Ως ιδιαίτερα εντυπωσιακή εκτιμά την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης & Ανάπτυξης (EBRD), Odile Renaud-Basso, μιλώντας κατ’ αποκλειστικότητα στο Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο.

Υπήρξε η εφαρμογή μίας τεράστιας μεταρρυθμιστικής ατζέντας εκ μέρους της παρούσας κυβέρνησης, σημείωσε η κα. Renaud-Basso αναφερόμενη στην πρόοδο που επιτεύχθηκε σε ζητήματα ψηφιακής μετάβασης στην δημόσια διοίκηση, στην διακυβέρνηση δημοσίων εταιρειών, όπως η ΔΕΗ, κα.

«Η μεταρρυθμιστική διαδικασία υπήρξε πολύ σοβαρή, πολύ αξιόπιστη και η δυνατότητα της Ελλάδας να προσελκύει διεθνείς επενδυτές έχει αλλάξει εντελώς. Ιδιαίτερα συμβολική τούτου υπήρξε η εξαγορά της Viva Wallet από την J.P. Morgan», σημειώνει η πρόεδρος της EBRD.

Μολονότι αναθεωρημένες επί τα χείρω, εξαιτίας της τρέχουσας κρίσης, οι προβλέψεις της EBRD για την ανάπτυξη του ελληνικού ΑΕΠ φέτος διαμορφώνονται στο 2,9% και στο 3,5% για το 2023. Ταυτόχρονα, όπως επισημαίνει η πρόεδρος της τράπεζας, κατά τις συναντήσεις της με την ελληνική κυβέρνηση κατέστη σαφές ότι ο στόχος της απολιγνιτοποίησης και της πράσινης μετάβασης της χώρας παραμένει αμετακίνητος, τόσο από πλευράς κεντρικής στόχευσης και στρατηγικών όσο και χρονοδιαγράμματος.

Εκτενής υπήρξε, τέλος, η αναφορά της κας Renaud-Basso στην υπόθεση της Ουκρανίας και στον ρόλο που διαδραματίζει η τράπεζα σήμερα για την διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας στην επιφάνεια όσο και του ρόλου που θα διαδραματίσει στη συνέχεια για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και της οικονομίας της.

H συνέντευξη της προέδρου της EBRD

Ερ. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης & Ανάπτυξης (EBRD) χρηματοδοτεί σειρά μεγάλων και μικρότερων προγραμμάτων στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένου του ενεργειακού τομέα. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας σχετικά με τις επιπτώσεις της τρέχουσας κρίσης στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και του μέλλοντος αυτών των προγραμμάτων;

Απ. Η τρέχουσα κρίση που συνδέεται με τον πόλεμο (σσ στην Ουκρανία) θα έχει ασφαλώς επιπτώσεις παντού. Αυτό νομίζω είναι σαφές. Θα έχει, φυσικά, τεράστιες επιπτώσεις στην ανάπτυξη της Ουκρανίας, θα έχει τεράστιες επιπτώσεις στην ανάπτυξη της Ρωσίας και θα έχει φυσικά επιπτώσεις στις γειτονικές χώρες. Συνολικά θα υπάρξουν επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία και σε χώρες όπως η Ελλάδα, κυρίως διαμέσου των ενεργειακών τιμών. Καθώς υπάρχει ένα μεγάλο σοκ στις τιμές των καυσίμων. Έτσι αναθεωρήσαμε τις προβλέψεις μας για την Ελλάδα, καθώς η χώρα συνεχίζει να εξέρχεται της πανδημίας με πολύ ισχυρή ανάπτυξη, πέρυσι, και έτσι εξακολουθούμε να βλέπουμε την ανάπτυξη σε ξεκάθαρα θετικό έδαφος το 2022 με 2,9% και 3,5% για το 2023 αλλά φυσικά χαμηλότερα από ό,τι θα συνέβαινε κανονικά, δηλαδή δίχως την κρίση.

Ερ. Κατά πόσο; Πόσο “αφαιρέθηκε” από την πρόβλεψή σας;

Απ. Αφαιρέθηκε 1% αλλά όπως λέτε υπήρξαμε ιδιαίτερα αναμεμιγμένοι στον ενεργειακό τομέα, για την μετάλλαξη του ενεργειακού τομέα, και πιστεύω ότι υπάρχει μία τεραστία μεταμόρφωση του τομέα, καθοδηγούμενη από την πολύ ξεκάθαρη στρατηγική της κυβέρνησης, διαμέσου της απολιγνιτοποίησης, της ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), όπως αυτή εφαρμόζεται και στις εταιρείες κλειδιά για τον ενεργειακό τομέα, την ΔΕΗ, τα ΕΛΠΕ, και πιστεύουμε ότι η κατεύθυνση και η βασική στόχευση θα παραμείνουν και οι εταιρείες στις οποίες αναφερόμαστε θα παραμείνουν στην στόχευσή τους. Έτσι, μπορεί να υπάρξουν ορισμένες βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις προσαρμογής σε σχέση με τον λιγνίτη, στο πολύ βραχυπρόθεσμο διάστημα, αλλά η κεντρική στόχευση, οι στρατηγικές, το χρονοδιάγραμμα κλπ, πιστεύω ότι παραμένουν.

