Η έννοια της κυκλικότητας παύει να αποτελεί τεχνικό όρο και γίνεται μέρος της καθημερινής σκέψης των πολιτών. Αυτό προκύπτει από τη νέα διεθνή έρευνα του προγράμματος «Κάθε Κουτί Μετράει» (Every Can Counts), που πραγματοποιήθηκε σε 16 χώρες με τη συμμετοχή άνω των 16.000 ατόμων.
Στη χώρα μας, η κατανόηση της κυκλικής συσκευασίας καταγράφει από τις υψηλότερες επιδόσεις διεθνώς: 60% τη συνδέουν με την ικανότητα να ανακυκλώνεται ξανά και ξανά στο ίδιο προϊόν, έναντι 50% παγκοσμίως.
Την ίδια στιγμή, το 64% των Ελλήνων δηλώνει ότι μια συσκευασία θεωρείται πραγματικά ανακυκλώσιμη μόνο αν έχει σχεδιαστεί με βάση τις αρχές της κυκλικότητας, ένδειξη ότι ο όρος αποκτά καθαρό περιεχόμενο και απήχηση στο κοινό.
Ωστόσο, παρά το ισχυρό οικολογικό της προφίλ, μόλις το 53% της Gen Z αντιλαμβάνεται την ανακυκλώσιμη συσκευασία ως κυκλική, έναντι 73% των Baby boomers, κάτι που υπογραμμίζει την ανάγκη για πιο στοχευμένη ενημέρωση στις νεότερες ηλικίες.
«Η κυκλικότητα δε χρειάζεται να είναι περίπλοκη», τονίζει ο David Van Heuverswyn, Global Director του Every Can Counts. «Τα κουτιά αλουμινίου είναι η ζωντανή απόδειξη ότι η πραγματικά κυκλική συσκευασία υπάρχει ήδη. Αυτό που λείπει είναι η ενημέρωση που θα φέρει την ενεργή συμμετοχή των πολιτών».
Οι Ελληνες λένε «ναι» στο DRS, όμως μόνο ένας στους τρεις γνωρίζει πώς λειτουργεί.
Σε επίπεδο μηχανισμών συλλογής συσκευασιών, οι πολίτες διεθνώς θεωρούν τα Συστήματα Επιστροφής Εγγύησης (DRS) ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για την επίτευξη πραγματικής κυκλικότητας. Το 71% των ερωτηθέντων παγκοσμίως υποστηρίζει την εφαρμογή τους, όπου ο καταναλωτής πληρώνει μια μικρή εγγύηση και την παίρνει πίσω όταν επιστρέφει το άδειο μπουκάλι ή το κουτί αλουμινίου για ανακύκλωση.
Αν και η Ελλάδα δε διαθέτει ακόμη ενεργό Σύστημα Επιστροφής Εγγύησης, το 61% των πολιτών δηλώνει υπέρ της υιοθέτησης DRS. Ωστόσο, η εξοικείωση παραμένει περιορισμένη: μόλις 36% γνωρίζει τι είναι και πώς λειτουργεί, ενώ μόνο το 10% δηλώνει «πολύ εξοικειωμένο». Η στήριξη, επομένως, βασίζεται κυρίως στη θετική αντίληψη του μέτρου και όχι στη γνώση του.
Υποχρεωτικό DRS στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ελλάδα καλείται να επιταχύνει
Τα αποτελέσματα αυτά έρχονται σε μια κρίσιμη συγκυρία, όσο η χώρα προετοιμάζεται για την εφαρμογή του νέου ευρωπαϊκού κανονισμού PPWR. Το πλαίσιο αυτό καθιστά υποχρεωτική έως το 2029 τη λειτουργία συστήματος DRS για πλαστικές φιάλες PET και κουτιά αλουμινίου σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Ως ημερομηνία έναρξης στην Ελλάδα έχει οριστεί η 1η Δεκεμβρίου 2025. Ωστόσο, καθώς ο φορέας «DRS Hellas» που θα υλοποιήσει τη μεταρρύθμιση συστάθηκε μόλις τον Οκτώβριο του 2025, μια νέα παράταση θεωρείται σχεδόν αναπόφευκτη.
Σε χώρες όπου το DRS λειτουργεί ήδη — όπως η Ιρλανδία, η Ρουμανία και η Ολλανδία — η συμμετοχή είναι καθολική: 90% των πολιτών δηλώνουν ότι συμμετέχουν συστηματικά. Στην Ελλάδα, 91% θεωρούν ότι το σύστημα πρέπει να καλύπτει όλες τις συσκευασίες ποτών μίας χρήσης (αλουμίνιο, πλαστικό, γυαλί) και 83% δηλώνουν ότι, αν κατανοούσαν καλύτερα τα περιβαλλοντικά οφέλη της ανακύκλωσης, θα ήταν πιο πιθανό να συμμετέχουν στο DRS.
Η εφαρμογή του DRS αναμένεται να φέρει την Ελλάδα πιο κοντά στους ευρωπαϊκούς στόχους κυκλικής οικονομίας για το 2030, δημιουργώντας ένα σύστημα που συνδυάζει αποδοτικότητα και ενεργή συμμετοχή των πολιτών.
Τι θα έκανε τους Έλληνες να ανακυκλώνουν περισσότερο
Στην ερώτηση «τι θα σας έκανε να ανακυκλώνετε περισσότερο», οι Έλληνες προτάσσουν δύο βασικούς παράγοντες: 52% οικονομικό κίνητρο και 52% βολικά και κοντινά σημεία επιστροφής.
Αντίστοιχα, 93% δηλώνουν ότι θα ανακύκλωναν περισσότερο εάν ήξεραν ότι τα υλικά διαχωρίζονται σωστά και δεν καταλήγουν με τα υπόλοιπα απορρίμματα, ενώ 81% αν η εμπειρία ήταν πιο διασκεδαστική ή διαδραστική (επιβραβεύσεις, παιχνίδια).
Μύθοι και πραγματικότητα γύρω από τα υλικά συσκευασίας
Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι το DRS δεν είναι μόνο ένα εργαλείο συλλογής συσκευασιών ποτών αλλά μια γέφυρα που συνδέει τον καταναλωτή με την κυκλική οικονομία. Την ίδια στιγμή, αναδεικνύεται ένα σημαντικό κενό ενημέρωσης.
Μόνο 17% των πολιτών διεθνώς και 23% στην Ελλάδα γνωρίζουν ότι το κουτί αλουμινίου αποτελεί την πιο ανακυκλώσιμη συσκευασία ποτών παγκοσμίως, παρότι το πραγματικό ποσοστό ανακύκλωσης φτάνει το 71%, έναντι 34% για το γυαλί και 40% για το PEΤ (πηγή: Eunomia Research & Consulting*).
«Το αλουμίνιο είναι ίσως το πιο καθαρό παράδειγμα αληθινής κυκλικότητας, αφού ανακυκλώνεται απεριόριστα χωρίς απώλεια στην ποιότητα και επιστρέφει στο ράφι ως νέο κουτάκι ξανά και ξανά. Όταν όμως τόσο λίγοι το γνωρίζουν, γίνεται σαφές ότι η ενημέρωση είναι εξίσου σημαντική με τις υποδομές», σημειώνει Ειρήνη Τοπουζίδου, Υπεύθυνη του προγράμματος Κάθε Κουτί Μετράει στην Ελλάδα.
Οι πολίτες αναλαμβάνουν την ευθύνη και ζητούν το ίδιο από το σύστημα
Η πλειονότητα των Ελλήνων (92%) πιστεύει ότι η ανακύκλωση στη χώρα βασίζεται κυρίως στην ατομική πρωτοβουλία, λόγω έλλειψης μακροπρόθεσμης εθνικής στρατηγικής, με έναν στους δύο να συμφωνεί απόλυτα με τη δήλωση αυτή.
Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει ότι οι πολίτες αποποιούνται την ευθύνη. Το 64% των ερωτηθέντων θεωρεί πως η ανακύκλωση των κουτιών αλουμινίου είναι πρωτίστως ευθύνη των ίδιων των καταναλωτών, 59% των φορέων συλλογής και 41% της κυβέρνησης.
Η ευθύνη για τη βιομηχανία συσκευασίας και οι μάρκες ποτών είναι επίσης ξεκάθαρη: 91% πιστεύουν ότι πρέπει να χρησιμοποιούν συσκευασίες πλήρως ανακυκλώσιμες ή φτιαγμένες από ανακυκλωμένα υλικά.
Σχετικά με την έρευνα
Το τρίτο κύμα της παγκόσμιας έρευνας «Global Recycling Habits and Attitudes» πραγματοποιήθηκε από την εταιρεία Made with Insight για λογαριασμό του Every Can Counts (Κάθε Κουτί Μετράει).Το συνολικό δείγμα ήταν 16.195 άτομα, 16 ετών και άνω, εκ των οποίων 1.013 στην Ελλάδα, με ισορροπία φύλου και ηλικίας.
Σχετικά με το Κάθε Κουτί Μετράει
Το Κάθε Κουτί Μετράει (Every Can Counts) ξεκίνησε το 2009 στο Ηνωμένο Βασίλειο και αποτελεί σήμερα τη μεγαλύτερη διεθνή πρωτοβουλία ενημέρωσης για την ανακύκλωση κουτιών αλουμινίου. Στόχος του είναι να ενθαρρύνει τους πολίτες να ανακυκλώνουν τα κουτιά που χρησιμοποιούν όπου κι αν βρίσκονται. Το πρόγραμμα δραστηριοποιείται σε 21 χώρες – στην Ευρώπη, στη Βραζιλία, τα ΗΑΕ και τις ΗΠΑ – αναδεικνύοντας το κουτί αλουμινίου ως πραγματικά κυκλική συσκευασία που μπορεί να ανακυκλωθεί αμέτρητες φορές χωρίς απώλεια στην ποιότητα.
Σκάνδαλο με τα «σπιτάκια» ανακύκλωσης: Επιστροφή 40 εκατ. ευρώ ζητά το ΥΠΟΙΚ από φορείς διαχείρισης
