Εντός 15 ημερών καλούνται να επιστρέψουν σχεδόν 40 εκατ. ευρώ οι φορείς διαχείρισης απορριμμάτων της Αττικής (ΕΔΣΝΑ – 18.136.860,00 €), της Κρήτης (ΕΣΔΑΚ – 10.955.400,00 €) και της Πελοποννήσου (ΦοΔΣΑ – 10.590.220,00 €), ύστερα από αποφάσεις του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.

Τα ποσά κρίθηκαν αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντα, λόγω σοβαρών παρατυπιών και κακοδιαχείρισης, και θα επιστραφούν στον κρατικό προϋπολογισμό. Ωστόσο, επειδή πρόκειται για πόρους του ΕΣΠΑ 2014-2020 (που έχει πλέον κλείσει), τα χρήματα δεν μπορούν να ανακατευθυνθούν σε νέα έργα αλλά θα πρέπει να επιστραφούν στις Βρυξέλλες.

«Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται τώρα είναι ποιος τελικά θα επωμιστεί το κόστος», έγραψε ο κ. Γρηγόρης Κωνσταντέλος, δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, ο οποίος το 2021, ως πρόεδρος της επιτροπής περιβάλλοντος του ΕΔΣΝΑ, είχε αναδείξει το συγκεκριμένο θέμα και είχε δεχθεί σφοδρές επιθέσεις.

 

Στο επίκεντρο της υπόθεσης βρίσκονται τα περίφημα «πολυκέντρα ανακύκλωσης» ή «σπιτάκια ανακύκλωσης». Σύμφωνα με τα πορίσματα, το έργο ήταν υπερκοστολογημένο, οι τεχνικές προδιαγραφές φωτογραφικές, ενώ τα παραδοθέντα προϊόντα δεν αντιστοιχούσαν στις απαιτήσεις των προκηρύξεων. Παράλληλα, η αξιοπιστία του συστήματος μέτρησης των ανακυκλώσιμων υλικών που δηλώθηκαν το 2023 και το 2024 δεν ελέγχθηκε ποτέ. Χαρακτηριστικό είναι ότι τη διαχείριση των υλικών είχε αναλάβει η ίδια εταιρεία που τα προμήθευσε, χωρίς όμως να υπάρχει ουσιαστικός έλεγχος από τους φορείς.

Η Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ) έχει ήδη καταλογίσει πρόσθετα ποσά (2,9 εκατ. ευρώ στον ΕΔΣΝΑ) για ελλιπή στοιχεία και ελέγχους, ενώ στο ίδιο πόρισμα σημειώνεται πως δεν διασφαλίστηκαν συνθήκες ανταγωνισμού κατά τη διαδικασία ανάθεσης.

Το ζήτημα έχει πάρει πλέον και ευρωπαϊκή διάσταση, καθώς την υπόθεση των «σπιτιών ανακύκλωσης» διερευνά και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.

Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται τώρα είναι ποιος τελικά θα επωμιστεί το κόστος: οι ίδιοι οι φορείς, οι δήμοι μέσω των εισφορών τους ή οι πολίτες μέσω νέων επιβαρύνσεων;

 

Ολόκληρη η ανακοίνωση του Γρηγόρη Κωνσταντέλλου:

«Οι πρόσφατες αποφάσεις του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για την ανάκτηση (επιστροφή) σχεδόν 40 εκατομμυρίων ευρώ από τους Φορείς Διαχείρισης Απορριμμάτων της Αττικής (ΕΔΣΝΑ – 18.136.860,00 €), μέρος της Κρήτης (ΕΣΔΑΚ – 10.955.400,00 €) και της Πελοποννήσου (ΦοΔΣΑ – 10.590.220,00 €), φέρνουν με τρόπο οδυνηρό στην επικαιρότητα το μείζον ζήτημα της κακοδιαχείρισης πόρων και των «χρυσών» έργων της ανακύκλωσης την περίοδο 2019 – 2023.

Οι δαπάνες που σήμερα κρίθηκαν ως μη επιλέξιμες και επιστρέφονται στον κρατικό προϋπολογισμό συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με την υπόθεση των περιβόητων «πανάκριβων σπιτιών ανακύκλωσης». Ένα ζήτημα που είχε ήδη από το 2021 αναδείξει δημόσια η Επιτροπή Περιβάλλοντος (υπό την προεδρία μου τότε), και το Προεδρείο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Αττικής (ΠΕΔΑ), παρά τις σφοδρές επιθέσεις και συκοφαντίες που δεχθήκαμε από εμπλεκόμενους φορείς.

