Το αργότερο σε ένα χρόνο από σήμερα θα έχουμε εκλογές με απλή αναλογική. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την έμπρακτη στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης στη χώρα και τον λαό της, πρόσωπα που μεταφέρουν το μήνυμα της Ρωσίας στο Άγιο Όρος και -μέσω αυτού- σε διάφορες Μητροπόλεις της χώρας, φαίνεται ότι ετοιμάζονται για μια ενδιαφέρουσα αναμέτρηση.
Το σκιώδες «ρωσικό κόμμα», με χορηγούς ρώσους ολιγάρχες και δίκτυο εντός της Εκκλησίας, δεν θα μπορεί να το επιλέξει κάποιος από τον πάκο των ψηφοδελτίων που θα του δώσουν πριν μπει στο παραβάν. Δεν θα γράφει «Πούτιν» κανένα ψηφοδέλτιο τη μέρα των εκλογών. Θα πρόκειται για μια μάχη επιρροής υπέρ των κομμάτων που εγκρίνει ο Πούτιν, ή τουλάχιστον όσων δεν τον ενοχλούν με υπερβολική κριτική.
Η Εκκλησία όμως έχει πολλά υγιή κύτταρα. Και τα στόματα αρχίζουν να ανοίγουν περιγράφοντας μαύρες σακούλες, ιστοσελίδες με βίους αγίων και πολιτικές «ευαισθησίες», Μητροπολίτες με εκλεκτικές συγγένειες, ηγουμένους με όπλα ρώσων ολιγαρχών, παραεκκλησιαστικές οργανώσεις και αυτοκίνητα με ρωσικές πινακίδες που πάνε κι έρχονται στο Άγιο Όρος και σε διάφορες περιοχές, κυρίως της Βόρειας Ελλάδας.
«Κατάληψη» στο Αγιο Ορος
Αλλά ας τα πάρουμε με τη σειρά, αρχίζοντας από τις αποκαλύψεις που έγιναν αυτή την εβδομάδα για τη ρωσική παρουσία στο Άγιο Όρος και την επικείμενη -κρίσιμης σημασίας- επίσκεψη του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, για να φτάσουμε σε συγκεκριμένα στοιχεία για τη διείσδυση του ρωσικού παράγοντα σε συγκεκριμένες Μονές.
«Πλούσιοι Ρώσοι και οι αποκαλούμενοι ολιγάρχες πάντα έρχονταν στο Αγιον Ορος. Όλοι το ξέρουν αυτό, όχι μόνο εγώ. Έχουν χαρίσει πολλά χρήματα σε μερικά μοναστήρια, ιδιαίτερα στον Άγιο Παντελεήμονα. Δεν ήταν τυχαία η παρουσία τους, ούτε οι δωρεές τους ήταν τυχαίες» δήλωσε μέσα στην εβδομάδα ο ηγούμενος της Μονής Εσφιγμένου, Βαρθολομαίος, στη γερμανική εφημερίδα Βild.
«Ρώσοι και φιλορώσοι έχουν καταλάβει το μοναστήρι μας εδώ και χρόνια και καμία κυβέρνηση ή Αρχή δεν τολμά να κάνει κάτι» πρόσθεσε. «Ενημερώσαμε τις ελληνικές αρχές για την παράνομη άφιξη ταχύπλοων, τα οποία ουδέποτε ελέγχονται από την ακτοφυλακή, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα σκάφη. Ο λιμενάρχης ενημέρωνε τους κατόχους τους κάθε φορά που τα πλοία της Ακτοφυλακής έκαναν περιπολία ή ετοιμάζονταν να επέμβουν. Όταν η Αστυνομία συνέλαβε τον επικεφαλής της τοπικής ακτοφυλακής, εντοπίστηκαν κάποιες γυναίκες που είχαν ξεβραστεί στην ακτή. Εάν θυμάμαι καλά, ήταν από την Ουκρανία» κατήγγειλε ο ηγούμενος της Μονής Εσφιγμένου.
Η επίσκεψη του Πατριάρχη
Μέσα σε αυτό το κλίμα και με δεδομένη την «πολεμική ατμόσφαιρα» μεταξύ Φαναρίου και Μόσχας, η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στην Αθωνική Πολιτεία το τριήμερο 27-29 Μαΐου αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Η ένταση ανάμεσα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στο Πατριαρχείο Μόσχας έφτασε στα ύψη μετά την παραχώρηση Αυτοκεφαλίας το 2019 στην Ουκρανική εκκλησία από τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο για να ακολουθήσουν απειλές και κατηγορίες προς το πρόσωπο του Πατριάρχη από τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο και τον ίδιο τον Πούτιν.
Από το αποτελέσματα που θα έχει η επίσκεψη και από τα μηνύματα που θα στείλει ο Οικουμενικός Πατριάρχης, θα κριθούν σε μεγάλο βαθμό και οι ενέργειες για την προστασία της αγιορείτικης μοναστικής κοινότητας από την κυβέρνηση, με δεδομένο το πλήθος των καταγγελιών για την απροκάλυπτη πλέον δράση υπερεθνικιστών, Κοζάκων και άλλων ρωσικών στοιχείων στο Αγιο Ορος. Ενίοτε μάλιστα, με σημαίες και λάβαρα τα οποία χρησιμοποιούνται και σε πορείες υπερεθενικιστών ρατσιστών στη Μόσχα.
Τα στοιχεία για τις Μονές υπό ρωσική επιρροή
Αυτά είναι όσα φαίνονται και καταγγέλλονται στο Αγιον Ορος. Ωστόσο υπάρχουν και πράγματα που δεν φαίνονται, αλλά μαθαίνονται, με στοιχεία και ονόματα, που αφορούν όλη τη χώρα. Τα στοιχεία υπάρχουν σε εκθέσεις των ελληνικών αρχών και συμπληρώνονται από πληροφορίες για τη δράση του ρωσικού δικτύου, σε διάφορες περιοχές της χώρας, από τοπικές κυρίως πηγές. Σύμφωνα με τις πληροφορίες αυτές, πέρα από την υπό κατάληψη Μονή Εσφιγμένου, η ρωσική επιρροή εντοπίζεται κυρίως στην Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος, με ηγούμενο τον ρωσικής καταγωγής Αρχιμανδρίτη Ευλόγιο.
Η Μονή Παντελεήμονος θεωρείται «κόμβος» και «σημείο διακλάδωσης» για τις ρωσικές επιδιώξεις και βρίσκεται σε ανοιχτή γραμμή με τη Ρωσική Πρεσβεία. Μια από τις επαφές του Αρχιμανδρίτη Ευλόγιου στη Θεσσαλονίκη ήταν στη λίστα των Ρώσων διπλωματών που απελάθηκαν από τη χώρα μας.
Ο Ηγούμενος της Μονής Αγίου Παντελεήμονος θεωρείται πρόσωπο της απολύτου εμπιστοσύνης του Πατριάρχη Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλου, ενώ η διαδικασία εκλογής του, το 2016, είχε την ενεργό στήριξη του Κρεμλίνου. Βασικός χρηματοδότης της Μονής είναι η Gazprom. Σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, στελέχη της την επισκέπτονται τακτικά.
Η Gazprom εκδήλωσε ενδιαφέρον για τη χρηματοδότηση της αποκατάστασης των ζημιών που προκλήθηκαν το 2019 από φωτιά που ξέσπασε στις γεννήτριες, ενώ η εταιρεία Magistral, θυγατρική της Gazprom, προσφέρθηκε να ενισχύσει με τον οβολό της το Μετόχι της Μονής στην Κωνσταντινούπολη. Πέρα από την Gazprom, ο Αρχιμανδρίτης φέρεται να έχει αναπτύξει προσωπικές σχέσεις με ρώσους ολιγάρχες που στηρίζουν τον Πούτιν και χρηματοδοτούν τη Μονή.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ιδιοκτήτες κατασκευαστικών εταιρειών, μεγαλομέτοχοι τραπεζών, ο ιδιοκτήτης κολοσσού λιπασμάτων, το αφεντικό βιομηχανίας χαλκού που περιλαμβάνεται στη λίστα του Forbes και πολλοί ρώσοι πολιτικοί. Κάποιοι από αυτούς, αντιμετωπίζουν τελευταία προβλήματα από τις κυρώσεις της Δύσης.
H dream team του Πούτιν στο ίδρυμα της Μονής
Από το 2011 έχει ιδρυθεί στη Μόσχα το «Ίδρυμα Υποστήριξης της Μονής Παντελεήμονος» από τον τότε Πρωθυπουργό της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ.
Στους δωρητές του ιδρύματος περιλαμβάνονται ο ίδιος ο Βλαντίμιρ Πούτιν και άλλα μεγάλα ονόματα της Ρωσίας.
Για παράδειγμα, ο κυβερνήτης της Αγίας Πετρούπολης Αλεξάντερ Μπέγκλοφ και ο πρώην κυβερνήτης (και βετεράνος της KGB) Γκεόργκι Πολταβτσένκο, τον οποίο μετακίνησε το 2018 ο Πούτιν από τη θέση του κυβερνήτη και τον τοποθέτησε πρόεδρο στην κολοσσιαία ναυπηγική εταιρεία USC.
Η USC βρέθηκε τον Απρίλιο στο στόχαστρο των αμερικανικών κυρώσεων.
Ο «μασέρ» του Πούτιν
Παράλληλα, «ψυχή» του ρωσικού ιδρύματος στήριξης της Μονής Παντελεήμονος θεωρείται ο επιχειρηματίας και συνιδρυτής της ρωσικής τράπεζας SMP, Κονσταντίν Γκολοστσάποφ, ο αποκαλούμενος και «μασέρ του Πούτιν», καθώς υπήρξε κατ’ επάγγελμα μασέρ, γνώρισε τον Πούτιν πριν από πολλά χρόνια σε αγώνες τζούντο στην Αγία Πετρούπολη και ανήκει στο στενό κύκλο του ρώσου Προέδρου.
Μετά την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία το 1999, πολλοί από τους στενούς του φίλους από τα χρόνια της KGB, οι οποίοι πήραν στη συνέχεια στα χέρια τους τράπεζες, ενεργειακές εταιρείες και πολιτικές καρέκλες, ήταν ιδιαίτερα θρησκευόμενοι. Σύμφωνα με τους Financial Times, ο Κονσταντίν Γκολοστσάποφ ήταν ένας από τους πρώτους που επισκέφθηκαν το Άγιο Όρος το 1998.
Γύρισε πίσω μαγεμένος και μετέφερε στα μέλη του κλειστού κύκλου τις εμπειρίες του. Η πρώτη επίσκεψη του Πούτιν στην Αθωνική Πολιτεία έγινε το 2005, όταν ο Πρόεδρος της Ρωσίας επισκέφθηκε τη Μονή Αγίου Παντελεήμονος και ανέβηκε στο διάσημο καμπαναριό που φιλοξενεί τη μεγαλύτερη καμπάνα του Αγίου Όρους, βάρους 13 τόνων, που όταν χτυπάει λέγεται ότι ακούγεται ως τον Πολύγυρο, δεκάδες χιλιόμετρα μακριά.
Εξέχουσα θέση στη λίστα των χορηγών του Ιδρύματος της Μονής Παντελεήμονος κατέχουν οι δισεκατομμυριούχοι Μπόρις και Αρκάντι Ρότενμπεργκ, παιδικοί φίλοι του Πούτιν. Μαζί προπονούνταν στο τζούντο, στην Αγία Πετρούπολη, και ακόμα και σήμερα λέγεται ότι δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στο άθλημα.
Ο Μπόρις Ρότενμπεργκ, εκτός από αντιπρόεδρος της ρωσικής ομοσπονδίας τζούντο, είναι ο κύριος μέτοχος της τράπεζας SMP, στέλεχος της Gazprom και εργολάβος κατασκευών δισεκατομμυρίων ευρώ στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς του Σότσι. Ο Ρότενμπεργκ βρέθηκε στη λίστα των κυρώσεων των ΗΠΑ από το 2014 και πρόσφατα και στο στόχαστρο του Λονδίνου.
Η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον ανακοίνωσε τον Φεβρουάριο το πάγωμα της περιουσίας του στο Ηνωμένο Βασίλειο και του απαγόρευσε την είσοδο στη χώρα. Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγίου Παντελεήμονος, Αρχιμανδρίτης Ευλόγιος, δεν αναμένει με ανοιχτές αγκάλες τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο που θα φτάσει στην Αθωνική Πολιτεία στις 27 Μαΐου.
Μάλιστα, μετά την απονομή της Αυτοκεφαλίας στην Εκκλησία της Ουκρανίας το 2019, ο Αρχιμανδρίτης Ευλόγιος λέγεται ότι απαγόρευσε την είσοδο στη μονή σε όποιον ασπάζεται την απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη.
Ο εκατομμυριούχος Μπόρις Ρότενμπεργκ
Η Μονή Βατοπεδίου
Διείσδυση του ρωσικού στοιχείου εντοπίζουν οι εκθέσεις των ελληνικών αρχών και στη Μονή Βατοπεδίου, όπου ηγούμενος είναι ο πολυσυζητημένος Αρχιμανδρίτης Εφραίμ, καθώς επίσης στις μονές Σίμωνος Πέτρας και Φιλοθέου. Σε ό,τι αφορά τη Μονή Βατοπεδίου, οι σχέσεις του Αρχιμανδρίτη Εφραίμ με το Κρεμλίνο θεωρούνται εξαιρετικές και το ίδιο και η επαφή του με τον Πατριάρχη Μόσχας. Ένα ενδιαφέρον περιστατικό ερμηνεύεται από κάποιους ως δηλωτικό των ανωτέρω δεσμών.
Τον Ιανουάριο του 2019, ο Γέροντας Εφραίμ ορίστηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο μέλος της αντιπροσωπείας του Αγίου Όρους που θα ταξίδευε στο Κίεβο για την τελετή ενθρόνισης του Προκαθημένου της νέας Αυτοκέφαλης Ουκρανικής Εκκλησίας, Μητροπολίτη Επιφανίου. Ο ορισμός του στην αντιπροσωπεία από τον Πατριάρχη εκτιμήθηκε από εκκλησιαστικούς κύκλους ότι θα τον έφερνε σε δύσκολη θέση έναντι των Ρώσων, καθώς μετά την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, ο νέος επικεφαλής της αποτελούσε «κόκκινο πανί» τόσο για τον Πούτιν όσο και για τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο.
Τελικά ο ηγούμενος Εφραίμ ταξίδεψε στο Κίεβο αλλά δεν συμμετείχε στην τελετή που πραγματοποιήθηκε στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας διότι εισήχθη αιφνιδιαστικά σε κλινική.
Σύμφωνα με όσα ανέφεραν τότε κύκλοι προσκείμενοι στον κ. Εφραίμ, «μετά την άφιξη της πτήσης στην οποία επέβαινε, από την Κωνσταντινούπολη στο Κίεβο ο Γέροντας ένιωσε έντονη αδιαθεσία. Αμέσως μετά την άφιξή του και επειδή η κατάστασή του επιδεινώθηκε, μετέβη σε κλινική του Κιέβου, όπου οι γιατροί διέγνωσαν ότι είχε περάσει έμφραγμα. Του παρασχέθηκαν οι πρώτες βοήθειες και του έκαναν αμέσως εισαγωγή».
Ο νέος προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ουκρανίας, Μητροπολίτης Επιφάνιος, επισκέφθηκε δύο ημέρες μετά τον Γέροντα Εφραίμ στην κλινική του Κιέβου για να του ευχηθεί περαστικά, με τους πιο καχύποπτους να σχολιάζουν, με βάση και τη φωτογραφία που δημοσιεύτηκε, ότι τον βρήκε αρκετά καλά.
Στη συνέχεια, ο Γέροντας Εφραίμ επέλεξε την τακτική των ίσων αποστάσεων και το 2021 υποδέχθηκε στη Μονή Βατοπεδίου ισχυρούς ρώσους επιχειρηματίες που συνόδευαν τον υφυπουργό Πολιτισμού της Ρωσίας Σεργκέι Ομπριβάλιν.
Στην Ιερά Βατοπεδινή Σκήτη του Αγίου Ανδρέα στις Καρυές εγκαταβιούν ρώσοι μοναχοί. Το ρωσικό ενδιαφέρον είναι έντονο, ενώ τα έργα αποκατάστασης στον κεντρικό Ναό στις Καρυές ακολούθησαν τα χαρακτηριστικά της ρωσικής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής.
Το όπλο του ρώσου ολιγάρχη και το αεροσκάφος της βοήθειας
Το ρωσικό ενδιαφέρον εστιάζεται και στη Μονή Σίμωνος Πέτρας, όπου Ηγούμενος είναι ο Αρχιμανδρίτης Ελισσαίος, ένα από τα ισχυρά πρόσωπα του Αγίου Όρους που τάσσεται υπέρ της αυτονομίας. Η Μονή περιγράφεται ως «στρατηγικά φιλορωσική» και φιλοξενεί κατά καιρούς ισχυρούς άνδρες της Ρωσίας. Φιλορωσικό πρόσημο και προσωπικές σχέσεις με τον ρώσο Πρωθυπουργό Μιχαήλ Μισούστιν και την οικογένειά του διατηρεί, από την πλευρά του, ο Ηγούμενος της Μονής Φιλοθέου, Αρχιμανδρίτης Νικόδημος.
