Δεδομένη θεωρείται η περαιτέρω συγκέντρωση στον κλάδο των σούπερ μάρκετ, καθώς η πίεση στα περιθώρια κέρδους, το αυξημένο λειτουργικό κόστος και οι νέες ρυθμιστικές απαιτήσεις δημιουργούν ένα περιβάλλον που ευνοεί τους μεγάλους και δυσκολεύει τους μικρότερους παίκτες. Όπως επισημαίνουν στελέχη της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας (ΕΣΕ), η καθαρή κερδοφορία βρίσκεται σε «εξαιρετικά χαμηλά και φθίνοντα επίπεδα», την ώρα που τα κόστη τρέχουν πιο γρήγορα από τις πωλήσεις.

Παράλληλα, οι επενδύσεις του κλάδου εξακολουθούν να βασίζονται κυρίως σε τραπεζικό δανεισμό και ίδια κεφάλαια, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για πιο στοχευμένες θεσμικές παρεμβάσεις, ώστε να ενισχυθούν η βιωσιμότητα και η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

Λίγοι και μεγάλοι: προς μοντέλο 4–6 αλυσίδων

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΣΕ Αριστοτέλη Παντελιάδη, ένα βιώσιμο και οικονομικά αποτελεσματικό μοντέλο για την ελληνική αγορά σούπερ μάρκετ θα μπορούσε να διαμορφωθεί με 4 έως 6 μεγάλες αλυσίδες. Σήμερα, στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περίπου 43 αλυσίδες, από 67 το 2010, στοιχείο που αποτυπώνει ήδη μια ισχυρή τάση συγκέντρωσης.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο αντιπρόεδρος της ΕΣΕ Γιάννης Μασούτης προβλέπει ότι το κύμα αυτό θα συνεχιστεί: «Ήδη γίνονται εξαγορές. Θα συνεχιστούν και το 2026», σημειώνει, αποδίδοντας την πίεση σε:

  • μέτρα και ρυθμίσεις που επηρεάζουν άμεσα τον κλάδο
  • υψηλά μισθώματα και λειτουργικά κόστη
  • συνεχή επενδυτική ανάγκη σε δίκτυο και logistics

Η εικόνα στα οικονομικά μεγέθη είναι αποκαλυπτική. Με βάση ανάλυση 43 αλυσίδων που πραγματοποίησαν η ΕΣΕ και το ΙΕΛΚΑ:

  • Οι πωλήσεις το 2024 (χωρίς ΦΠΑ) ανήλθαν σε 13,061 δισ. ευρώ, από 12,512 δισ. ευρώ το 2023 (+4,4%).
  • Τα κέρδη προ φόρων διαμορφώθηκαν σε 215 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 6,5%.
  • Το καθαρό περιθώριο κέρδους υποχώρησε από 1,84% το 2023 σε 1,65% το 2024.
  • Τα EBITDA μειώθηκαν από 6,54% σε 5,97%.

Την ίδια ώρα, οι επενδύσεις του κλάδου διαμορφώθηκαν σε 400 εκατ. ευρώ το 2024, από 592 εκατ. ευρώ το 2023, με το σύνολο της πενταετίας 2020–2025 να φτάνει τα 2,2 δισ. ευρώ και της τελευταίας δεκαετίας τα 3,5 δισ. ευρώ.

FMCG, τουρισμός και τουρίστες-«πελάτες» στα ράφια

Στο εννεάμηνο Ιανουάριος–Σεπτέμβριος 2025, ο συνολικός τζίρος της αγοράς ταχυκίνητων καταναλωτικών προϊόντων (FMCG) έφτασε τα 10,51 δισ. ευρώ, δηλαδή 632 εκατ. ευρώ περισσότερα σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, σύμφωνα με τη Circana.

Στην άνοδο αυτή συνέβαλαν:

  • τα προϊόντα με σταθερό barcode, με τζίρο 8,16 δισ. ευρώ
  • τα επί ζυγίω προϊόντα, που διαμορφώθηκαν σε 2,35 δισ. ευρώ, με ισχυρή ανάπτυξη περίπου +9%

Τα τρόφιμα παραμένουν η ραχοκοκαλιά των FMCG, καθώς αντιπροσωπεύουν 82,5% του συνολικού τζίρου (8,67 δισ. ευρώ) με άνοδο 7,3%. Παρά την επιβράδυνση του γενικού πληθωρισμού, οι τιμές στα σούπερ μάρκετ συνεχίζουν να κινούνται ανοδικά: στα τυποποιημένα προϊόντα, η μέση τιμή ανά μονάδα αυξήθηκε κατά 1,5%, ενώ ο όγκος πωλήσεων ανέβηκε 4,2%.

Ιδιαίτερη δυναμική παρουσιάζουν τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, τα οποία έφτασαν στο 27,1% της συνολικής αγοράς με αύξηση 7,3%, έναντι ρυθμού 5,1% των επώνυμων προϊόντων. Παράλληλα, το 24,4% των πωλήσεων προήλθε από προϊόντα σε καθεστώς προωθητικών εκπτώσεων, ελαφρώς μειωμένο από το 25,4% της προηγούμενης χρονιάς.

