Ξεκίνησε η λειτουγία ελληνικού σχολείου στο Νταρ Ες Σαλααμ της Τανζανίας φέτος με τον Νίκο Κομματά δάσκαλο του σχολείο, εκπαιδευτικό με πολυετή εμπειρία στην Ελλάδα και την Αφρική.

Στοχεύει στην αναζωπύρωση της ελληνικότητας σε ανθρώπους διαφορετικών ηλικιών, καταβολών και βιωμάτων, με στόχο να τους φέρει κοντά στη μνήμη και στην παράδοση της χώρας μας. Ο ίδιος μιλά στο protothema.gr για την εμπειρία του.

 

sxoleio Tanzania

Ο δάσκαλος του σχολείου της ελληνικής κοινότητας στο Νταρ Ες Σαλάαμ, Νίκος Κομματάς, με το λευκό πουκάμισο στα δεξιά

Η «γέννηση» του ελληνικού σχολείου στο Νταρ Ες Σαλάαμ της Τανζανίας

Τα τελευταία χρόνια καταβάλλονται προσπάθειες για την ενίσχυση της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού μεταξύ των Ελλήνων της Τανζανίας.

«Με τη βοήθεια του συντονιστή εκπαίδευσης στην Αφρική, κ. Γιώργου Βλάχου, επιχειρήθηκε η έλευση Έλληνα δασκάλου. Το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας, ωστόσο, δεν αποσπά εκπαιδευτικούς στην Τανζανία από το 1980, επειδή δεν υπάρχει πλέον ελληνικό σχολείο.

Όταν η κοινότητα έλαβε την απόφαση να το ιδρύσει στο Νταρ Ες Σαλάαμ ξεκινώντας από το μηδέν, απηύθυνε πρόσκληση στον εκπαιδευτικό Νίκο Κομματά.

Στόχος ήταν να διατηρούμε ζωντανό το δεσμό με την Ελλάδα, τον πολιτισμό, την ταυτότητά μας. Πάνω απ’όλα, να μην παύσει κανείς μας να είναι Έλληνας. Γι’αυτό δεν είναι ένα τυπικό σχολείο, αλλά τα μαθήματα επικεντρώνονται στη διδασκαλία του ελληνικού πολιτισμού.

Να σημειωθεί, ότι το κόστος μισθοδοσίας του δασκάλου καλύπτεται από την ίδια την ελληνική κοινότητα», αναφέρει στο protothema.gr o κ. Δημήτρης Μανθεάκης, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας στην Τανζανία και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του σχολείου Αγίου Κωνσταντίνου στην Αρούσα – ο ίδιος έχει διατελέσει επί σειρά ετών πρόεδρος της κοινότητας, αντιπρόεδρος και ταμίας ενώ σήμερα πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας είναι ο Μιχάλης Μαυροκέφαλος.

Έχοντας 25 χρόνια προϋπηρεσίας στην Ελλάδα, κυρίως στα δυτικά προάστια της Αθήνας και σχεδόν 14 χρόνια στην Αφρική – σε Γιοχάνεσμπουργκ, Κέιπ Τάουν, Πραιτώρια, Αρούσα και Νταρ Ες Σαλάαμ – ο Νίκος Κομματάς στο νέο σχολείο του Νταρ Ες Σαλάαμ διδάσκει 32 μαθητές, ηλικίας από 4 έως 87 ετών! Πρόκειται για Έλληνες της διασποράς ή για ανθρώπους που συνδέονται με την Ελλάδα μέσω μικτών γάμων ή επαγγελματικών σχέσεων.

 

 

Eλληνικό σχολείο στην Τανζανία

Οι μαθητές είναι χωρισμένοι σε εννέα γκρουπ, καθώς, όπως εξηγεί ο δάσκαλος, είναι «ανομοιογενείς όχι μόνο ηλικιακά αλλά και σε σχέση με τις γνωστικές τους ανάγκες». Από την πρώτη κιόλας μέρα, ο δάσκαλος διαπίστωσε τη συναισθηματική φόρτιση των μαθητών.

«Όλοι έχουν συναίσθηση της ελληνικότητάς τους και θέλουν να διευρύνουν την επαφή τους με την Ελλάδα, νιώθοντας υπερηφάνεια», διαπιστώνει ο ίδιος.

Πώς βιώνουν την εκπαιδευτική εμπειρία οι μεγαλύτεροι σε ηλικία μαθητές, που είχαν φοιτήσει σε ελληνικά σχολεία πριν από 50 ή 60 χρόνια; «Στο πιο προχωρημένο γκρουπ συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, ένας Έλληνας επιχειρηματίας, που ήρθε μετανάστης από την Αυστραλία, ένας Ελληνο-Τανζανός περίπου 50 ετών, μια γυναίκα γύρω στα 60 αλλά και μια 87χρονη.

Μιλούν και γράφουν όλοι ελληνικά, καθώς ως παιδιά είχαν φοιτήσει στο ελληνικό σχολείο της κοινότητας, που λειτουργούσε παλιά. Αυτοί νιώθουν μεγάλη συγκίνηση τώρα που κάνουν μαθήματα ελληνικών.

Και είναι οι πιο φανατικοί μου μαθητές, παίρνουν μελέτη για το σπίτι και είναι συνεπέστατοι στις υποχρεώσεις τους», θα πει ο Νίκος Κομματάς, για να προσθέσει: «Ειδικά, η γιαγιά τρελαίνεται για το homework!».

Με αφορμή την 28η Οκτωβρίου, ο Νίκος Κομματάς επέλεξε επίκαιρα λογοτεχνικά κείμενα, όπως ένα απόσπασμα της Άλκης Ζέη. «Τους άρεσε πολύ το κείμενο, ταυτίστηκαν, το βρήκαν πολύ ενδιαφέρον», λέει. Το μάθημα συνδυάστηκε με ιστορία: «Μελετήσαμε τον ελληνο-ιταλικό πόλεμο, προβάλαμε τον ψηφιακό χάρτη, είδαν ακριβώς που είναι τα ελληνοαλβανικά σύνορα, που έγιναν οι μεγάλες μάχες».

 

Ελληνικό σχολείο στην Τανζανία (1)

Το μάθημα ολοκληρώθηκε με τραγούδια της Σοφίας Βέμπο και το «Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά». «Συγκινήθηκαν πραγματικά», τονίζει. Αντίστοιχα, ενόψει Χριστουγέννων, δούλεψαν πάνω σε λογοτεχνικό κείμενο και τραγούδησαν «Τρίγωνα Κάλαντα», «Πάει ο παλιός ο χρόνος» και «Ω Έλατο, ω έλατο».

Τα μαθήματα γίνονται συνήθως μία φορά την εβδομάδα, ενώ την Κυριακή διδάσκει μέσω διαδικτύου δύο ελληνοτανζανάκια στην Αρούσα.

Στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο, η τάξη λειτουργεί γύρω από ένα μεγάλο στρογγυλό τραπέζι, με συσκευή προβολής συνδεδεμένη με το λαπτοπ του δάσκαλου αλλά και πίνακα με μαρκαδόρους.

Το εκπαιδευτικό υλικό το δημιουργεί ο ίδιος ο δάσκαλος, αξιοποιώντας το μεταπτυχιακό του στην πληροφορική στην εκπαίδευση. Φτιάχνει διαδραστικά παιχνίδια, στα οποία οι μαθητές συνδέονται μέσω κινητού, ανταγωνιζόμενοι για το ποιος θα συγκεντρώσει τους περισσότερους πόντους.

Στα μικρότερα παιδιά, που δεν μιλούν καθόλου ελληνικά, η διδασκαλία ξεκινά από το μηδέν. «Όχι στεγνά, Α, Β… αλλά μέσα από την επικοινωνιακή χρήση», εξηγεί. Μαθαίνουν βασικές εκφράσεις, την αλφαβήτα και τον συλλαβισμό μέσα από καθημερινό λόγο, τραγούδια και βίντεο.