Οι φορείς διαχείρισης προμηθεύτηκαν δεκάδες «σπιτάκια» ως «Πολυκέντρα Ανακύκλωσης» για τη χωριστή συλλογή μετάλλων, πλαστικών, γυαλιού και χαρτιού. Σύμφωνα με το απόφαση ανάκλησης, το έργο κρίθηκε υπερκοστολογημένο σε σχέση με αντίστοιχες προμήθειες του ίδιου υλικού, οι προδιαγραφές που προκηρύχθηκαν χαρακτηρίστηκαν «φωτογραφικές», ενώ το τελικό προϊόν που παραδόθηκε δεν ήταν σύμφωνο με τις προδιαγραφές της προκήρυξης. Επιπλέον, η Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου έκρινε πως τα «σπιτάκια» αφορούν τη διαχείριση υλικών συσκευασίας, γεγονός που σημαίνει ότι η προμήθειά τους θα έπρεπε να γίνει μέσω του συστήματος ανταποδοτικής ανακύκλωσης, αξιοποιώντας τα πενιχρά έσοδα που εισπράττονται από τις εισφορές των παραγωγών συσκευασιών, και όχι από τους φορείς διαχείρισης απορριμμάτων, όπως εν τέλει συνέβη, οδηγώντας σε τεράστια σπατάλη που σήμερα μετατρέπεται σε υποχρέωση επιστροφής δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Οι λόγοι αυτοί οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι οι δαπάνες δεν θεωρούνται επιλέξιμες και πρέπει να επιστραφούν εντός 15 ημερών. Σε περίπτωση που οι φορείς δεν καταβάλουν το ποσό εντός του προβλεπόμενου χρονικού διαστήματος, αυτό θα παρακρατηθεί από τις εισφορές των δήμων προς τους φορείς διαχείρισης απορριμμάτων όπως ορίζει ο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.

Επιπλέον, αντίστοιχη μεθόδευση έγινε και στο πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» όπου τα «Πολυκέντρα Ανακύκλωσης» κρίθηκαν επιλέξιμη δαπάνη με αποτέλεσμα να αναμένονται να έχουν και αυτές την ίδια τύχη.

Δυστυχώς, η σημερινή εξέλιξη αποτελεί τραγική δικαίωση εκείνων των προειδοποιήσεων: εκατομμύρια ευρώ που ανήκαν στους ευρωπαίους πολίτες και προορίζονταν για την προστασία του περιβάλλοντος, την ανακύκλωση και τη βιώσιμη διαχείριση απορριμμάτων, χάθηκαν μέσα σε διαδικασίες που δεν τήρησαν τις αρχές της διαφάνειας, του ανταγωνισμού και της χρηστής διοίκησης.

Εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν:

Ποιος θα πληρώσει αυτά τα τεράστια ποσά που πρέπει να επιστραφούν;
Αντέχουν οι φορείς διαχείρισης απορριμμάτων από τους οποίους ζητείται η επιστροφή των πόρων να πληρώσουν η θα οδηγηθούν σε πτώχευση;
Θα μετακυλιστεί το κόστος αυτής της εγκληματικής κακοδιαχείρισης στους δήμους και τελικά, στους δημότες και αν ναι, γιατί;
Θα αντληθούν χρήματα από το τέλος ταφής για την αποπληρωμή, στερώντας έργα και προμήθειες ανακύκλωσης από τις τοπικές κοινωνίες;
Σε πόσα ακόμα από τα θέματα που είχαμε αναδείξει τότε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος της ΠΕΔΑ αναμένεται οδυνηρή «δικαίωση» μας εις βάρος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης;
Τέλος, θα αποδοθούν ποτέ ευθύνες σε εκείνους που έλαβαν τις αποφάσεις και διαχειρίστηκαν με τέτοιον τρόπο τους δημόσιους, Εθνικούς και Ευρωπαϊκούς πόρους;
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί και δεν πρέπει να πληρώσει ξανά τα σπασμένα άλλων. Οι δήμοι και οι πολίτες δεν μπορεί να επωμιστούν το βάρος της κακοδιαχείρισης τρίτων. Απαιτείται πλήρης διαφάνεια, άμεση απόδοση ευθυνών και εγγυήσεις ότι τέτοια φαινόμενα δεν θα επαναληφθούν ποτέ ξανά.

Η υπόθεση αυτή δεν αφορά μόνο στην οικονομική ζημία. Αφορά την ίδια την αξιοπιστία του θεσμού της Αυτοδιοίκησης και τη σχέση εμπιστοσύνης με τον πολίτη. Σε αυτό το πλαίσιο, η Πολιτεία οφείλει να εμπιστευτεί περισσότερο τα θεσμικά όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ βαθμού και να μην τα αποκλείει από τον θεσμικό τους ρόλο, όπως δυστυχώς εξακολουθεί να κάνει ακόμα και σήμερα, με πιο πρόσφατο παράδειγμα τον αποκλεισμό των Δήμων από την ενεργειακή αξιοποίηση των απορριμμάτων».

Διαβάστε ακόμη: