίες και συνολική ισχύ που θα μπορούσε να φτάσει τα 1.200 MW.
Με βάση το νέο ΕΣΕΚ, για την ενεργειακή μετάβαση θα χρειαστεί πρόσθετη (πάνω από την υπάρχουσα) χωρητικότητα 24,3 GW ΑΠΕ, αποθήκευσης και ηλεκτρολυτών.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ορισμένα από αυτά τα έργα έχουν ήδη προγραμματιστεί για ανάπτυξη, εκτιμάται ότι θα χρειαστεί να αναπτυχθούν επιπλέον 2,9 GW Φ/Β και 0,85 GW έργα αιολικής ενέργειας. Μόνο αυτά τα έργα θα απαιτήσουν κεφαλαιακές ανάγκες περίπου 2,97 δισ. ευρώ.
Οι επενδυτικές ανάγκες αυξάνονται περαιτέρω όταν υπολογίζεται ο στόχος των 2,7 GW για υπεράκτια αιολική ενέργεια, που απαιτούν περίπου 4,86 δισ. ευρώ και αντιπροσωπεύουν το 24% των επενδύσεων.
Επιπλέον, απαιτούνται άλλα 3,08 δισ. ευρώ για την επίτευξη του στόχου για αποθήκευση ενέργειας με μπαταρία δυναμικότητας 5,6 GW έως το 2030 (το 15% των δαπανών) και πάνω από 2 δις. για φωτοβολταϊκά (το 10% των επενδύσεων).
Στις συνολικές επενδυτικές ανάγκες για το 2030 θα πρέπει να υπολογιστούν και τα έργα υδροηλεκτρικής ενέργειας, αντλησιοταμίευσης και υδρογόνου.
Διεθνής οργανισμός ενέργειας (ΙΕΑ) προς Ελλάδα: μειώστε δραστικά το αέριο. Ναι αλλά…πως;
Οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου σε συνδυασμό με την προσπάθεια απεξάρτησης της χώρας μας από τις ρωσικές προμήθειες εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τον κεντρικό ρόλο που αποδίδει η Ελλάδα στο αέριο ως μεταβατικό καύσιμο, υποστηρίζει ο ΙΕΑ στην ειδική του έκθεση για τη χώρα μας.
Ο οργανισμός παρατηρεί σχετικά ότι “η παρούσα εξάρτηση από το φυσικό αέριο μπορεί να θεωρηθεί ασύμβατη με την κλιματική πολιτική της χώρας. Οι επενδύσεις επέκτασης του δικτύου φυσικού αερίου θα ήταν καλύτερο να κατευθυνθούν προς την ενεργειακή αποδοτικότητα, τις ΑΠΕ και στην αποθήκευση. Η κυβέρνηση πρέπει να επανεξετάσει και να ορθολογικοποιήσει το ρόλο του αερίου στον ενεργειακό τομέα και τις σχετικές πολιτικές ώστε να αποφύγει έργα που θα ναυαγήσουν”.
Αναφορικά με τη λειτουργία των αγορών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, ο ΙΕΑ σχολιάζει ότι είναι πολύ νωρίς για να αξιολογηθούν οι προσπάθειες αναμόρφωσης της κυβέρνησης. “Μέχρι τώρα ο ανταγωνισμός παραμένει περιορισμένος στις ελληνικές αγορές, με μεγάλους παίκτες σε κυρίαρχες θέσεις. Τόσο η κυβέρνηση, όσο και η ΡΑΕ πρέπει να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για να εξασφαλίσουν ένα υψηλό βαθμό ρευστότητας, διαφάνειας και ανταγωνισμού”.
Η πλήρης ανεξαρτησία της ΡΑΕ (και πλέον ΡΑΑΕΥ
Ο ΙΕΑ κρίνει ότι η ΡΑΕ είναι σημαντικά υποστελεχωμένη και αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να προσφέρει τις κατάλληλες απολαβές για να προσελκύσει ικανά και έμπειρα στελέχη.
“Η απαραίτητη εμπειρία και ικανότητα εκτέλεσης των καθηκόντων ενδεχομένως απουσιάζει από τη ΡΑΕ, κάτι που μπορεί να διακινδυνεύσει τις περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στην αγορά”.
Παράλληλα, ο ΙΕΑ εκφράζει ανησυχίες για τη θεσμική ανεξαρτησία της ΡΑΕ, λέγοντας ότι αν και διαθέτει το δικό της προϋπολογισμό, υπάρχουν σημαντικοί νομικοί περιορισμοί που δεν της επιτρέπουν να τον χρησιμοποιήσει με αποδοτικό και ανεξάρτητο τρόπο.
Επίσης, παρατηρούνται περιπτώσεις όπου η κυβέρνηση πέρασε νομοθεσία σε τομείς που εμπίπτουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΡΑΕ, όπως το ΕΤΜΕΑΡ.
Ο OPEC τα «χώνει» στον IEA
Απάντηση στον ΙΕΑ, δίνει ο γενικός διευθυντής του ΟΠΕΚ, Haitham Al Ghais, ζητώντας να δείχνει περισσότερη προσοχή όσον αφορά την περαιτέρω υπονόμευση των επενδύσεων του κλάδου πετρελαίου.
Ο Ghais ανέφερε πως ο ρόλος του Οργανισμού δεν είναι να καθορίζει τις τιμές, αλλά να διατηρεί τα θεμελιώδη μεγέθη της αγοράς, τονίζοντας πως η διαστρέβλωση των ενεργειών των πετρελαιοεξαγωγών είναι «αντιπαραγωγικές».
Υπενθυμίζεται ότι ο επικεφαλής του ΙΕΑ, Φατίχ Μπιρόλ, είχε ασκήσει κριτική, για την απόφαση περαιτέρω μείωσης της παραγωγής από τον ΟΠΕΚ, κατά 1,66 εκατ. bpd από τον Μάιο έως το τέλος του 2023.
Επιπλέον, σε συνέντευξή του στο Bloomberg, ο Μπιρόλ δήλωσε ότι ο ΟΠΕΚ θα πρέπει να είναι προσεκτικός όσον αφορά την αύξηση των τιμών του πετρελαίου, καθώς αυτό θα μεταφραζόταν σε μια ασθενέστερη παγκόσμια οικονομία.
