Η μείωση κατανάλωσης ρεύματος και το πλαφόν στις τιμές είναι τα βασικά μέτρα του ‘μενού’ στο τραπέζι της ΕΕ για την διαχείριση της ενεργειακής κρίσης.
Η τσεχική Προεδρία ετοίμασε πακέτο με 5 εναλλακτικές προτάσεις λήψης έκτακτων μέτρων που θα συζητήσουν οι 27 υπουργοί Ενέργειας της Ε.Ε. στην έκτακτη σύνοδο της 9ης Σεπτεμβρίου και από κει και ύστερα άρχισε η μεγάλη μάχη των συμμαχιών και τον ισορροπιών.
Πολλά κράτη μέλη προσθέτουν ή αφαιρούν μέτρα για τη διαμόρφωση των τελικών αποφάσεων ως προς την έκτακτη παρέμβαση στις ευρωπαϊκές ενεργειακές αγορές, ανάλογα φυσικά με τα τοπικά συμφέροντά τους.
Στο σκηνικό αυτό η Ελλάδα παρεμβαίνει με πακέτο για μείωση της κατανάλωσης αερίου, με την Αθήνα να ομιλεί ακόμη και για αντικίνητρα εκτός από τη βιομηχανία, με την οποία έχουν ξεκινήσει ήδη οι πρώτες συζητήσεις, και για τα νοικοκυριά.
Οι πέντε ενότητες του Τσέχικου σχεδίου
Α) Αποσύνδεση ή περιορισμό των επιπτώσεων των τιμών του φυσικού αερίου στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας
Η ενότητα περιλαμβάνει προσωρινό πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την ηλεκτροπαραγωγή, πλαφόν στην τιμή του εισαγόμενου φυσικού αερίου από συγκεκριμένες πηγές προέλευσης, αλλά και αποκλεισμό των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου από την εκκαθάριση των τιμών των χρηματιστηρίων ενέργειας.
Β) Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά
Προτείνεται η άμεση χρηματοπιστωτική υποστήριξη των συμμετεχόντων στην αγορά που έχουν να αντιμετωπίσουν υψηλά κόστη συμπεριλαμβανομένης στην προσπάθεια αυτής και της ΕΚΤ μέσα από έναν κεντρικό ρόλο
Επίσης η τροποποίηση των κανόνων διαπραγμάτευσης των χρηματιστηρίων ενέργειας με προσωρινή αλλαγή των ρυθμιστικών απαιτήσεων για κατάθεση εγγυητικών στις συναλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας. Σημαντικές είναι και οι προσωρινές αναστολές των ευρωπαϊκών παραγώγων ενέργειας
Γ) Συνεργασία για τη λήψη μέτρων μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας
Γίνεται λόγος για λήψη μέτρων για τη μείωση της ζήτησης στον τομέα ηλεκτρικής ενέργειας, στα πρότυπα των μέτρων που αποφασίστηκαν τον Ιούλιο για το φυσικό αέριο.
Δ) Πλαφόν στα έσοδα των ηλεκτροπαραγωγών
Η τσεχική προεδρία εισηγείται την επιβολή προσωρινού πλαφόν στα κέρδη ηλεκτροπαραγωγών από τεχνολογίες πυρηνικών, ΑΠΕ, λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών και
Ε) Αγορά δικαιωμάτων εκπομπών αέριων ρύπων
Θα υπάρχει αξιολόγηση της χρήσης αδιάθετων δικαιωμάτων από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό δημοπρασίας αέριων ρύπων (EU ETS) και παρότρυνση του Συμβουλίου για πρόοδο στο πλαίσιο της συμφωνίας του REpowerEU για την αξιοποίηση κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Στο σχέδιο κειμένου τονίζεται η ανάγκη πανευρωπαϊκής απάντησης απέναντι στις υψηλές τιμές ενέργειας, ενώ περιγράφεται και ο δύσκολος χειμώνας που έρχεται με τη φράση: «Η ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας θα δοκιμαστεί τον επερχόμενο χειμώνα».
Η Ελλάδα εισηγείται αντικίνητρα για το φυσικό αέριο
Στην Ελλάδα η κυβέρνηση αναφέρεται ακόμη και σε αντικίνητρα χρήσης φυσικού αερίου μέχρι και στα νοικοκυριά. Στη βιομηχανία, έχουν ξεκινήσει ήδη οι πρώτες συζητήσεις με μάλλον θετικά αποτελέσματα.
Πιθανό πλαφόν στις επιδοτήσεις ρεύματος, οι οποίες θα δίνονται μελλοντικά σε συνάρτηση με μέτρα εξοικονόμησης, κρίνεται αντικειμενικά πως δεν θα εφαρμοστεί στην πράξη από τους καταναλωτές, άρα δεν θα βοηθήσει στη μείωση χρήσης θερμαντικών σωμάτων το χειμώνα.
«Ορισμένοι υπηρεσιακοί εισηγούνται την πλήρη κατάργηση των επιδοτήσεων στο φυσικό αέριο από το κράτος και από τη ΔΕΠΑ. Στην επιδότηση έχουν υπαχθεί πάνω από 550.000 οικιακοί καταναλωτές για το σύνολο της μηνιαίας τους κατανάλωσης, όπως και όλοι οι εμπορικοί και βιομηχανικοί καταναλωτές. Τον Απρίλιο θυμίζω, η επιδότηση είχε φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο των 40 ευρώ ανά θερμική MWh, διπλάσια δηλαδή από εκείνη του Μαρτίου. Βέβαια έτσι θα μείνουν χιλιάδες νοικοκυριά στα κρύα του λουτρού και θα πρέπει σύντομα να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις» μας λέει καθηγητής του ΕΜΠ που μελετάει το θέμα.
Η πρόταση στο τραπέζι συνεπώς είναι, η επιδότηση στο αέριο να μειωθεί δραματικά αφού δεν υπάρχουν πλέον δημοσιονομικές αντοχές για ενισχύσεις 90 και 100 εκατ. ευρώ το μήνα. Αυτό όμως συνεπάγεται πολιτικό κόστος.
Βεβαίως η αλλαγή μίγματος των επιδοτήσεων στο ρεύμα με την επιβολή πλαφόν, ώστε να μην ενισχύονται οριζόντια οι πάντες και για το 100% της κατανάλωσης των κιλοβατωρών θα επίσης θα έχει σημαντικό πολιτικό κόστος.
Σε ρόλο αναγκαστικής «Κασσάνδρας» ο αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών Θοδ. Σκυλακάκης, υπενθυμίζει ότι «στενεύουν τα περιθώρια, το 2023 που είναι έτος εκλογών, η Ελλάδα θέλει να πετύχει την επενδυτική βαθμίδα, το κόστος δανεισμού ανεβαίνει διαρκώς και έχει φτάσει στο 4,21% το ελληνικό 10ετές ενώ θα πρέπει το 2023 η οικονομία να μπορεί να αντιμετωπίσει όλες τις προκλήσεις, αφού η προεκλογική και η μετεκλογική περίοδος είναι πάντοτε …χαλαρές από δημοσιονομική άποψη».
Τον περασμένο Απρίλιο, και με χαμηλότερες από σήμερα διεθνείς τιμές, το συνολικό πακέτο στήριξης των καταναλωτών αερίου (κράτος και ΔΕΠΑ μαζί), είχε ανέλθει στα 88,74 εκατ. ευρώ.
Για τη μείωση ή την κατάργηση της επιδότησης υπάρχει σημαντικός αντίλογος από παράγοντα του ΥΠΕΝ: «θα λειτουργούσε μεν ως αντικίνητρο για νέες συνδέσεις στις εταιρείες αερίου, αλλά θα …τσάκιζε τους σημερινούς πελάτες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στις εκλογές του 2023».
Παραμένει παρόλα αυτά η εντολή, ώστε η κατανάλωση αερίου να μειωθεί τουλάχιστον σε Δημόσιο Τομέα και Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και στη βιομηχανία, για δημοσιονομικούς λόγους.
Το δημοσιονομικό βάρος και τα μέτρα
Άλλωστε η παρατήρηση υψηλόβαθμου στελέχους του ΥΠΟΙΚ είναι ξεκάθαρη: «Η Ελλάδα δεν αντέχει το δημοσιονομικό βάρος με τιμές αερίου στα 250 ευρώ η μεγαβατώρα. Δυστυχώς η επιβάρυνση θα ξεπεράσει τα 15 δισ ευρώ σε ετήσια βάση, ποσό που αντιστοιχεί σε επτά μονάδες του ΑΕΠ.
Μέχρι το 2021 η ετήσια δαπάνη για αέριο ήταν 4-5 δις, αλλά οι σημερινές σχιζοφρενικές τιμές μεταφράζονται σε ποσά 15-19 δισ. ευρώ με την ετήσια κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ελλάδα στα 67 δις κιλοβατώρες».
Εξετάζεται πλέον σοβαρά να αυξηθεί το επίδομα θέρμανσης για το πετρέλαιο, που είναι φθηνότερο από το αέριο. Εάν γίνει αυτό, τότε όσοι έχουν καυστήρες πετρελαίου θα έχουν ισχυρό κίνητρο να το κάνουν αντί να στραφούν προς το αέριο ή το ρεύμα.
Η σύνδεση των νέων επιδοτήσεων στο ρεύμα με μέτρα εξοικονόμησης, εξαρτάται από τις ευρωπαϊκές αποφάσεις. Αν δεν ανακοινωθούν στις 14 Σεπτεμβρίου από την Φον Ντερ Λάινεν δραστικά μέτρα και ταυτόχρονα διακοπεί η ροή των ρωσικών ροών, αναπόφευκτα θα πάμε σε σκληρά μέτρα και στην Ελλάδα.
Με την σημερινή κατάσταση και με τον υψηλό πληθωρισμό, όλοι το απεύχονται φυσικά, αλλά «κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατο» όπως έλεγε και ο αρχαίος ημών Δημοσθένης.