Σημαντική ώθηση στην αγορά δίνει και ο τουρισμός. Η ισχυρή τουριστική κίνηση και η εξάπλωση του Airbnb αυξάνουν θεαματικά την κατανάλωση εντός καταλύματος, άρα και τη ζήτηση για τρόφιμα και είδη καθημερινής χρήσης.

Μελέτη της NielsenIQ σε 14 τουριστικές περιοχές με δείγμα 2.010 τουρίστες από 11 εθνικότητες δείχνει ότι:

  • το 94% των επισκεπτών αγοράζει είδη grocery,
  • το εμφιαλωμένο νερό έχει εντυπωσιακή διείσδυση 82%,
  • η μπύρα ακολουθεί με 41%.

Τα σούπερ μάρκετ και οι υπεραγορές συγκεντρώνουν περίπου 40% της δαπάνης ως βασικός προορισμός για οργανωμένο εφοδιασμό, ενώ mini markets, περίπτερα, φούρνοι και λαϊκές αγορές εξυπηρετούν πιο αυθόρμητες και «τοπικού χαρακτήρα» αγορές, ενισχύοντας την εμπειρία του επισκέπτη.

Τιμές, πληθωρισμός και ψυχολογία του καταναλωτή

Παρά τη σχετική αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, οι πιέσεις στο καλάθι του νοικοκυριού παραμένουν έντονες και αντιφατικές ανά κατηγορία προϊόντων.

Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, τον Οκτώβριο 2025:

  • ο πληθωρισμός στα σούπερ μάρκετ ήταν +1,08% σε ετήσια βάση
  • το κυλιόμενο 12μηνο (Νοέμβριος 2024 – Οκτώβριος 2025) καταγράφει αύξηση +0,85%

Μεγαλύτερες μειώσεις τιμών καταγράφηκαν σε:

  • φρέσκα φρούτα και λαχανικά (-8,06%), κυρίως λόγω λαχανικών και ευνοϊκών καιρικών συνθηκών
  • απορρυπαντικά και είδη καθαρισμού (-5,10%)
  • τρόφιμα παντοπωλείου (-4,77%), και χάρη στην αποκλιμάκωση του κόστους στο ελαιόλαδο
  • χαρτικά, καλλυντικά και είδη προσωπικής υγιεινής (-2,51%)
  • είδη μιας χρήσης και οικιακά (-1,24%)

Την ίδια ώρα, όμως, έντονες αυξήσεις σημειώνονται σε:

  • μπισκότα, σοκολάτες, ζαχαρώδη (+12,23%), λόγω εκτίναξης διεθνών τιμών στο κακάο
  • φρέσκα κρέατα (+10,54%), από τη μείωση του ζωικού κεφαλαίου και τις ασθένειες σε Ελλάδα και εξωτερικό
  • είδη πρωινού και ροφήματα (+5,53%), επηρεασμένα και από τις διεθνείς τιμές καφέ και κακάο
  • γαλακτοκομικά και χυμοί ψυγείου (+4,91%), όπου η αύξηση του κόστους γάλακτος πιέζει ιδιαίτερα τα τυροκομικά
  • φρέσκα ψάρια και θαλασσινά (+3,98%)

Οι αυξομειώσεις αυτές, σε συνδυασμό με την κούραση από την πολυετή περίοδο ακρίβειας, αποτυπώνονται στον δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης του ΙΟΒΕ, που τον Οκτώβριο υποχώρησε στις -47,6 μονάδες από -45,6 τον Σεπτέμβριο. Οι Έλληνες παραμένουν οι πιο απαισιόδοξοι καταναλωτές στην ΕΕ, με:

  • αυξημένες αρνητικές προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών
  • ισχυρή αίσθηση αδυναμίας αποταμίευσης (84% δεν θεωρεί πιθανή την αποταμίευση στο επόμενο 12μηνο)
  • μικρή μεν, αλλά υπαρκτή ενίσχυση στην πρόθεση για μείζονες αγορές, κυρίως λόγω συσσωρευμένων αναγκών

Περίπου 6 στους 10 δηλώνουν ότι «μόλις τα βγάζουν πέρα», ενώ το ποσοστό όσων έχουν χρεωθεί ανέβηκε στο 7%, και η αβεβαιότητα για το μέλλον παραμένει υψηλή.

Σε αυτό το περιβάλλον, τα σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα σε:

  • πιεσμένα περιθώρια κέρδους
  • ανάγκη για συνεχείς επενδύσεις
  • εντεινόμενο ανταγωνισμό και συγκέντρωση
  • και μια κοινωνία που «μετράει» κάθε ευρώ στο ράφι.

Και η τελική απάντηση στο αν το μοντέλο 4–6 αλυσίδων θα είναι πράγματι βιώσιμο, δεν θα δοθεί μόνο στις αίθουσες των διοικητικών συμβουλίων, αλλά και στο καθημερινό ταμείο του Έλληνα καταναλωτή.

Διαβάστε ακόμη: