Αναμφίβολα, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές και το ηλεκτρονικό εμπόριο B2C, δηλαδή οι on line αγορές απευθείας από τις επιχειρήσεις προς του καταναλωτές μέσω e-shops, γνώρισαν από τον Μάρτιο του 2020 ως και σήμερα μια… εκρηκτική αύξηση.

Γράφει ο Γεράσιμος Ζώτος για τις on line αγορές

Η ανάπτυξη, όμως, των ηλεκτρονικών αγορών που κυριολεκτικά έλυσε τα χέρια των καταναλωτών εν μέσω των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας αλλά και έδωσε μια ισχυρή λύση στους επιχειρηματίες – εμπόρους να μην οδηγηθούν σε μαρασμό έχει και τις αρνητικές της συνέπειες.

Ο λόγος για το σοβαρό θέμα αξιοπιστίας ορισμένων e-shops το οποίο θέτει επί τάπητος ο Συνήγορος του Καταναλωτή.

Περίπου το ένα τέταρτο (24,9%) των συνολικών αναφορών που δέχθηκε το 2020 η ανεξάρτητη αυτή Αρχή αφορούν το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπέβαλε πριν λίγες ημέρες στη Βουλή ο Συνήγορος του Καταναλωτή, κ. Λευτέρης Ζαγορίτης, δείχνουν ότι το 2020 υπήρξε αύξηση των αναφορών – υποθέσεων ηλεκτρονικού εμπορίου κατά 113,5% σε σχέση με το 2019.

Δεδομένης της άρρηκτης σχέσης του online εμπορίου με τον κλάδο των υπηρεσιών ταχυμεταφορών, αναμενόμενη είναι και η εκτόξευση των αναφορών των πολιτών για προβλήματα στον κλάδο των ταχυδρομικών υπηρεσιών κατά 133,3% το 2020 σε σχέση με το 2019.

Μάλιστα, το 45% των αναφορών του 2020 κατά ταχυδρομικών επιχειρήσεων αφορά προβλήματα στην επίδοση ταχυδρομικών αντικειμένων (καθυστερήσεις). Το αντίστοιχο ποσοστό πέρυσι ήταν αρκετά μικρότερο (26,6%).

Αθέμιτες πρακτικές στις on line αγορές

Πάντως, όπως διευκρινίζει η Αρχή, τα πιο σημαντικά προβλήματα, που έχουν παρατηρηθεί στον κλάδο του ηλεκτρονικού εμπορίου, αφορούν τη λειτουργία περιορισμένου αριθμού καταστημάτων, που συνειδητά εφαρμόζουν αθέμιτες και παρελκυστικές εμπορικές πρακτικές και δεν χαρακτηρίζουν το σύνολο των e-shops.

Τα κύρια προβλήματα που εντοπίζονται στις on line αγορές σύμφωνα με την έκθεση είναι:

«Υπήρξαν επιτήδειοι που, εκμεταλλευόμενοι την άνοδο του ηλεκτρονικού εμπορίου, επιχείρησαν –και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κατάφεραν– να εξαπατήσουν τους καταναλωτές, εισπράττοντας μεγάλα χρηματικά ποσά για προϊόντα, που ποτέ δεν παρέδωσαν», σημειώνει η έκθεση.

Σύμφωνα με τα ευρήματά της, τα κυριότερα ζητήματα, που απασχόλησαν τους πολίτες το 2020 σε σχέση με τις ηλεκτρονικές αγορές, αφορούσαν ανακριβείς ή παραπλανητικές επισημάνσεις σχετικά με τη διαθεσιμότητα προϊόντων, όπως και στη μη παράδοση παραγγελθέντων αγαθών.

Παρακράτηση ποσών στις on line αγορές

Άλλο συχνό πρόβλημα ήταν η παρακράτηση χρηματικών ποσών, που είχαν προκαταβληθεί από τους καταναλωτές ταυτόχρονα με τις παραγγελίες τους προς ολοσχερή εξόφληση του τιμήματος των αγαθών. Επίσης, οι πολίτες προχώρησαν συχνά σε καταγγελίες για παντελή έλλειψη ανταπόκρισης σε αιτήματα πληροφόρησής τους σχετικά με την εξέλιξη των συναλλαγών τους.

Σε μία περίοδο, όπου περιορίστηκαν σημαντικά οι φυσικές συναλλαγές και θα έπρεπε να υπάρχει αντίστοιχη μείωση των αναφορών προς τον Συνήγορο του Καταναλωτή, παρατηρήθηκε, αύξηση κατά 14,1% στις on line αγορές σε σχέση με το 2019, δεδομένου ότι ανέβηκαν κατακόρυφα οι υποθέσεις που αφορούσαν το ηλεκτρονικό εμπόριο.

«Άλλοι κλάδοι, όπως οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες και οι ταχυδρομικές υπηρεσίες, εμφάνισαν ανεπάρκειες, εξαιτίας της κατακόρυφης αύξησης της ζήτησης. Οι καθυστερημένες επιδόσεις ταχυδρομικών αντικειμένων ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο, προκαλώντας την εύλογη αγανάκτηση των καταναλωτών, ενώ οι απαιτήσεις της τηλεργασίας, της τηλεκπαίδευσης και των ηλεκτρονικών συναλλαγών υπονομεύτηκαν από τις χαμηλές ταχύτητες στο Ίντερνετ, αφού σε πάμπολλες περιπτώσεις υπήρξαν μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στις ονομαστικές (συμβατικά προβλεπόμενες) και στις πραγματικές ταχύτητες, που μπόρεσαν να έχουν εν τέλει στη διάθεσή τους οι καταναλωτές αυτήν την κρίσιμη περίοδο», τονίζει η σχετική έκθεση.

