To 2009, προτού καταρρακωθεί η χώρα από τα μνημόνια, ο μέσος μισθός ανερχόταν στα 1.500 ευρώ.
Σήμερα ανέρχεται στα 1.251, με στόχο, σύμφωνα με τις κυβερνητικές δεσμεύσεις, να φτάσει πάλι στα 1.500 το 2027, δηλαδή να επιστρέψει στα επίπεδα του 2009 ύστερα από 18 χρόνια.
Σημειωτέον ότι από εκείνη τη χρυσή εποχή μέχρι τώρα ο πληθωρισμός έχει αυξηθεί σωρευτικά κατά 21% εξανεμίζοντας τις όποιες αυξήσεις των μισθών.
Ο στόχος των 1.500 ευρώ δεν είναι εύκολος καθώς οι 1.700.000 μισθωτοί (σε σύνολο 2.296.845) που αμείβονται με μισθό υψηλότερο από τον κατώτατο των 830 ευρώ έλαβαν το 2023 αυξήσεις που κυμαίνονται κατά μέσο όρο 4%-5%, δηλαδή ελάχιστα πάνω από τον ετήσιο πληθωρισμό 3,5%.
Στην καθήλωση των μισθών συμπράττει και η περιορισμένη επίδραση των συλλογικών συμβάσεων σε αυτούς, αφού από συμβάσεις καλύπτεται μόνο το 30% των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα. Οι εν ενεργεία κλαδικές συμβάσεις είναι μόλις 18, τη στιγμή που πριν από τα μνημόνια ανέρχονταν σε 55.
Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα HR Trends της Randstad, το ποσοστό της αύξησης των αποδοχών που δόθηκε το 2023 κυμαίνεται κατά μέσο όρο στο 4%, με το 65% των εργαζομένων να δηλώνει ότι ο μισθός του είναι στα ίδια επίπεδα με εκείνους που προσφέρουν οι ανταγωνίστριες εταιρείες, οπότε δεν έχουν κίνητρο να αναζητήσουν κάποια πιο καλοπληρωμένη θέση.
Εννέα στις δέκα επιχειρήσεις (92%) έδωσαν αυξήσεις μισθών σε τουλάχιστον μία κατηγορία εργαζομένων το 2023, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα αποδοχών και παροχών της KPMG. Μάλιστα το ποσοστό της αύξησης που δόθηκε κυμαίνεται στο 4% κατά μέσο όρο. Οι κλάδοι με τις υψηλότερες αποδοχές στην Ελλάδα είναι η τεχνολογία και οι πωλήσεις.
Σε ό,τι αφορά τις προθέσεις των εταιρειών για το 2024, το 72% σχεδιάζει να προσφέρει υψηλότερες αποδοχές για τους εργαζομένους του, ενώ για το 17% οι μισθοί θα παραμείνουν στα ίδια επίπεδα.
Υψηλότερες αυξήσεις για το 2023 αποτυπώνουν τα στοιχεία του συστήματος «Εργάνη», σύμφωνα με τα οποία οι μέσες μεικτές αποδοχές αυξήθηκαν κατά 8,57%, με αποτέλεσμα ο μέσος μισθός να αγγίζει περίπου τα 1.251 ευρώ.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το 2024 υπάρχει περιθώριο οι μέσοι μισθοί να αυξηθούν από 3,25% έως 4,5% και να φτάσουν στα 1.295-1.307 ευρώ μεικτά κατά μέσο όρο.
Ενδεικτικά είναι και τα ευρήματα της μελέτης της Τραπέζης της Ελλάδος που δείχνουν ότι η επίδραση της αύξησης του κατώτατου μισθού δεν ήταν ενιαία στις ανώτερες μισθολογικές βαθμίδες. Συγκεκριμένα, ήταν 4% για θέσεις εργασίας με μισθό από 950 έως 1.050 ευρώ, 2% για θέσεις εργασίας που αμείβονται από 1.050 έως 1.150 ευρώ και 1% για τις θέσεις εργασίας που αμείβονται από 1.150 έως 1.250 ευρώ. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με την ΤτΕ, ότι η διάχυση του κατώτατου μισθού βαίνει μειούμενη όσο απομακρυνόμαστε από το επίπεδο του κατώτατου.
Ο μέσος μισθός, σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ, για το σύνολο των πλήρως απασχολούμενων, κατέγραψε αύξηση κατά 4,9% το 2023 σε τρέχουσες τιμές, αγγίζοντας τα 1.439 ευρώ. Από την άλλη πλευρά, ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό των απασχολούμενων, μεταξύ 25%-35%, εμφανίζεται να λαμβάνει μισθό μικρότερο από τον κατώτατο μηνιαίο λόγω της ευρείας εξάπλωσης των ευέλικτων μορφών απασχόλησης.
Επιπλέον, ενώ οι αμειβόμενοι με τον κατώτατο μισθό δικαιούνται έως και τρεις τριετίες οι οποίες ενισχύουν τον μισθό τους, δεν συμβαίνει το ίδιο με τους μισθωτούς που λαμβάνουν μισθό πάνω από τα κατώτατα όρια. Δηλαδή ακόμα και 1 ευρώ να παίρνει παραπάνω από τον κατώτατο μισθό ο εργαζόμενος χάνει το δικαίωμα του επιδόματος προϋπηρεσίας, αν δεν καλύπτεται από συλλογική σύμβαση που προβλέπει το εν λόγω επίδομα.
Η περιορισμένη επίδραση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας στις αυξήσεις των μισθωτών είναι ο σημαντικότερος λόγος καθήλωσης των μισθών σε πολυπληθείς κατηγορίες εργαζομένων, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τον κλάδο του εμπορίου στον οποίο έχει να υπογραφεί κλαδική σύμβαση πάνω από 10 χρόνια.
Το σύστημα «Εργάνη» καταγράφει ότι η συντριπτική πλειονότητα των μισθωτών (πάνω από 70%) δεν καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις. Μόλις 740.000 είναι οι εργαζόμενοι (επί συνόλου 2.296.000 στον ιδιωτικό τομέα) που βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα κάποιας μορφής συλλογικής σύμβασης (κλαδική, ομοιοεπαγγελματική και επιχειρησιακή).
Οι κλαδικές συμβάσεις
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΤτΕ, οι κυριότερες κλαδικές ή ομοιοεπαγγελματικές συμβάσεις εργασίας που επηρέασαν τους μισθούς το 2023 ήταν οι εξής:
1/ Η τριετής σύμβαση για τις τράπεζες (υπογράφηκε τον Απρίλιο του 2022) που προβλέπει αυξήσεις 2% από 1/10/2022, 1% από 1/12/2023 και 2,5% από 1/12/2024.
2/ Η διετής σύμβαση για τα ξενοδοχεία (υπογράφηκε τον Δεκέμβριο του 2022 και αφορά περίπου 120.000 εργαζομένους) με αυξήσεις 5,5% από 1/1/2023 και 5% από 1/1/2024.
3/ Η σύμβαση για την καπνοβιομηχανία (υπογράφηκε τον Απρίλιο του 2023) με αυξήσεις 4%-6,8% για ολόκληρη τη διετία 2023-2024.
4/ Η διετής σύμβαση του επισιτισμού (τροφίμων και ποτών, υπογράφηκε τον Ιούνιο του 2023 και αφορά περίπου 400.000 μισθωτούς) με αυξήσεις 5,5% από 1/6/2023 και 5% από 1/6/2024.
5/ Η διετής σύμβαση της τσιμεντοβιομηχανίας (υπογράφηκε τον Δεκέμβριο του 2023) με αυξήσεις 5% από 1/1/2023, 5% από 1/4/2023 και 4% από 1/1/2024 (δεν είχαν δοθεί αυξήσεις το 2021 και το 2022).
Την ίδια ώρα, μόλις 137.179 μισθωτοί καλύπτονται από επιχειρησιακές συμβάσεις. Ειδικότερα, όλο το 2023 υπογράφηκαν 209 νέες επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις, από τις οποίες οι 59 προβλέπουν αυξήσεις μισθών, ενώ οι υπόλοιπες δεν περιλαμβάνουν μισθολογικές ρυθμίσεις.
