Επιπλέον χρέωση 15-20% πληρώνουν οι καταναλωτές στα τιμολόγια ρεύματος, λόγω απωλειών δικτύου από τις ρευματοκλοπές με την κατάσταση να επιδεινώνεται αντί να βελτιώνεται.
Οι ενδείξεις και για το 2024 από τις ρευματοκλοπές του δικτύου διανομής, ήταν και πάλι ανησυχητικές με βάση τις μηνιαίες καταμετρήσεις κατανάλωσης που πρόσφατα εκκίνησε να υλοποιεί ο Διαχειριστής-ΔΕΔΔΗΕ.
Σύμφωνα με στελέχη των προμηθευτών ρεύματος, τα άτυπα στοιχεία για το τρέχον έτος εντείνουν τους προβληματισμούς, καθώς δείχνουν περαιτέρω αύξηση των απωλειών.
Το ύψος στο οποίο κινούνται οι απώλειες του δικτύου διανομής έχει ως συνέπεια να έχουν εξελιχθεί σε κρίσιμο παράγοντα αύξησης του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας για τους Έλληνες καταναλωτές.
«Τα επίσημα τελικά στοιχεία εκκαθάρισης αποδεικνύουν την αυξητική τάση: τα δεδομένα για το 2021 καταγράφουν συνολικές απώλειες 14,9%, ενώ τα προσωρινά στοιχεία για το πρώτο εξάμηνο του 2022 αποκαλύπτουν περαιτέρω άνοδο των απωλειών δικτύου διανομής στο 17,7%», αναφέρουν χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι η κατάσταση συνεχίζει μέχρι σήμερα να επιδεινώνεται, αντί να βελτιώνεται, παρότι βεβαίως δεν έχουν δημοσιευθεί επίσημα στοιχεία.
Την πληρώνουν τα νοικοκυριά
Αυτά τα ποσοστά περιλαμβάνουν τόσο τις «τεχνικές απώλειες», που οφείλονται στις υποδομές και τον εξοπλισμό, όσο και τις «μη τεχνικές απώλειες», με κυριότερο αίτιο τις ρευματοκλοπές.
Επιπλέον, οι απώλειες του συστήματος μεταφοράς στις γραμμές υψηλής τάσης ανέρχονται σε περίπου 2,35%.
Με βάση αξιόπιστες πηγές από τον κλάδο προμήθειας, το συγκεκριμένο φαινόμενο επιβαρύνει σημαντικά τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, καθώς το κόστος των απωλειών το πληρώνουν μεν οι εταιρείες προμήθειας, ωστόσο το μετακυλίουν στους καταναλωτές μέσω των λογαριασμών ρεύματος.
Αν ληφθούν υπόψη και οι απώλειες στην υψηλή τάση, οι οποίες είναι περίπου 2,35%, οι «επιδόσεις» της χώρα μας δείχνουν πως για κάθε κιλοβατώρα που καταναλώνουν οι πολίτες, χρεώνονται επιπλέον 20% για τις απώλειες που προκύπτουν κατά την μεταφορά και διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας.
Όπως συμπληρώνουν οι ίδιες πηγές, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα παραμένει μία από τις λίγες χώρες στην ΕΕ όπου το κόστος των απωλειών, έστω και έμμεσα, μετακυλίεται εξ ολοκλήρου στους καταναλωτές, χωρίς να αναλαμβάνουν μέρος του κόστους οι διαχειριστές δικτύων. Η επιβάρυνση αυτή ενισχύει βεβαίως το φαινόμενο της ενεργειακής ένδειας και πλήττει δυσανάλογα τα ευάλωτα νοικοκυριά.
Πως το αντιμετωπίζουν οι άλλες χώρες
Εκτός όμως από την πλήρη μετακύλιση των απωλειών στους καταναλωτές, η Ελλάδα είναι αρνητική «πρωταθλήτρια» στο ύψος των απωλειών. Ενδεικτικά:
- Στην Ισπανία, οι απώλειες του δικτύου διανομής που διαχειρίζεται η EDP Redes España ήταν κάτω από 5%, σύμφωνα με την Έκθεση για το έτος αναφοράς 2023.
- Στην Ιρλανδία, με βάση την ετήσια έκθεση του διαχειριστή δικτύου διανομής ESB Networks, οι απώλειες του δικτύου διανομής ήταν 6,75% για το έτος 2023, το οποίο ήταν και το υψηλότερο ποσοστό που καταγράφηκε την τελευταία πενταετία.
- Στην Πορτογαλία, χώρα στην οποία διαχρονικά καταγράφεται υψηλό επίπεδο απωλειών, οι απώλειες του δικτύου διανομής του διαχειριστή e-Redes (μέλος του ομίλου EDP) ήταν 7,8% σύμφωνα με την Έκθεση για το έτος αναφοράς 2023.
Τι θα κάνει ο διαχειριστής (ΔΕΔΔΗΕ)
Ο ΔΕΔΔΗΕ έχει ενημερώσει την κυβέρνηση πως στην περίπτωση των τεχνικών απωλειών, υπάρχει αντικειμενική δυσκολία δραστικού περιορισμού τους.
Ο λόγος είναι η αποκεντρωμένη παραγωγή, καθώς με την ενίσχυση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών, ένας επιβαρυντικός παράγοντας είναι η απόσταση μεταξύ των σημείων παραγωγής και κατανάλωσης της ενέργειας.
Μία ακόμη βασική αιτία αποτελεί το γεγονός ότι η παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας έχουν διαφορετικό χρονικό προφίλ.
Στην περίπτωση των μη τεχνικών απωλειών, δηλαδή -κατά βάση- των ρευματοκλοπών, είναι γεγονός ότι το πρόβλημα έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις, όχι μόνον σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες (όπως οι Ρομά) αλλά και σε πλήθος επιχειρήσεων, κυρίως της εστίασης.
Ο Διαχειριστής εντείνει τις προσπάθειες για τη μείωση των μη τεχνικών απωλειών, με την καταπολέμηση των ρευματοκλοπών. Ήδη έχουν εντατικοποιηθεί οι έλεγχοι και έχει αυστηροποιηθεί το σχετικό πλαίσιο. Σημαντικό «όχημα» για ακόμη μεγαλύτερο αποτελεσματικότητα θα αποτελέσει η επέκταση της εγκατάστασης των έξυπνων μετρητών.
Υπενθυμίζεται ότι ο ΔΕΔΔΗΕ έχει αυξήσει σε 600.000 ψηφιακά «ρολόγια» την παραγγελία από τον «μίνι» διαγωνισμό, έχει ήδη ξεκινήσει εγκαταστάσεις στις πιο ενεργοβόρες επιχειρήσεις της χαμηλής τάσης καθώς και στα κτίρια του Δημόσιου τομέα. Επίσης, μέσω του κυρίως διαγωνισμού, τον Δεκέμβριο θα «κλειδώσει» μια πρώτη παραγγελία από 3 εκατ. έξυπνους μετρητές.
Σύμφωνα πάντως με τους μάνατζερ από τον κλάδο προμήθειας, το πρόβλημα των υψηλών απωλειών δεν είναι νέο για το ελληνικό δίκτυο διανομής, καθώς κινείται σε επίπεδα μεγαλύτερα του 8% ήδη εδώ και μία δεκαετία. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, το πρόβλημα έχει διογκωθεί δραματικά, αγγίζοντας πρωτοφανή επίπεδα.
Το νυχτερινό τιμολόγιο μετατρέπεται σε μεικτό
Δύο τελικά θα είναι οι ζώνες φθηνού ρεύματος: μετά τη μία το βράδυ η μεταμεσονύκτια και μεταξύ 10 με 3 η μεσημεριανή.
Αυτές τις αλλαγές σε σχέση με τα αρχικά σενάρια για τις αλλαγές στο νυκτερινό τιμολόγιο αποφάσισε το ΥΠΕΝ, προκειμένου να διευρύνει όσο το δυνατόν περισσότερο το πεδίο εφαρμογής του, χωρίς όμως να αφήνει εκτός όσους αδυνατούν να μεταφέρουν τη κατανάλωση τους τα μεσημέρια.
Αν και τα αρχικά σενάρια ήθελαν το σημερινό νυχτερινό τιμολόγιο να μεταφερθεί σε μία μόνο ζώνη, πιθανότατα μεταξύ 10 πμ και 3 μμ, τελικά φαίνεται να επικρατούν δεύτερες σκέψεις, ότι πρέπει να παραμείνει και μια νυχτερινή, μεταμεσονύκτια ζώνη. Ετσι, ώστε το φθηνό ρεύμα να μπορεί να αξιοποιηθεί και από τα νοικοκυριά που απουσιάζουν από το σπίτι κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς και απ’ όσους δεν έχουν την ευχέρεια να προγραμματίζουν τις οικιακές τους συσκευές απομακρυσμένα.
«Η πρώτη ζώνη θα είναι κάπου μεταξύ 10 το πρωί και 3 το μεσημέρι και η δεύτερη θα ξεκινάει οπωσδήποτε μετά τη 1 τα ξημερώματα, όταν οι τιμές, λόγω χαμηλής ζήτησης, πέφτουν κατακόρυφα και θα διαρκεί κάποιες ώρες», εξηγούν πηγές του ΥΠΕΝ.
Ενδεικτικό είναι ότι για σήμερα η τιμή του ρεύματος στο ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας στις 12 το μεσημέρι είναι 32% χαμηλότερη από τον μέσον όρο ημέρας (150 ευρώ/ MWh) και μετά τη μία τα ξημερώματα 27% χαμηλότερη. Τα δε, Σαββατοκύριακα οι χαμηλές αυτές χρεώσεις θα ισχύουν πιθανότατα για διπλάσιες ώρες.
«Το μέτρο θα ξεκινήσει είτε την 1η Ιανουαρίου 2025 είτε την 1η Φεβρουαρίου 2025», ανέφερε ο ΥΠΕΝ Θόδωρος Σκυλακάκης, μιλώντας σε τηλεοπτικό σταθμό ενώ ερωτηθείς για τις ώρες που θα αφορά, ζήτησε μια μικρή πίστωση χρόνου, καθώς όπως είπε «μπορεί να κάνουμε μια μεικτή κίνηση, ένα τιμολόγιο που θα έχει και κάποιες ώρες μεσημεριανές, και κάποιες νυχτερινές».
Το σκεπτικό του ΥΠΕΝ είναι ότι από τη στιγμή που όλο και περισσότερες οικιακές συσκευές, από πλυντήρια και κλιματιστικά μέχρι ηλεκτρικές σκούπες, δουλεύουν με προγραμματισμό και εξ’ αποστάσεως, το μέτρο μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη μείωση της συνολικής δαπάνης των νοικοκυριών για ρεύμα.
Εφόσον πάντως επιλέγει τελικά το παραπάνω σενάριο, δηλαδή «σπάσει» η ζώνη του φθηνού ρεύματος στα δύο, τότε το νέο αυτό τιμολόγιο δεν θα έχει και μεγάλες διαφορές από το υφιστάμενο νυκτερινό της ΔΕΗ, του μοναδικού παρόχου στο συγκεκριμένο πεδίο.
Στην ηπειρωτική χώρα, οι ώρες ισχύος του είναι 02:00-08:00 και 15:00-17:00.
Το σχέδιο που θα οριστικοποιηθεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες και θα παρουσιαστεί μαζί με τις άλλες αλλαγές στα τιμολόγια εντός Δεκεμβρίου, στηρίζεται στα στοιχεία για την αναλογία των μη απασχολούμενων στον συνολικό πληθυσμό, που δείχνουν ότι γύρω στα 5-6 εκατομμύρια πολίτες βρίσκονται τις πρωινές και μεσημεριανές ώρες στο σπίτι.
Στο σύνολο των 10,4 εκατομμυρίων του ελληνικού πληθυσμού, οι απασχολούμενοι δεν ξεπερνούν τα 4,3 εκατομμύρια, με τη διαφορά να αφορά παιδιά (0-15 ετών), συνταξιούχους και τη μεγάλη ομάδα των «ατόμων εκτός εργατικού δυναμικού», που ξεπερνά τα 3 εκατομμύρια, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα εργατικού δυναμικού ΕΛΣΤΑΤ.
Σε πρώτη φάση, χρήση του διζωνικού τιμολόγιου θα κάνουν οι περίπου 1,2 εκατομμύρια καταναλωτές με συμβατό αναλογικό μετρητή (διπλής εγγραφής), οι οποίοι έχουν σήμερα νυχτερινό και είναι όλοι πελάτες της ΔΕΗ. Επιπλέον όμως υπάρχουν και 400.000 ανενεργοί μετρητές διπλής εγγραφής, με το υπουργείο να εκτιμά ότι θα ενεργοποιηθούν όταν γίνει γνωστό το νέο μοντέλο.
Σε αυτούς τους πελάτες εκτιμάται ότι θα εστιάσει ο ανταγωνισμός των παρόχων, όπως λένε πηγές της αγοράς, αυτούς θα διεκδικήσουν.
Επειδή το πεδίο εφαρμογής του «μεικτού» αυτού τιμολογίου δεν είναι μικρό, μπορεί στη πορεία, αναλόγως και της αποδοχής του να συνοδευτεί και από επιδοτήσεις για έξυπνες συσκευές, πέραν όσων προβλέπονται ήδη στο νέο «Εξοικονομώ», που εστιάζει σε πολύ μεγάλο βαθμό στον εξηλεκτρισμό (οικιακές συσκευές και θέρμανση).