Ο Πρωθυπουργός της Ρωσίας έχει επισκεφθεί δύο φορές τη Μονή, το 2020 και το 2021. Όταν το δίμηνο Δεκεμβρίου 2021 – Ιανουαρίου 2022, η Μονή έζησε δύσκολες στιγμές λόγω των αυξημένων κρουσμάτων κορονοϊού το Κρεμλίνο αντέδρασε αμέσως. Στις αρχές Ιανουαρίου, αεροπλάνο με ιατρικό προσωπικό και φάρμακα απογειώθηκε από τη Μόσχα για να βοηθήσει τους μοναχούς του Αγίου Όρους στη Μονή Φιλοθέου.
Νωρίτερα, το 2020, ο Ηγούμενος της Μονής Φιλοθέου Αρχιμανδρίτης Νικόδημος, συνελήφθη, σύμφωνα με τις εκθέσεις των κρατικών αρχών, σε αεροδρόμιο της Κρήτης με όπλο που φέρεται να του είχε χαρίσει ρώσος ολιγάρχης.
Μονές φιλικές προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο
Η παραπάνω σύνθετη εικόνα της ρωσικής διείσδυσης στην Αθωνική Πολιτεία δεν αντιπροσωπεύει ασφαλώς το σύνολο των Μονών. Η Μονή Μεγίστης Λαύρας, στην οποία Ηγούμενος είναι ο Αρχιμανδρίτης Πρόδρομος και είναι η πρώτη στην ιεραρχία των μονών του Αγίου Όρους, ανήκει σταθερά στις φιλοπατριαρχικές Μονές.
Παραλλήλως, το 2019, ο Ηγούμενος της Μονής Ξενοφώντος, Αρχιμανδρίτης Αλέξιος, όχι μόνο τάχθηκε υπέρ της Αυτοκεφαλίας της Ουκρανικής Εκκλησίας αλλά και συμμετείχε κανονικά στην τελετή ενθρόνισης του Προκαθημένου της κ. Επιφάνιου στο Κίεβο ως επίσημος απεσταλμένος του Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
Αριστες σχέσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο διατηρεί και ο Ηγούμενος της Μονής Παντοκράτορος, Αρχιμανδρίτης Γαβριήλ, ενώ φιλοπατριαρχικές Μονές θεωρούνται και οι Μονές Ιβήρων, Σταυρονικήτα, Διονυσίου και Κουτλουμουσίου.
Τα μοναστήρια και τα τρολ
Οι υγιείς δυνάμεις της Εκκλησίας, που είναι πολλές, από το Άγιο Όρος ως τις Μητροπόλεις και τις Ενορίες, διαπιστώνουν στην καθημερινότητά τους τα φαινόμενα που σχετίζονται με τη διείσδυση της Ρωσίας και παρατηρούν από τα συμφραζόμενα τις ροές του χρήματος από τους ρώσους ολιγάρχες σε όλη την Ελλάδα.
Κάποιοι λένε ότι η συνωμοσιολογία για την πανδημία και τα εμβόλια ήταν κάτι σαν «πρόβα» και ότι οι ίδιες δυνάμεις στηρίζουν σήμερα τον Πούτιν και το Πατριαρχείο της Μόσχας στο μείζον θέμα της επίθεσης σε βάρος ενός ορθόδοξου λαού. Θα μεταφέρει αυτό το δίκτυο το μήνυμα του Πούτιν και στις εκλογές;
Έχουμε δρόμο έως τότε. Το βέβαιο είναι ότι τα δίκτυα εντός της Εκκλησίας μπορούν, σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, να έχουν αντίστοιχη ή και μεγαλύτερη επιρροή από τα τηλεοπτικά κανάλια και τη διασπορά προπαγάνδας στα social media. Αν συμβεί δεν θα είναι η πρώτη φορά. Ο Πούτιν έχει κατηγορηθεί με πολύ συγκεκριμένα στοιχεία ότι έχει επηρεάσει εκλογές σε πολύ μεγαλύτερες δημοκρατίες από την ελληνική.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι αποκαλύψεις για τον ρόλο του Κρεμλίνου στην επικράτηση του Τραμπ το 2016 επί της -μισητής για τον Πούτιν- Χίλαρι Κλίντον.
