Το ασφαλιστικό αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα, με πτυχές που άπτονται σχεδόν σε όλα τα πεδία του οικονομικού και κοινωνικού γίγνεσθα και συμπλέκεται άμεσα και με το δημογραφικό, ίσως την κρισιμότερη πρόκληση που θα κληθεί να αντιμετωπίσει – μεσο-μακροπρόθεσμα – η χώρα μας, σημείωσε ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας σε ομιλία του στο 3ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Όπως τόνισε, η γήρανση του πληθυσμού έχει σημαντική αρνητική επίδραση στα διανεμητικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, όπως αυτό της Ελλάδας, στο οποίο όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι καλούνται να χρηματοδοτούν όλο και περισσότερους συνταξιούχους.

Πέραν όμως της μεγάλης έκθεσής του στον δημογραφικό κίνδυνο, το ασφαλιστικό μας σύστημα αντιμετωπίζει κι άλλες σημαντικές προκλήσεις, όπως την αδυναμία να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας και να εμπνεύσει εμπιστοσύνη.

Δυστυχώς, οι παρεμβάσεις που έγιναν στο παρελθόν – παρότι πολλές εξ αυτών κινούνταν προς τη σωστή κατεύθυνση – δεν ήταν αρκούντως τολμηρές για να αντιμετωπίσουν ριζικά και αποφασιστικά τα παραπάνω ζητήματα.

Οι παρεμβάσεις

Μεταξύ άλλων, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε:

– Παρεμβάσεις μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών και κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης, ώστε να βελτιωθεί το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών, να μειωθεί το μη μισθολογικό κόστος της εργασίας και να περιοριστεί η διόγκωση των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών.

– Πολιτικές προστασίας της μητρότητας, στήριξης του θεσμού της οικογένειας, εναρμόνισης επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.

– Πολιτικές στήριξης και ενίσχυσης της απασχόλησης.

– Θέσπιση φορολογικών κινήτρων για την προσέλκυση απασχολούμενων, φορολογικών κατοίκων εξωτερικού.

– Κινητροδότηση της ιδιωτικής ασφάλισης στο πλαίσιο της Κρατικής Αρωγής.

– Ενίσχυση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, διαμορφώνοντας το κατάλληλο πεδίο ανάπτυξης της ασφαλιστικής αγοράς και μέσα από τις συνέργειες τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών.

– Ενίσχυση και βελτίωση του επιπέδου του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, συνδράμοντας στην ενίσχυση και εμπέδωση της ασφαλιστικής κουλτούρας.

– Πολιτικές αντιμετώπισης της αδήλωτης ή της πλημμελώς δηλωμένης εργασίας.

– Τέλος, προχωρήσαμε στη μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης, εμπλουτίζοντας το υπάρχον διανεμητικό σύστημα με κεφαλαιοποιητικά στοιχεία.

Τα επόμενα βήματα

Παράλληλα, δρομολογούμε πολιτικές για την ενίσχυση του κεφαλαιοποιητικού συστήματος και την ενδυνάμωση της ασφαλιστικής κουλτούρας, διασφαλίζοντας όμως παράλληλα ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα, με καθολικό και υποχρεωτικό χαρακτήρα.

Στόχος είναι να οδηγηθούμε σε μια διαπυλωνική στήριξη του ασφαλιστικού συστήματος, ώστε αυτό να προσαρμοστεί στις δημογραφικές τάσεις, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την επάρκεια των συντάξεων, τη βιωσιμότητα και τη δημοσιονομική ισορροπία.

Οι συνέπειες στην κοινωνία και την οικονομία

Διεθνώς, έχει αποδειχθεί ότι η διαπυλωνική στήριξη του ασφαλιστικού συστήματος έχει πολλαπλές θετικές συνέπειες για την κοινωνία, την εργασία και την οικονομία, καθώς συμβάλλει, μεταξύ άλλων:

– στην αντιμετώπιση και τον επιμερισμό του δημογραφικού κινδύνου,

– στην εισαγωγή ισχυρών κινήτρων αποτροπής της αδήλωτης εργασίας,

– στη μεγαλύτερη διασπορά ρίσκου, και, επομένως στη διαχρονικά μεγαλύτερη ασφάλεια για τις συντάξεις,

– στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης,

– στην εμπέδωση του αισθήματος κοινωνικής δικαιοσύνης.

Ο θεσμός της Επαγγελματικής Ασφάλισης εφαρμόζεται ήδη – με επιτυχία – στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.

Μάλιστα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το ύψος των στοιχείων ενεργητικού που κατέχουν τα Επαγγελματικά Ταμεία στην ευρωζώνη, ανέρχεται περίπου στο 25% του ΑΕΠ της περιοχής. Αντιθέτως, στον τομέα αυτό, η Ελλάδα υπολείπεται.

Παρότι η Επαγγελματική Ασφάλιση έχει θεσμοθετηθεί από το 2002, δεν έχει καταφέρει να καθιερωθεί στη συνείδηση των ασφαλισμένων ως λύση για συμπληρωματική συνταξιοδοτική παροχή.

Εντούτοις, παρότι η αγορά παραμένει ρηχή και περιορισμένη για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, υπάρχουν ενθαρρυντικά σημάδια ανάπτυξής της την τελευταία πενταετία, καθώς καταγράφεται μια σταθερά ανοδική πορεία του κλάδου.

Επιπροσθέτως, η περαιτέρω ανάπτυξη του θεσμού εκτιμάται ότι θα έχει σημαντικά μακροοικονομικά οφέλη, οδηγώντας σε αύξηση της παραγωγικότητας και του ΑΕΠ. Ενδεικτικά, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΟΒΕ, υπολογίζεται ότι με την περαιτέρω ανάπτυξη της επαγγελματικής ασφάλισης θα προκύψουν νέα κεφαλαιακά αποθέματα – στον 2ο πυλώνα – που μπορεί να ξεπεράσουν το 10% του ΑΕΠ μακροχρόνια.

Αντίστοιχα, εκτιμάται ότι το ΑΕΠ μπορεί να είναι υψηλότερο κατά έως και 2,7 δισ. ευρώ ετησίως, σε πραγματικούς όρους.