Απώτερος στόχος, όπως λέει, την 25η Μαρτίου να γίνει μια μικρή γιορτή στην εκκλησία της ελληνικής κοινότητας, «να δούμε ξανά την ελληνική σημαία εκεί, να πουν τον εθνικό ύμνο».

Ο ίδιος συνοψίζει τη φιλοσοφία του λέγοντας: «Δεν διδάσκω ελληνική γλώσσα. Διδάσκω ελληνικότητα. Κι αυτό με κάνει να νιώθω πως έχω μία ιερή αποστολή – χωρίς φυσικά να υποτιμώ το να υπηρετεί κανείς στην Ελλάδα. Εδώ, όμως, παίρνει μία άλλη διάσταση ο ρόλος του δασκάλου, είσαι σαν πρέσβης της Ελλάδας στο εξωτερικό», λέει.

Η γλώσσα, η ιστορία, η λογοτεχνία και το τραγούδι αποτελούν αδιαίρετο σύνολο. Όπως μάλιστα παρατηρεί ο κ.Κομματάς, στην Τανζανία «βλέποντας ανθρώπους να αγαπούν τόσο πολύ την Ελλάδα, νιώθεις μεγάλη υποχρέωση. Θέλεις να κάνεις τα αδύνατα δυνατά για να τους προσφέρεις αυτό, που επιθυμούν. Κι αυτό, σε γεμίζει με ηθική ικανοποίηση».

Η ακτινογραφία της ελληνικής κοινότητας στην Τανζανία

Στο Νταρ Ες Σαλάαμ ζουν σήμερα περίπου 25 ελληνικές οικογένειες – πρόκειται για την πιο ισχυρή ελληνική κοινότητα της χώρας – ενώ σε ολόκληρη την Τανζανία ο αριθμός ανέρχεται σε 45 οικογένειες, περίπου 150-160 άτομα. «Ο αριθμός αυτός αφορά άτομα με ελληνικά ονόματα, ανεξαρτήτως του αν μιλούν τη γλώσσα», διευκρινίζει ο κ. Μανθεάκης.

Σημειώνεται, ότι η ελληνική κοινότητα της Τανζανίας περιλαμβάνει ανθρώπους από οικονομικά αδύναμους έως εύπορους επιχειρηματίες, με τους δεύτερους να στηρίζουν τους πρώτους.

Το Διοικητικό Συμβούλιο φροντίζει τόσο το ιστορικό σχολείο του Αγίου Κωνσταντίνου στην Αρούσα όσο και την υγειονομική περίθαλψη και την εκπαίδευση των Ελλήνων, προσφέροντας δωρεάν μαθήματα ελληνικών, ιστορίας και μελλοντικά, χορού.

«Πασχίζουν να ξαναζωντανέψουν την ελληνική κοινότητα, είχε πολλά χρόνια να πατήσει εκεί δάσκαλος…», τονίζει ο κ. Κομματάς με τον κ .Μανθεάκη να υπογραμμίζει ότι οι Έλληνες δεν αποτελούν απλώς μια εθνοτική ομάδα, αλλά είναι φορείς ενός πολιτισμού χιλιάδων ετών, ο οποίος λειτουργεί ως συνεκτικός δεσμός: «Οι Έλληνες δεν είμαστε απλώς μία “φυλή”.

Ανήκουμε σε έναν ολόκληρο πολιτισμό χιλιάδων ετών κι αυτό είναι που μας ενώνει. Η ελληνικότητα είναι στο DNA μας – ανεξάρτητα από το που βρισκόμαστε. Ειδικά σήμερα, που πληττόμαστε από δημογραφική συρρίκνωση, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να προωθήσουμε τον πολιτισμό μας. Δεν υπάρχει έθνος που μισεί τους Έλληνες, έχουμε φιλότιμο και πάθος.

Όπου και να πας, αν πεις είμαι Έλληνας – “Γκιρίκι” όπως λέμε εδώ στην Αφρική – ενθουσιάζονται! Είμαστε περήφανοι γι’αυτό και θέλουμε να το διαφυλάξουμε, να το προστατεύσουμε, να το μοιραστούμε με τους άλλους», τονίζει ο κ.Μανθεάκης.

Σύμφωνα με τον ίδιο, περίπου το 30% της ελληνικής κοινότητας στην Τανζανία διατηρεί ενεργή σχέση με την Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό, οργανώνονται κάθε Ιούνιο σχολικές εκδρομές στην Ελλάδα για μαθητές 15-17 ετών του σχολείου ‘Άγιος Κωνσταντίνος’ στην Αρούσα, ιδιοκτησίας της ελληνικής κοινότητας υπό βρετανική διεύθυνση.

Παράλληλα, η κοινότητα επιλέγει δύο ή τρία παιδιά ελληνικής καταγωγής, συνήθως από οικογένειες μικτών γάμων ή με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες και καλύπτει πλήρως τα έξοδά τους για το ταξίδι στην Ελλάδα. Οι επισκέψεις σε μουσεία και πολιτιστικούς χώρους, όπως σημειώνει, αφήνουν έντονο αποτύπωμα στους μαθητές, αναδεικνύοντας το βάθος και τη σημασία του ελληνικού πολιτισμού.

Η ελληνική κοινότητα επιδιώκει να διατηρήσει ζωντανή μια πολιτιστική γέφυρα μεταξύ Ανατολικής Αφρικής και Ελλάδας, σε μια περίοδο όπου η ελληνική διπλωματική παρουσία στην Αφρική παραμένει περιορισμένη. «Ενδεικτικά, η Τουρκία διαθέτει περίπου 50 πρεσβείες στην ήπειρο, ενώ η Ελλάδα μόλις τρεις ή τέσσερις, χωρίς πρεσβεία στην Τανζανία», θα πει ο κ.Μανθεάκης.

Την ίδια στιγμή, βρίσκεται σε εξέλιξη προσπάθεια διερεύνησης δυνατοτήτων σπουδών των παιδιών της κοινότητας στην Ελλάδα, με πρόθεση η κοινότητα να καλύπτει τα έξοδα διαμονής τους ενώ συνεχίζονται τα αιτήματα προς τα υπουργεία Παιδείας και Εξωτερικών για αποστολή εκπαιδευτικών.

Η ελληνική παρουσία και η εκπαιδευτική διαδρομή στην Τανζανία: από τα πρώτα σχολεία στο σήμερα

Η ελληνική εκπαιδευτική παρουσία στην Τανζανία δεν υπήρξε πάντοτε δεδομένη. Στο Νταρ Ες Σαλάαμ δεν είχε λειτουργήσει ποτέ ελληνικό σχολείο, ενώ το μοναδικό οργανωμένο σχολείο βρισκόταν στην Αρούσα.

Σύμφωνα με τον κ.Μανθεάκη, «η απαρχή της ελληνικής εκπαίδευσης εντοπίζεται στα τέλη της δεκαετίας του 1930, όταν σχηματίστηκε το πρώτο ελληνικό σχολείο στο Μόσι, στους πρόποδες του Κιλιμάντζαρο. Το σχολείο αυτό λειτούργησε ακόμη και κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι το 1945-46.

Το 1947 μετακινήθηκε στο Ντουλούτι, έξω από την Αρούσα», αναφέρει ο ίδιος στο protothema.gr, για να προσθέσει: «Το 1950, σε μια περίοδο όπου σε κάθε πόλη της Τανζανίας υπήρχαν μικρές ελληνικές κοινότητες πέντε ή έξι οικογενειών, οι κοινότητες ενώθηκαν και δημιούργησαν την Hellenic Society of Tanganyika.

Με συνεισφορές ανάλογες με τις δυνατότητες κάθε κοινότητας, αγοράστηκε οικόπεδο περίπου 140 στρεμμάτων στην Αρούσα, όπου ιδρύθηκε το Ελληνικό Σχολείο. Στην ακμή της ελληνικής κοινότητας, το 1961, το σχολείο αριθμούσε περίπου 300 μαθητές, αποκλειστικά στο επίπεδο του δημοτικού».

