Για τους περισσότερους από εμάς είναι μια ευχάριστη έκπληξη όταν ανακαλύπτουμε ένα ξεχασμένο χαρτονόμισμα σε κάποια τσέπη ή σε κάποιο συρτάρι. Για τον Ταγίπ Ερντογάν, όμως, τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά, καθώς η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας «ανακάλυψε» για τον μήνα Ιούλιο 5,5 δισ. δολάρια συναλλαγματικών εισροών παραπάνω στους λογαριασμούς με το εξωτερικό – στο λεγόμενο ισοζύγιο πληρωμών. Συνολικά για το πρώτο επτάμηνο, δε, το συνάλλαγμα άγνωστης προέλευσης ανέρχεται σε 24,4 δισ. δολάρια.

Η κεντρική τράπεζα καταχωρεί τα ποσά αυτά σε έναν κωδικό με την ονομασία «Λάθη και Παραλείψεις», ο οποίος κατά κανόνα περιλαμβάνει εισροές οι περισσότερες από τις οποίες «τακτοποιούνται» εκ των υστέρων, όταν παραληφθούν στοιχεία από το εξωτερικό και γίνει η λογιστική συσχέτιση.

Από τις αρχές του χρόνου, όμως, τα ποσά αυτά είναι σχεδόν διπλάσια από κάθε άλλη φορά και το γεγονός αυτό δίνει λαβή σε υποψίες και εικασίες ότι προέρχονται από υπόγειες ή ακόμα και σκοτεινές συναλλαγές, ενώ θεωρείται βέβαιο ότι υπάρχουν και δοσοληψίες ανεπίσημες με τη Ρωσία και Ρώσους ολιγάρχες, οι οποίοι έγιναν στόχος κυρώσεων σε όλες τις Δυτικές χώρες, αλλά όχι στην Τουρκία.

Η Άγκυρα άλλωστε βρίσκεται στο στόχαστρο των διεθνών Αρχών τις τελευταίες δεκαετίες, άλλοτε επειδή λειτουργούσε ως κέντρο διευκόλυνσης του λαθρεμπορίου πετρελαίου από το ISIS, άλλοτε επειδή κατηγορείται ότι φιλοξενεί μηχανισμούς για το σπάσιμο του εμπάργκο στο Ιράν και βέβαια τελευταία σχεδόν απροκάλυπτα «διαφημίζει» ένα ειδικό καθεστώς σε σχέση με τη Ρωσία.

Οι σχέσεις με Ρωσία

Η Τουρκία δεν έχει συμμετάσχει στις Δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, ενώ στις αρχές Αυγούστου ο Ερντογάν μετά τη συνάντησή του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στο ρωσικό θέρετρο Σότσι ανακοίνωσε ότι οι μεγάλες κρατικές τουρκικές τράπεζες υιοθέτησαν το ρωσικό σύστημα πληρωμών MIR.

Οι καλές -οικονομικές- σχέσεις δεν κρύβονται και λίγο νωρίτερα ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η κατασκευή του πυρηνικού εργοστασίου στο Ακούγιου ανατέθηκε στην κρατική ρωσική Rosatom η οποία αντικατέστησε την τουρκική εταιρεία που είχε αναλάβει το έργο. Αμέσως η Ρωσία μετέφερε δισεκατομμύρια δολάρια στη θυγατρική της Rosatom στην Τουρκία.

Ηδη από τις αρχές Ιουλίου η κυβέρνηση πέρασε ειδική ρύθμιση από τη Βουλή, με την οποία απαλλάσσονται από κάθε έλεγχο προέλευσης περιουσιακά στοιχεία κάθε είδους, χρυσός και κεφάλαια που εισάγονται στην Τουρκία από το εξωτερικό. Η ρύθμιση πέρασε αιφνιδιαστικά με «νυχτερινή» άσχετη τροπολογία, η οποία προκάλεσε αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, όπως γράφει το nordic monitor, το οποίο επισημαίνει ότι με τον τρόπο αυτό απαγορεύεται κάθε έλεγχος ή έρευνα για περιουσιακά στοιχεία τα οποία θα εισαχθούν στην Τουρκία μέχρι το τέλος Μαρτίου του 2023.