Οι… πρωτοπόροι στην δυσαρέσκεια στις on line αγορές

Οι εμπορικοί κλάδοι, που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση του αριθμού των αναφορών το 2020, ήταν ο κλάδος των καταναλωτικών αγαθών – λιανικού εμπορίου (75%) και των υπηρεσιών αναψυχής (72,8%), ενώ σημαντική αύξηση υπήρξε, επίσης, στις υπηρεσίες εκπαίδευσης (54,2%) και στις υπηρεσίες μεταφορών (35,1%).

Οι κλάδοι με τις περισσότερες αναφορές, ως ποσοστό επί του συνόλου των αναφορών που υποβλήθηκαν στην Αρχή, είναι τα καταναλωτικά αγαθά (37%), οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες – ταχυδρομικές υπηρεσίες (26,3%), οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (12,8%) και η ενέργεια – ύδρευση (9,3%)

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, η Ένωση Καταναλωτών, ΕΚΠΟΙΖΩ, η οποία έχει παρέμβει σε αρκετές τέτοιες περιπτώσεις, συμβουλεύει τους καταναλωτές να είναι πολύ προσεκτικοί στις on line αγορές τους ιδιαίτερα αυτή τη δύσκολη περίοδο που βιώνουμε.

Πώς θα αποφύγετε τις παγίδες στις on line αγορές

• Να επιλέγετε να κάνετε τις  on line αγορές σας σας από αξιόπιστα και γνωστά ηλεκτρονικά καταστήματα, και να προσέχετε (επωνυμία, έδρα, αριθμός εμπορικού μητρώου, ψηφιακό πιστοποιητικό, επαγγελματική ένωση στην οποία ανήκει η επιχείρηση πώλησης και άλλα στοιχεία επικοινωνίας όπως αριθμός τηλεφώνου, διεύθυνση, κ.τ.λ.). Η ύπαρξη μόνο ηλεκτρονικής διεύθυνσης (e-mail) και κινητού τηλεφώνου δεν αρκεί, και μάλιστα αποτελεί ένδειξη απάτης.
• Τα χαρακτηριστικά των προϊόντων, τιμή, νόμισμα, τρόπος πληρωμής, επιπλέον προβλεπόμενα έξοδα, πιθανοί φόροι και δασμοί.
• Τον τρόπο και χρόνο παράδοσης του προϊόντος.
• Τις περιπτώσεις γεωγραφικού αποκλεισμού (περιορισμοί αποστολής σε ορισμένες χώρες) και προσεκτικός έλεγχος της πολιτικής επιστροφών.
• Τις προσφερόμενες υπηρεσίες μετά την πώληση και το μηχανισμό επίλυσης διαφορών.
• Τους όρους ασφάλειας, απορρήτου και προστασίας προσωπικών δεδομένων.
• Να είστε ιδιαίτερα υποψιασμένοι όταν βλέπετε χαμηλές τιμές σε σχέση με τον ανταγωνισμό.
• Προσοχή! Να προτιμάτε να πληρώνετε με αντικαταβολή και όχι να προκαταβάλετε το ποσό.
• Διαβάστε τους όρους της σύμβασης, θα πρέπει να είναι γραμμένοι σε απλή και κατανοητή γλώσσα και να είναι προσβάσιμοι.
• Επιλέξτε με προσοχή τα προϊόντα που θέλετε να αγοράσετε. Πρέπει τα χαρακτηριστικά του προϊόντος να είναι σαφή, αληθή και εύκολα να μπορείτε να τα δείτε.
• Να δίνετε μόνο τα απολύτως απαραίτητα προσωπικά σας στοιχεία για τη συναλλαγή.
• Να περιμένετε να ολοκληρωθούν όλα τα βήματα της παραγγελίας. Δεν δίνετε νέα εντολή πιστεύοντας ότι θα επιταχυνθεί η διαδικασία, διότι μπορεί να κάνετε διπλή παραγγελία.
• Ελέγξτε ότι λάβατε επιβεβαίωση της συναλλαγής, μέσω e-mail.
• Αποθηκεύστε ή εκτυπώστε την επιβεβαίωση της συναλλαγής και τους όρους επιστροφών.
• Εάν προβλέπεται επιπλέον χρέωση για την επιλογή συγκεκριμένου μέσου πληρωμής, η χρέωση αυτή δεν μπορεί να υπερβαίνει το πραγματικό κόστος.
• Προεπιλεγμένες κρυφές χρεώσεις είναι παράνομες.
• Προτιμήστε προπληρωμένες πιστωτικές κάρτες.
• Για αγορές είναι προτιμότερες οι προπληρωμένες δικτυακές υπηρεσίες, καθώς παρέχονται από εταιρίες φερέγγυες και σοβαρές που προσφέρουν αποζημίωση σε περίπτωση εξαπάτησης.
• Να ζητάτε πάντα εγγύηση για το προϊόν που παραγγείλατε.
• Να μην ξεχνάτε ότι, πάντα, έχετε το δικαίωμα της υπαναχώρησης, δηλαδή να επιστρέψετε το προϊόν που αγοράσατε και να σας επιστρέψουν τα χρήματά σας.