Μια γυναίκα σκύβει στα τέσσερα, γρυλίζοντας σαν σκύλος. Μια νύφη ξαπλώνει σε ένα κρεβάτι, με το λευκό της φόρεμα σηκωμένο προκλητικά. Η έκφρασή της υποδηλώνει περισσότερο αγωνία παρά έκσταση. Φιγούρες με κεφάλια κουνελιών-παιχνιδιών σκοντάφτουν, αιμόφυρτες και τραυματισμένες, σε ένα σουρεαλιστικό πεδίο μάχης. Πρόκειται για τον ευφάνταστο κόσμο της Πορτογαλίδας καλλιτέχνη Paula Rego – ένα μεθυστικό μέρος συμβολισμών και μυστικών, δράματος και κωμωδίας, φαντασίας και μαγείας. Στο βασίλειο της Rego μπορεί να συναντήσετε ανθρώπους που μοιάζουν με κινούμενα σχέδια, αλλά δεν υπάρχει γλυκό παραμυθένιο τέλος εκεί…
Η ριζοσπαστική τέχνη της Rego πλημμυρίζει με ανησυχητικές εικόνες, μια αίσθηση του «όμορφου γκροτέσκου», όπως έχει πει η ίδια. Γοητευτικά, εξαιρετικά ολοκληρωμένα, μερικές φορές ακόμη και διακοσμητικά, ή προφανώς έτσι – τα έργα τέχνης της μπορεί να φαίνονται αθώα στην επιφάνεια, αλλά κοιτάζοντας πιο προσεκτικά και πιθανότατα θα δει κανείς την υποκείμενη φρίκη.
Η σύγχρονη τέχνη της Paula Rego ξεχωρίζει με τις αντιπαραθέσεις που αντικατοπτρίζουν τα σκοτεινά βάθη του ανθρώπινου πόνου και της αντοχής. Αντλώντας έμπνευση η από τις ζοφερές παιδικές ιστορίες και τη λαογραφία της πατρίδας της, Πορτογαλίας, δημιουργεί εντυπωσιακές μακάβριες εικόνες που συχνά οδηγούν σε πλήρη φρίκη. Μεγάλο μέρος της πιο πρόσφατης τέχνης της Paula Rego αναγνωρίζεται ευρέως σήμερα για τον ακλόνητο, έντονο σχολιασμό της σε φεμινιστικά ζητήματα, την εξερεύνηση των γυναικείων σωμάτων ως συμβόλων καταπίεσης και βίας, αλλά και απίστευτης δύναμης και περιφρόνησης. Μέσα στα 70 χρόνια καριέρας της, έχει δημιουργήσει ένα εκπληκτικά τεράστιο αρχείο τέχνης που τώρα φυλάσσεται σε μουσεία σε όλο τον κόσμο.
Τα πρώτα έργα
Γεννημένη στη Λισαβόνα το 1935, η Paula Rego μεγάλωσε εν μέρει από τους Πορτογάλους παππούδες της, οι οποίοι την μύησαν για πρώτη φορά στα γοτθικά παραμύθια, τους μύθους και τη λαογραφία. Γεμάτα με πονηρές μακάβριες φρικιαστικές λεπτομέρειες, φώτισαν τη νεαρή της φαντασία και αργότερα ξεχύθηκαν στην τέχνη της. Μεγάλο μέρος της παιδικής της ηλικίας επισκιάστηκε από τη φασιστική ηγεσία του Antonio Salazar και το ταραγμένο κοινωνικοπολιτικό κλίμα γύρω της. Η τέχνη έγινε ένα ισχυρό μέσο για να εκφράσει τις έντονες ανησυχίες και τα τραύματά της, φέρνοντάς τα στο φως για να μειώσει τη συναισθηματική τους επίδραση. «Αν βάλεις τρομακτικά πράγματα σε μια εικόνα, τότε δεν μπορούν να σε βλάψουν», σκέφτηκε αργότερα.
Μανταλένα-Μαρία Διαμαντή
