Η αιφνιδιαστική επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ σε περισσότερες από 180 χώρες έχει προκαλέσει σεισμικές δονήσεις στις διεθνείς αγορές, με τον πρόεδρο Τραμπ να επαναφέρει προστατευτικές πολιτικές άλλης εποχής. Οι αγορές αντέδρασαν αστραπιαία και βίαια, με τις μετοχές να καταρρέουν και την αβεβαιότητα να κυριαρχεί.
- Ο S&P 500 βυθίστηκε κατά 11% σε δύο μέρες, χάνοντας 5,4 τρισ. δολάρια σε κεφαλαιοποίηση.
- Ο Nasdaq σημείωσε απώλειες 12%, ενώ ο Stoxx 50 στην Ευρώπη έχασε 8%.
- Το δολάριο αποδυναμώθηκε, με το ευρώ να σκαρφαλώνει προσωρινά πάνω από τα 1,10.
Το σοκ της αγοράς δεν αφορούσε μόνο τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, αλλά χτύπησε και τον πυρήνα της Wall Street, επιβεβαιώνοντας τις ανησυχίες ότι η ίδια η αμερικανική οικονομία είναι το μεγάλο θύμα της πολιτικής αυτής.
Καταστροφική λογική “America First”: Επιστροφή σε δασμούς προπολεμικής εποχής
Ο τρόπος επιβολής των νέων δασμών χαρακτηρίζεται αυθαίρετος και άδικος. Η κυβέρνηση Τραμπ αγνόησε όλες τις διεθνείς προειδοποιήσεις και προχώρησε σε μία σαρωτική επιβολή φόρων επί δικαίων και αδίκων, βασισμένη στο διμερές εμπορικό ισοζύγιο κάθε χώρας με τις ΗΠΑ.
- Κίνα: 34% επιπλέον δασμοί, που φτάνουν σωρευτικά το 54%.
- ΕΕ: Ενιαίος συντελεστής 20% για όλα τα προϊόντα.
- Ακόμη και φτωχές χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με υψηλούς συντελεστές χωρίς καμία διάκριση.
Η φόρμουλα των δασμών, αντί για εργαλείο αποκατάστασης εμπορικής ισορροπίας, λειτουργεί ως όχημα επιβολής μιας νέας αμερικανικής κυριαρχίας στο παγκόσμιο εμπόριο. Οι εμπορικοί εταίροι καλούνται να προσφέρουν σημαντικές παραχωρήσεις προκειμένου να τύχουν “εξαίρεσης”.
Η απάντηση της Κίνας και ο κίνδυνος γενικευμένης ύφεσης
Η Κίνα δεν άργησε να απαντήσει: επέβαλε και εκείνη δασμούς 34% σε αμερικανικά προϊόντα, ενώ προχώρησε σε ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, βάζοντας στο στόχαστρο κρίσιμες τεχνολογίες. Αναλυτές εκτιμούν ότι ο εμπορικός πόλεμος μπαίνει σε φάση κλιμάκωσης, με πιθανές παγκόσμιες επιπτώσεις στην ανάπτυξη.
- Η JP Morgan βλέπει ύφεση 0,3% στις ΗΠΑ για το 2025 και ανεργία στο 5,3%.
- Η Barclays προβλέπει ύφεση στην Ευρωζώνη το β’ εξάμηνο του έτους.
- Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προειδοποιεί για σθεναρή απάντηση αν δεν υπάρξει περιθώριο συνεννόησης.
Η Ελλάδα στο περιθώριο αλλά όχι άθικτη
Αν και οι άμεσες επιπτώσεις για την Ελλάδα είναι περιορισμένες – καθώς μόνο το 4,8% των εξαγωγών μας πηγαίνει στις ΗΠΑ – η έμμεση ζημιά μπορεί να είναι σημαντική. Οι επιβαρύνσεις στις εξαγωγές προς χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία, που αποτελούν βασικούς εμπορικούς εταίρους, ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τη ζήτηση για ελληνικά προϊόντα.
Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται μπροστά σε μια πολιτικά υποκινούμενη ανατροπή του εμπορικού status quo. Όπως δείχνουν οι πρώτες επιπτώσεις, η “αμερικανική προστασία” κοστίζει ακριβά – και πρώτα απ’ όλα στους ίδιους τους Αμερικανούς.