Ακόμα και περιπτώσεις που ήταν αντικείμενο έρευνας από πριν απαλλάσσονται εφόσον εντάξουν την υπόθεση στον νέο αυτό νόμο. Εάν μάλιστα αφήσουν τα κεφάλαια ή άλλα διαθέσιμα σε τουρκική τράπεζα τουλάχιστον για έναν χρόνο απαλλάσσονται πλήρως από τη φορολογία.

Οπως γράφει το nordic monitor, η Τουρκία την τελευταία δεκαετία έχει γίνει μια χώρα όπου κρατικοί και ιδιωτικοί φορείς από όλο τον κόσμο μπορούν άνετα να «παρκάρουν» χρήματα, κυρίως στις κρατικές τουρκικές τράπεζες, με υψηλόβαθμους πολιτικούς ηγέτες να μεσολαβούν και να εισπράττουν προμήθειες για τέτοιες μεταβιβάσεις.

Ξέπλυμα

Το Ιράν και η Ρωσία χρησιμοποιούν το τουρκικό τραπεζικό σύστημα για να παρακάμψουν τις κυρώσεις που έχουν επιβάλει οι ΗΠΑ και οι Δυτικοί σύμμαχοί τους, ενώ οργανωμένο έγκλημα και τρομοκρατικές οργανώσεις τζιχαντιστών χρησιμοποιούν την Τουρκία για να μεταφέρουν κεφάλαια, επισημαίνει και πάλι το nordic monitor.

Είναι επίσης γνωστές οι περιπτώσεις των τουρκικών τραπεζών Halkbank το 2013 και της Mehmet Hakan Atilla το 2017 στις οποίες εντοπίστηκαν δραστηριότητες ξεπλύματος και λαθρεμπορίου με το Ιράν. Εμμέσως, ο ίδιος ο Ερντογάν ίσως «έδειξε» την προέλευση των συναλλαγματικών εισροών καθώς πριν από λίγες μέρες δήλωσε ότι «τα συναλλαγματικά διαθέσιμα έχουν αρχίσει να αυξάνονται […]. Πολλές φιλικές χώρες ενισχύουν αυτή την περίοδο την αναγκαία βοήθεια προς τη χώρα μας».

Σε κάθε περίπτωση, το πρόσθετο συνάλλαγμα είναι μάννα εξ ουρανού για την Τουρκία, αφού βοηθά να αντισταθμιστούν οι τεράστιες συναλλαγματικές απώλειες που καταγράφονται, τη στιγμή που ξένα κεφάλαια φεύγουν συνεχώς από τη χώρα και η τουρκική λίρα διαρκώς υποχωρεί.

Η φυγή των ξένων κεφαλαίων οφείλεται στον υψηλό πληθωρισμό -που έφτασε πλέον το 80%, για πρώτη φορά από το 1998- και στην ιδιόρρυθμη νομισματική πολιτική χαμηλών επιτοκίων στην οποία επιμένει ο Ερντογάν, αντίθετα με την κλασική νομισματική πολιτική, η οποία εφαρμόζεται διεθνώς και θέλει τις κεντρικές τράπεζες να ανεβάζουν τα επιτόκια όταν ανεβαίνει ο πληθωρισμός για να τον σταματήσουν. Μόλις πριν από έναν μήνα, η κεντρική τράπεζα κατέβασε το επιτόκιο στο 13% από 14% προηγουμένως, με αποτέλεσμα το πραγματικό επιτόκιο να είναι αρνητικό κατά 67%. Με άλλα λόγια, όποιος έχει τουρκικές λίρες στα χέρια του χάνει 67% και αυτός είναι ο λόγος που τα κεφάλαια εγκαταλείπουν τη χώρα και η τουρκική λίρα έχει καταβαραθρωθεί και έχει χάσει 25% από την αρχή του χρόνου.

Επομένως, το ξένο συνάλλαγμα «άγνωστης προέλευσης» αποτελεί ένα θαυμάσιο στήριγμα για τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας και καλύπτει ένα μέρος του ελλείμματος στο ισοζύγιο πληρωμών, το οποίο έφτασε τα 36,7 δισ. δολάρια μέχρι και τον περασμένο Ιούλιο.