«Αν το φτιάξεις, θα έρθουν» έλεγε η ατάκα στην ταινία «Field Of Dreams» με τον Κέβιν Κόστνερ.Το Γερμανικό Πράσινο Κόμμα έχει τη δική του άποψη για το διάσημο απόσπασμα της ταινίας: «Αν το χαρτογραφήσεις, θα το φτιάξουν». Ο Κόστνερ μιλούσε για ένα γήπεδο μπέιζμπολ και οι Πράσινοι για ένα διευρωπαϊκό δίκτυο Από νυχτερινά τρένα που θα αποτελείται από 40 διεθνείς γραμμές μεγάλων αποστάσεων. Μέχρι το 2030, θα συνδέει περισσότερες από 200 πόλεις σε όλη την Ευρώπη, από τη Λισαβόνα στα δυτικά έως τη Μόσχα στα ανατολικά και από το Ελσίνκι στα βόρεια μέχρι τη Μάλαγα στα νότια.

Το φουτουριστικό όραμα των ταξιδιών με νυχτερινά τρένα

Αν και αυτό ήδη σας ακούγεται ήδη εντυπωσιακό, τότε ο χάρτης του σχεδίου κάνει αυτή την προοπτική να φαίνεται συναρπαστική. Παρουσιάζεται ως ένα διάγραμμα ευθείας γραμμής στο στυλ του εμβληματικού σχεδιασμού του Χάρι Μπεκ για τον υπόγειο σιδηρόδρομο του Λονδίνου, και απεικονίζει την Ευρώπη ως ένα φιλόξενο «δίχτυ» διανυκτερεύσεων και προορισμών.

Με το όνομα Euro Night Sprinter, ο σιδηροδρομικός χάρτης που εκτείνεται σε όλη την ήπειρο φέρνει στο νου εξωτικά νυχτερινά ταξίδια με τρένο — με σένα να πέφτεις για ύπνο καθώς το τρένο N39 φεύγει από τη Μαδρίτη και να ξυπνάς καθώς μπαίνει στο Παρίσι. Ή το αντίστροφο. Ή οποιοδήποτε άλλο ζεύγος πόλεων που συνδέονται με τις γραμμές του ίδιου χρώματος σε αυτόν τον χάρτη.

Ο χάρτης είναι φαντάζει λίγο «απόκοσμος» αλλά μας δείχνει πώς θα μπορούσε να μοιάζει ένα πιο βιώσιμο σύστημα μεταφορών.

Οι καταστροφικές πλημμύρες στη Γερμανία και οι αποκαλυπτικές πυρκαγιές στην Ελλάδα βοήθησαν να παγιωθεί η πεποίθηση σε όλη την Ευρώπη ότι η κλιματική αλλαγή έχει ξεκινήσει, είναι καταστροφική και πρέπει να μετριαστεί.

Αυτό απαιτεί τεράστιες περικοπές στις εκπομπές CO2 και άλλων αερίων του θερμοκηπίου.

Οι μεταφορές είναι ένας σημαντικός παράγοντας εκπομπών ρύπων, ιδίως οι οδικές και εναέριες.

Νυχτερινά τρένα – Ταξίδι σε όλη την Ευρώπη με 250 km/h

Αυτός ο χάρτης και η πρόταση αυτή εστιάζει σε μια θετική εναλλακτική. Ο χάρτης δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά ενόψει των γερμανικών εκλογών τον Σεπτέμβριο, ως τμήμα μιας πρότασης των Γερμανών Πρασίνων για ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο νυχτερινών τρένων.

Μερικά βασικά σημεία:

• Ένα τέτοιο δίκτυο με νυχτερινά τρένα θα απαιτούσε ένα ενιαίο σύστημα ελέγχου και συντονισμού για τα διάφορα εθνικά σιδηροδρομικά δίκτυα της Ευρώπης, όπως ζητήθηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων. Αυτό θα ήταν όπως θα όριζε το Eurocontrol, του οργανισμού εναέριας κυκλοφορίας της Ευρώπης.
• Το δίκτυο θα χρειαζόταν νυχτερινά τρένα που ταξιδεύουν άνετα και αθόρυβα σε όλη την Ευρώπη με 200 έως 250 km/h με τις απαραίτητες αναβαθμίσεις σε τρένα και υποδομές που θα χρηματοδοτούνταν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Χρησιμοποιώντας τον αλγόριθμο του Dijkstra, οι Πράσινοι υπολόγισαν ότι τα περισσότερα ταξίδια σε αυτόν τον χάρτη θα διαρκούσαν από 9 έως 14 ώρες.
• Επίσης απαραίτητο για τα νυχτερινά τρένα: μια ενιαία, φιλική προς τον χρήστη πλατφόρμα κρατήσεων, που θα επιτρέπει στους πελάτες να κάνουν κράτηση για ένα πολυεθνικό ταξίδι με ένα μόνο εισιτήριο, κάτι που αυτή τη στιγμή είναι συχνά αδύνατο.
• Το δίκτυο θα χρειαζόταν επίσης επενδύσεις για την αναβάθμιση των παλαιών σιδηροδρομικών γραμμών και την ανάπτυξη νέων. Ένα τρέχον παράδειγμα είναι η σήραγγα του Μπρένερ, η οποία έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί το 2032 και θα μειώσει τον χρόνο ταξιδιού, σιδηροδρομικώς, από το Βερολίνο στη Ρώμη από 14 σε 12 ώρες.
• Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, για να λειτουργήσει το σιδηροδρομικό δίκτυο, είναι να μπει ένα τέλος στις φορολογικές ελαφρύνσεις για τις αεροπορικές εταιρείες. Αυτό είναι απαραίτητο για να γίνουν πιο ανταγωνιστικά τα σιδηροδρομικά ταξίδια.

«Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα φιλικό προς το κλίμα, άνετο, προσιτό και προσβάσιμο δίκτυο τρένων σε όλη την Ευρώπη», δήλωσε ο Terry Reintke, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου των Γερμανών Πρασίνων. «Γι’ αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειες για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικτύου για νυχτερινά τρένα» συμπλήρωσε.

Όσον αφορά τη βιωσιμότητα, ο σιδηρόδρομος έχει σίγουρα τα πλεονεκτήματά του. Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη της OBC Transeuropa που ανατέθηκε από την Greenpeace:

• Το ένα τρίτο (34 τοις εκατό) των 150 πτήσεων μικρών αποστάσεων με τη μεγαλύτερη κίνηση στην ΕΕ έχουν εναλλακτικές σιδηροδρομικές επιλογές με χρόνο ταξιδιού κάτω των έξι ωρών.
• Μόνο λίγο περισσότερο από το ένα τέταρτο (27 τοις εκατό) αυτών των πτήσεων έχουν εναλλακτικές απευθείας νυχτερινές τρένο.

Προηγούμενες έρευνες έδειξαν ότι το 62% των Ευρωπαίων θα υποστήριζε την απαγόρευση των πτήσεων μικρών αποστάσεων, και σημαντική πλειοψηφία σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες θέλει να χρησιμοποιήσει νυχτερινά τρένα αντ ‘αυτού – εάν φυσικά οι τιμές είναι λογικές.

Ταξίδι με νυχτερινά τρένα – Πιο οικολογικό, αλλά και πιο χαλαρό

Η Greenpeace υπολόγισε ότι η απαγόρευση των πτήσεων μικρών αποστάσεων στην ΕΕ και η μετάβαση στον σιδηρόδρομο όπου υπάρχουν ήδη εναλλακτικές λύσεις (κάτω των έξι ωρών) θα μείωνε τις εκπομπές κατά 3,5 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO2 κάθε χρόνο.

Δεδομένων επαρκών επενδύσεων στον σιδηρόδρομο, η ΕΕ θα μπορούσε να αντικαταστήσει σχεδόν όλες τις κορυφαίες 250 πτήσεις της σε κοντινές αποστάσεις με σιδηροδρομικά ταξίδια, εξοικονομώντας 23,4 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO2 ετησίως, που είναι περίπου οι ετήσιες εκπομπές CO2 της Κροατίας.

Ενώ τα νυχτερινά τρένα εξακολουθούν να είναι πιο σπάνια από ό,τι ήταν παλιά, επιστρέφουν σε όλη την Ευρώπη. Καταργήθηκαν πριν από δεκαετίες λόγω των ευκολότερων αεροπορικών και οδικών ταξιδιών αλλά τώρα ξαναζωντανεύουν σταδιακά ακριβώς επειδή είναι φιλικές προς το την κλιματική αλλαγή εναλλακτικές λύσεις στα αεροπλάνα και τα αυτοκίνητα.

Η βιωσιμότητα  όμως δεν είναι το μόνο επιχείρημα υπέρ των ταξιδιών με τρένο. Για πολλούς, είναι ένας πιο χαλαρός τρόπος να φτάσουν από το ένα μέρος στο άλλο.

Οι επιβάτες αποφεύγουν τα αεροδρόμια εκτός πόλης και αντ’ αυτού αναχωρούν από κάπου κοντά στο σπίτι τους και φτάνουν στα κέντρα των πόλεων που επιλέγουν.

Ίσως λοιπόν αυτός ο ουτοπικός χάρτης των Euro Night Sprinters να αποδειχθεί ένας χάρτης του μέλλοντος.