Ερ. Έτσι, κα. Πρόεδρε, ο κεντρικός άξονας είναι ότι θα συνεχίσετε την πολιτική σας “ως έχει” σε σχέση με την Ελλάδα και ότι το “πήγαινε – έλα” στον ενεργειακό τομέα με την υπόθεση του λιγνίτη, που αναφέρατε, δεν θα επηρεάσει τις τρέχουσες επενδύσεις.

Απ. Δεν επενδύουμε και δεν πρόκειται να επενδύσουμε σε αυτόν τον τομέα (λιγνίτη) και δεν νομίζω ότι θα υπάρξουν νέες επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα αλλά χρηματοδοτούμε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την πολιτική βιωσιμότητας για τις εταιρείες (σ.σ. του τομέα) (αναχρηματοδοτήσεις, πράσινες ομολογιακές εκδόσεις για τη ΔΕΗ, κλπ). Αυτό θα συνεχιστεί και νομίζω ότι η τρέχουσα κατάσταση θα δώσει ώθηση στις επενδύσεις στις ΑΠΕ και αυτή η χώρα έχει τεράστιες προοπτικές σε αυτόν τον τομέα.

Ερ. Εξετάστηκαν αυτά τα θέματα κατά τη διάρκεια των προσφάτων επαφών σας με την ελληνική κυβέρνηση;

Απ. Ναι.

Ερ. Και ποια ήσαν τα βασικά συμπεράσματα;

Απ. Διατήρηση της κατεύθυνσης, διατήρηση της στόχευσης, ημερομηνίες στόχοι, κλπ. Επίδειξη ορισμένης ευελιξίας βραχυπρόθεσμα. Δεδομένων των κινδύνων που συνδέονται με την εξάρτηση της Ελλάδας από το ρωσικό αέριο είναι απολύτως κατανοητό το να αντιμετωπιστούν επείγουσες ανάγκες, αλλά η στρατηγική παραμένει η ίδια. Η προώθηση για ανανεώσιμες (πηγές ενέργειας) και απολιγνιτοποίηση παραμένει ως η κεντρική στρατηγική.

Ερ. Θα υπάρξει αλλαγή πολιτικής εκ μέρους της EBRD στην μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία εποχή;

Απ. Εννοείτε στην Ελλάδα ή …

Ερ. Συνολικά.

Απ. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μεγάλη επίπτωση στην τράπεζα. Η πρώτη επίπτωση είναι ότι επισήμως αναστείλαμε πρόσβαση στους πόρους της EBRD, στην Ρωσία και την Λευκορωσία. Στην Ρωσία δεν είχαμε ανάμιξη από το 2014, τότε σταματήσαμε να παρέχουμε νέες χρηματοδοτήσεις, λόγω της υπόθεσης της Κριμαίας, αλλά στη Λευκορωσία ήταν αργότερα, το 2020-2021.

Έτσι, (τώρα) αναστέλλουμε εντελώς τις χρηματοδοτήσεις, όχι μόνον νέες αλλά και υπάρχουσες και κλείσαμε τα γραφεία μας στο Μινσκ και τη Μόσχα, που είναι μεγάλο βήμα.

Η άλλη διάσταση είναι ότι τώρα η προσοχή μας έχει στραφεί με την αντιμετώπιση της κρίσης στην Ουκρανία και να δούμε πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε τόσο τη χώρα, όσο και τις γειτονικές της χώρες, βραχυπρόθεσμα. Δεν υπάρχει μετατόπιση στρατηγικής αλλά διαχείριση των εκτάκτων συνθηκών.

Ερ. Θα δοθεί περαιτέρω βοήθεια στην Ουκρανία με ευνοϊκούς όρους; Θα υπάρξει βοήθεια στην ανοικοδόμηση;

Απ. Ακόμη δεν έχουμε φθάσει στο στάδιο της ανοικοδόμησης. Παραμένουμε στο στάδιο της εκτάκτου ανάγκης. Βοηθάμε τη χώρα ώστε να μπορέσει να συνεχίσει να λειτουργεί, στη διάρκεια του πολέμου. Η κύρια στόχευσή μας, επειδή είμαστε μία τράπεζα που στοχεύει στον ιδιωτικό τομέα, θα είναι η χρηματοδότηση προγραμμάτων που θα βοηθήσουν στην διατήρηση της οικονομίας “στην επιφάνεια”.

Βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση και η οικονομία έχει καταρρεύσει εξαιτίας έλλειψης πόρων κλπ. Αυτό που θα κάνουμε είναι να χρηματοδοτούμε το εμπόριο, διευκολύνοντας εισαγωγές και εξαγωγές, τον τομέα τροφίμων, διευκολύνοντας την παραγωγή λιπασμάτων, δεδομένης της σημασίας του τομέα. Όπως ξέρετε η Ουκρανία και η Ρωσία παράγουν το 30% του σίτου παγκοσμίως και η παραγωγική διαδικασία πρέπει να συνεχιστεί και για αυτό παρέχουμε έκτακτη χρηματοδότηση.

Επίσης έχουμε παράσχει χρηματοδότηση στην εταιρεία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς χρειάζονται ρευστότητα – κεφάλαιο κίνησης, για να διατηρηθεί η εταιρεία σε κατάσταση λειτουργίας και το ίδιο για τους σιδηροδρόμους.

Έτσι στοχεύουμε κυρίως στις σημαντικότερες οικονομικές δραστηριότητες ώστε να παραμείνει σε λειτουργία η οικονομία, οι πολίτες να έχουν ηλεκτρικό, φαγητό, κλπ.

Για να το κάνουμε αυτό ως τράπεζα αναλαμβάνουμε ρίσκο, καθώς είναι δάνεια τα οποία φυσικά απαιτούν κάποια εγγύηση. Η κατάσταση είναι εμπόλεμη και άρα περισσότερο επικίνδυνη του κανονικού και απαιτούνται εξασφαλίσεις αλλά επικεντρωνόμαστε επ’ αυτού του ζητήματος (σ σ της παροχής στήριξης) επί του παρόντος.

Μόλις τερματιστούν οι εχθροπραξίες θα υπάρξουν, φυσικά, τεράστιες ανάγκες για ανοικοδόμηση και για τη διαδικασία αυτή θα υπάρξει ανάγκη ορισμένων χορηγήσεων, για την ανακατασκευή των πόλεων, κλπ, αλλά και χρηματοδότησης, παροχής δανείων και θα επικεντρωθούμε στην ανακατασκευή βασικών υποδομών.

Η Ουκρανία είναι μία ιδιαίτερα σημαντική χώρα για εμάς. Πριν την κρίση, πριν τον πόλεμο, επενδύαμε ένα δισ. ευρώ το έτος στην Ουκρανία και υπήρξαμε ιδιαίτερα αναμεμιγμένοι στην αναμόρφωση της χώρας, στον αγώνα κατά της διαφθοράς, στην ενίσχυση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης, κλπ. Και αυτό θα είναι επίσης πολύ σημαντικό κατά τη διάρκεια της ανοικοδόμησης.

Ερ. Πριν τον πόλεμο ήσασταν ικανοποιημένοι από πλευράς προόδου σε αυτήν την ατζέντα;

Απ. Ναι, υπήρξε ορισμένη πρόοδος, ενίοτε υπήρξαν και υπαναχωρήσεις, αλλά δεν ήταν εύκολη ατζέντα. Πρόκειται για μεταρρυθμίσεις που είναι δύσκολο να εφαρμοστούν, η κυβέρνηση τελούσε υπό διάφορες πιέσεις κλπ.

Ερ. Δεν ήταν εύκολη υπόθεση.

Απ. Δεν ήταν. Αλλά υπήρχε πρόοδος.

Ερ. Για να επιστρέψουμε τη συζήτηση στην Ελλάδα, προσφέρει η EBRD τεχνογνωσία προς το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και σε ποιο τμήμα της λειτουργίας του εντοπίζετε προβλήματα;

Απ. Εργαζόμαστε πολύ στενά με τον τραπεζικό τομέα, από το 2015, για να παράσχουμε βοήθεια με τα διάφορα στάδια της αναμόρφωσης (σσ του τραπεζικού συστήματος), κεφαλαιακώς, για τη διαχείριση του ζητήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, τις τιτλοποιήσεις των μη εξυπηρετούμενων δανείων, κτίσιμο δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας (tier 2 capital), εμπορικές χρηματοδοτήσεις, και τώρα εργαζόμαστε μαζί τους για το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).

Έτσι, δεν πρόκειται στην πραγματικότητα περί τεχνικής βοήθειας αλλά περί ιδιαίτερα στενής συνεργασίας σε σειρά ζητημάτων και νομίζω πλέον ότι έχουμε προχωρήσει. Η πρόοδος που έχει επιτευχθεί με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι εντυπωσιακή και είμαστε πολύ θετικοί ως προς την πρόοδο που έχουμε δει στο τραπεζικό σύστημα. Βεβαίως η πρόκληση της αλλαγής συνεχίζεται, με μεγαλύτερη έμφαση στην ψηφιακή μετάβαση, όπως και της χρηματοδότησης της οικονομίας αλλά νομίζω ότι προχωράμε κανονικά. Παράλληλα υποστηρίζουμε εκδόσεις (σ.σ. αξιών) στην ελληνική αγορά, όχι μόνον για τις τράπεζες αλλά ευρύτερα για τον ιδιωτικό τομέα.

Ερ. Συμμερίζεστε την εκτίμηση ότι η τρέχουσα κρίση επιδρά αρνητικά στην προώθηση μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα;

Απ. Βλέπουμε ότι υπήρξε η εφαρμογή μίας τεράστιας μεταρρυθμιστικής ατζέντας εκ μέρους της κυβέρνησης. Εντυπωσιάστηκα ιδιαίτερα από την (πρόοδο στην) ψηφιακή μετάβαση, στην διοίκηση, συζητήσαμε επίσης την «πράσινη ατζέντα» που αποτελεί μία τεράστια μεταρρύθμιση, την πρόοδο που έχει γίνει στην διακυβέρνηση των δημοσίων εταιρειών. Όταν βλέπεις τον μετασχηματισμό της ΔΕΗ είναι πολύ εντυπωσιακός.

Η μεταρρυθμιστική διαδικασία υπήρξε πολύ σοβαρή, πολύ αξιόπιστη και η δυνατότητα της Ελλάδας να προσελκύει διεθνείς επενδυτές έχει αλλάξει εντελώς. Ιδιαίτερα συμβολική τούτου υπήρξε η εξαγορά της Viva Wallet από την J.P. Morgan.

Βεβαίως όταν στέκεις αντιμέτωπος με αλλεπάλληλες κρίσεις, όπως η πανδημία, οι ενεργειακές τιμές, δημιουργούνται νέες προκλήσεις για τις οικονομίες κλπ. αλλά νομίζω ότι η αντίδραση της κυβέρνησης, από πλευράς παροχής στήριξης έναντι των επιπτώσεων της πανδημίας, όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά γενικά στην ΕΕ, ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική στην συνέχιση της οικονομικής δραστηριότητας και την αποτροπή της κατάρρευσης. Νομίζω ότι ήταν η σωστή απάντηση.

Ερ. Υπό το φως αυτής σας της τοποθέτησης, τα προβλήματα είναι κοινά για όλους, ο πληθωρισμός κτυπά τους πάντες, πιστεύετε ότι θα έπρεπε να υπάρξει μία άμεση ενιαία ευρωπαϊκή αντίδραση και στη συνέχεια;

Απ. Νομίζω ότι υπάρχει μία ενιαία ευρωπαϊκή αντίδραση για την ενεργειακή επάρκεια, για την διεύρυνση των πηγών ενέργειας, πέραν της Ρωσίας. Τώρα από πλευράς στήριξης, νομίζω ότι το καλό της υπόθεσης, υπό ένα πρίσμα, είναι ότι το RRF αρχίζει τώρα να επιδρά. Ξέρετε το RRF δημιουργήθηκε για την αντιμετώπιση της κρίσης της πανδημίας αλλά με όλες τις διαπραγματεύσεις, την εφαρμογή, κλπ, η εκταμίευση αρχίζει τώρα και άρα η επίδραση στην οικονομία τώρα θα αρχίσει.

Νωρίτερα η επίδραση αφορούσε περισσότερο στην τόνωση της εμπιστοσύνης, καθώς το γεγονός ότι υπήρξε μια ενιαία ευρωπαϊκή αντίδραση στην κρίση ήταν ένα μεγάλο βήμα προόδου και έδωσε ένα πολύ ισχυρό σήμα εμπιστοσύνης, αλλά οι επενδύσεις τώρα θα αρχίσουν και νομίζω ότι αυτό θα βοηθήσει πολύ. Οπότε ας αρχίσει αυτό και θα δούμε στη συνέχεια κατά πόσον υπάρχει ανάγκη άλλης συνέχειας. Είναι κάτι που θα πρέπει να συζητηθεί αλλά πραγματικά συμφωνώ ότι η ύπαρξη συντονισμένης ευρωπαϊκής αντίδρασης σε όλα τα μέτωπα είναι πολύ σημαντική. Υπήρξε πολύ επιτυχής στην υπόθεση της πανδημίας και πρέπει να συνεχιστεί.