Οι πολιτικές εξελίξεις, ωστόσο, επηρέασαν καθοριστικά την πορεία του ελληνισμού στη χώρα. Μετά την ανεξαρτησία της Τανζανίας και τη μετάβαση από καπιταλιστικό σε μαρξιστικό σύστημα, καθώς και την εθνικοποίηση των ελληνικών περιουσιών, μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού αποχώρησε.

Ο ίδιος ο κ. Μανθεάκης φοίτησε στο δημοτικό σχολείο της Αρούσας, σε μια περίοδο όπου, το 1975, οι μαθητές είχαν μειωθεί σε περίπου 60. Δύο χρόνια αργότερα, για λόγους βιωσιμότητας του σχολείου, ξεκίνησε η λειτουργία υπό το βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα και διοίκηση.

Γύρω στο 1980 το ελληνικό τμήμα έκλεισε οριστικά, καθώς είχαν απομείνει μόλις δέκα περίπου μαθητές – αν και παραμένει σχολείο της ελληνικής κοινότητας.

Ο κ. Μανθεάκης συνέχισε τη φοίτησή του στο αγγλικό σχολείο στο Μόσι, σε απόσταση περίπου 60 χιλιομέτρων από την Αρούσα. Την περίοδο 1977-1980, Έλληνας δάσκαλος δίδασκε ελληνικά σε μια μικρή ομάδα 10-12 μαθητών, μέχρι την ολοκλήρωση του λυκείου.

Το σχολείο της Αρούσας, γνωστό σήμερα ως “Άγιος Κωνσταντίνος”, ανήκει στις ελληνικές κοινότητες της Τανζανίας. Παρά τις δυσκολίες, συγκαταλέγεται στα δύο ή τρία ιδιωτικά σχολεία που δεν εθνικοποιήθηκαν από την πρώτη κυβέρνηση της χώρας υπό τον Τζούλιους Νιερέρε, όταν όλα τα υπόλοιπα ιδιωτικά σχολεία μετατράπηκαν σε κρατικά.

Σύμφωνα με το αφρικανικό μαρξιστικό μοντέλο της εποχής, κάθε σχολείο όφειλε να καλλιεργεί τη δική του τροφή. Οι μαθητές εργάζονταν στη γη πριν μπουν στις τάξεις, φυτεύοντας καλαμπόκι και άλλα προϊόντα.

Η ελληνική διοίκηση του σχολείου τότε αξιοποίησε την πρακτική αυτή, αναπτύσσοντας φάρμα με κότες, βόδια, γουρούνια και λαχανόκηπους, που προμήθευαν την ευρύτερη περιοχή της Αρούσας. «Για ένα διάστημα, τα έσοδα από την πώληση βουτύρου, γάλακτος και αυγών ξεπερνούσαν εκείνα του ίδιου του σχολείου, με αποτέλεσμα να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη φάρμα.

Το σχολείο μετονομάστηκε σε “Άγιο Κωνσταντίνο” περίπου το 1965», εξηγεί ο κ.Μανθεάκης, νυν Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου – στο ΔΣ του σχολείου μετέχει αυτομάτως ο εκάστοτε πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας, ενώ δύο από τις πέντε θέσεις καταλαμβάνονται από Έλληνες.

Σήμερα, όπως υπογραμμίζει ο ίδιος, «ο “Άγιος Κωνσταντίνος” συγκαταλέγεται στα τρία κορυφαία ιδιωτικά σχολεία της Τανζανίας. Φοιτούν 650 μαθητές, από το νηπιαγωγείο έως το λύκειο, με τη στήριξη 60 καθηγητών και συνολικά άνω των 100 εργαζομένων. Στο σχολικό συγκρότημα κινούνται καθημερινά πάνω από 1.000 άτομα».

Ο Αγιασμός του Ελληνικού Σχολείου της Πανταγκανικής Ελληνικής Κοινότητας στον Ι.Μητροπολιτικό Ναό της Αγίας Παρασκευής στο Νταρ Ες Σαλάαμ. Την ακολουθία τέλεσε ο Μητροπολίτης Ειρηνουπόλεως κ.Δημήτριος.

 

 

Διαβάστε ακόμη: