Tapering αλλά… όχι tapering ανακοίνωσε η Fed, χαρές η Wall Street. Τέλος στο PEPP, αλλά όχι για Ελλάδα! Η επόμενη μέρα για τα ομόλογα και το σινιάλο της επόμενης παγκόσμιας κρίσης που δείχνει… Μάιο του 2023

Κεντρικές τράπεζες – Γράφει ο Γιάννης Τσιρογιάννης (από την εφημερίδα Axianews)

Τα καλύτερα τα φύλαγαν για το τέλος… Η εβδομάδα που πέρασε ήταν και η πιο σημαντική του 2021, αφού θα καθορίσει τις οικονομικές μας τύχες για το επόμενο έτος (και το επόμενο…)

Από τη μία η Fed, σε άλλη μία συνεδρίαση-φιάσκο, όπου εν μέσω ρεσιτάλ υποκριτικής και μετά το αποτυχημένο ψέμα του παροδικού πληθωρισμού κατάφερε να ανεβάσει τον πήχη: Ανακοίνωσε tapering, δηλαδή σύσφιξη νομισματικής πολιτικής αλλά μας καθησύχασε (ή μάλλον τα φιλαράκια της στη Wall Street) πως… δεν είναι σύσφιξη.

Ταυτόχρονα έδωσε (άθελά της; ποιος ξέρει) το σινιάλο για την επόμενη οικονομική κρίση.

Την ίδια ώρα η ΕΚΤ ανακοίνωσε μεν το τέλος του PEPP, του «έκτακτου» πανδημικού προγράμματος αγοράς ομολόγων (ποσοτική χαλάρωση), αλλά… όχι για τους Έλληνες.

Έτσι θα μας άφηναν μωρέ; Να κάνουμε μαύρα Χριστούγεννα;!

Φυσικά και οι δύο αυτές εξελίξεις δικαιώνουν πανηγυρικά την «Αξία» που προέβλεψε με μαθηματική ακρίβεια το πως, πότε και γιατί τόσο η Fed όσο και η ΕΚΤ θα προέβαιναν σε αυτές τις ανακοινώσεις τη δεδομένη χρονική στιγμή.

Στο παρόν άρθρο θα αναλύσουμε το τι σημαίνει για τις διεθνείς αγορές και την παγκόσμια οικονομία η «όχι σύσφιξη» (γελάει ο κόσμος) της Fed, αλλά και την επόμενη μέρα για ομόλογα και Ελλάδα μετά το επίσης «όχι τέλος» του PEPP.

Ξεκινώντας με τα πιο σημαντικά, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ ανακοίνωσε πως σχεδιάζει ραγδαία αύξηση του tapering, δηλαδή μείωσης του τρέχοντος προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης, κατά 30 δισεκ. δολ. τον μήνα, και τριπλή αύξηση επιτοκίων μέσα στο 2022, σύμφωνα με όσα αποφασίστηκαν στη συνάντηση της Επιτροπής Ανοιχτής Αγοράς (FOMC).

Από ό,τι φαίνεται λοιπόν (κρατήστε τη λέξη “φαίνεται”, διότι τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται), η εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική φτάνει στο τέλος της, με τη Fed να προχωρά σε πιο επιθετικές κινήσεις από το αναμενόμενο.

Όπως είπε,

α) θα επιταχύνει τη μείωση των μηνιαίων αγορών ομολόγων της, με το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης να μην ξεπερνά τα 30 δισεκ. δολ. Υπενθυμίζεται ότι τον Ιανουάριο μέχρι τον Νοέμβριο του 2021 αγόραζε ομόλογα με ρυθμό 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε μήνα.

β) σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις που ελήφθησαν, τον Μάρτιο του 2022 το τρέχον QE λαμβάνει τέλος.

γ) οι αξιωματούχοι της Fed βλέπουν έως και τρεις αυξήσεις επιτοκίων το 2022 και άλλες δύο μέχρι το 2024.

Αυτά ανακοινώθηκαν. Τι πραγματικά συνέβη όμως και τι σημαίνει για τις ζωές μας;

Στην εποχή που το παράλογο έχει γίνει λογικό, και το άσπρο μαύρο, η Fed συνεχίζει να περιφέρει το γυμνό αυτοκράτορα. Την Τετάρτη ο Πάουελ λοιπόν μας ενημέρωσε πως το πιο σκληρό από ό,τι αρχικά αναμενόταν tapering, ας το πούμε turbo-tapering, δεν είναι στην πραγματικότητα σύσφιξη πολιτικής!

Γιατί; Γιατί έτσι! Διότι από τη μία οι αρχιρυθμιστές της νομισματικής πολιτικής έχουν εντολή από τα αφεντικά τους να φουσκώνουν την αγορά πάση θυσία, ακόμη κι αν πρέπει να παριστάνουν πως όλα είναι καλά, την ώρα που καίγεται το σύμπαν. Και αυτό το πετυχαίνουν με τη ρητορική και μόνο, δηλαδή δεν έχει σημασία τόσο τι κάνουν, αλλά τι λένε. Αρκεί λοιπόν να λένε πως “δεν είναι tapering”, κι ας είναι. Όπως αρκούσε (ή έτσι νόμιζαν τουλάχιστον) να λένε “είναι παροδικός ο πληθωρισμός”, κι ας μην ήταν.

Κι από την άλλη τα ίδια άτομα της Fed δε μπορούν να μην προχωρήσουν πράγματι σε σύσφιξη πολιτικής (δηλαδή tapering), ειδικά υπό το φως των τρομαχτικών στοιχείων για τον πληθωρισμό, που απαιτούν πιο σφιχτή οικονομία για να υποχωρήσει ο πληθωρισμός.

Επομένως τι κάνουν, προχωρούν σε turbo-tapering και λένε “δεν είναι σύσφιξη!”

Εμείς έχουμε μια απορία: Πως το αμερικανικό ΑΕΠ θα ξεπεράσει το 4% το 2022 με τρεις υποτίθεται αυξήσεις επιτοκίων, ενώ αναμενόταν να πιάσει μετά βίας το 3,8% (το Σεπτέμβριο) με μηδέν αυξήσεις;!

Και απαντάμε: ΔΕ γίνεται. Με άλλα λόγια κάπου μέσα στο 2022 οι αρχιρυθμιστές θα “αναθεωρήσουν” πάλι τα δεδομένα (ποιος ξέρει, ίσως ελέω μιας νέας μετάλλαξης), θα μας πουν ότι τα κουκιά δε βγαίνουν, και δώστου πάλι ανελέητο τύπωμα και PEPP και πληθωρισμός, και μιζέρια.

Αρκούν μερικά “κακά μαντάτα” κόβιντ για να γκρεμίσουν το σχέδιο Fed

Γενικά οι συνεδριάσεις της Fed δεν έχουν κανένα νόημα πλέον, διότι εκτός του ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα έχει χάσει πάσα αξιοπιστία, όπως ορθώς επισήμανε και ο El-Erian, υπάρχει πλέον ο μόνιμος δήθεν “απρόβλεπτος” παράγοντας “μαύρος κύκνος” (black swan) του αόρατου εχθρού κόβιντ. Όσο ο ιός θα μεταλάσσεται, κάτι που ο ΠΟΥ έχει επιβεβαιώσει πως θα συμβαίνει… ες αεί, τόσο οι όποιες εκτιμήσεις και αποφάσεις της Fed για νομισματική πολιτική δε θα έχουν κανένα νόημα.

Διότι απλούστατα θα έρχεται μια νέα μετάλλαξη “να αλλάξει τα δεδομένα”. Και όπως παραδέχθηκε ο ίδιος ο Πάουελ σήμερα, αρκεί μια νέα μετάλλαξη ή απλώς να ζορίσουν τα πράγματα με την ήδη υπάρχουσα Όμικρον, ώστε να γκρεμιστούν τα όποια σχέδια για ΑΕΠ, πληθωρισμό, επιτόκια και ποσοτική χαλάρωση. Σα να είμαστε στο Λονδίνο και να λέμε “την Κυριακή θα πάμε βόλτα… εκτός κι αν βρέξει”. Ε διάολε, είναι πολύ πιθανό να βρέξει. Στην περίπτωσή μας σχεδόν σίγουρο.

Με άλλα λόγια και αυτή η συνεδρίαση δεν είναι παρά ένα ακόμη φιάσκο, ένα προκλητικό ρεσιτάλ υποκριτικής. Το ένα εγκληματικό ψέμα μετά το άλλο, από θλιβερούς ανθρώπους που έχουν ξεκάθαρα πλέον χάσει τη μπάλα (και τα μυαλά τους).

Κανένας από τα εντεταλμένα παπαγαλάκια που μάζεψαν στην αίθουσα δεν είχε το θάρρος να ρωτήσει το πιο απλό: Πως γίνεται οι πιο σφιχτές οικονομικές συνθήκες να οδηγήσουν σε υψηλότερη ανάπτυξη (από ότι τώρα που υποτίθεται έχουμε χαλαρές) και χαμηλότερη ανεργία;

Οτιδήποτε αρκεί να ακούσει η Wall Street αυτό που θέλει…

Ενδεικτικό ότι ο S&P 500 έπαιζε στο μόλις +0,10% ενώ εκτοξεύθηκε στο +1,20% την ώρα που μιλούσε ο Πάουελ.

Την ίδια ώρα το Bitcoin, που όπως έχουμε αναλύσει αποτελεί τη βαλβίδα αποσυμπίεσης της Wall Street όπου διοχετεύεται η υπέρμετρη ρευστότητα από το ανεξέλεγκτο τύπωμα χρήματος, επίσης ενισχύεται κατά 5%.

Επόμενη κρίση το Μάιο του 2023;

Το σχέδιο “συντηρήστε τη φούσκα των αγορών πάση θυσία μέχρι το νέο έτος” φαίνεται πως καλά κρατεί. Όπως είχαμε εκτιμήσει με ακρίβεια, η Fed κάνει τα πρώτα της ανοίγματα λίγο πριν το 2022, εισάγει σιγά σιγά τα κακά μαντάτα των αυξήσεων, ενώ τις βαριές ανακοινώσεις εξακολουθούμε να αναμένουμε πως θα τις κάνει λίγο πριν το τέλος του χειμώνα, όπου και θα δώσει το σινιάλο για το τέλος της bull market.

Η αγορά έχει ήδη προεξοφλήσει τις εκτιμήσεις για αύξηση επιτοκίων… Η καμπύλη αποδόσεων έχει υποχωρήσει δραματικά, δίνοντας σινιάλο για “λάθος” στη νομισματική πολιτική. Η αγορά πλέον γίνει πιο hawkish (γεράκια – σφιχτή πολιτική), προεξοφλώντας σίγουρα τουλάχιστον 1 αύξηση επιτοκίων πριν τον Ιούνιο του 2022… το οποίο είναι ξεκάθαρα πιο hawkish από τις τρέχουσες “κουκίδες” (εκτίμηση αυξήσεων επιτοκίων) της Fed. Ακόμη, η αγορά δείχνει να προεξοφλεί τέλος του κύκλου σύσφιξης πολιτικής το 2024.

Υπάρχει ένα παλιό γράφημα της Bank of America (για όσους πιστεύουν πως η ιστορία επαναλαμβάνεται) που δείχνει πως κάθε κύκλος σύσφιξης της Fed οδηγεί σε ύφεση/κρίση.

Μια ματιά στο πρόσφατο σημείωμα της Deutsche Bank προς τους επενδυτές, φανερώνει πως το μέσο χρονικό διάστημα εμφάνισης μιας νέας παγκόσμιας κρίσης είναι περίπου 37 με 42 μήνες μετά την πρώτη αύξηση επιτοκίων, στο πλαίσιο σύσφιξης. Αυτό μας πηγαίνει ουσιαστικά στον Ιούλιο με Δεκέμβριο του 2025. Ωστόσο το μικρότερο χρονικό κενό μπορεί να είναι ακόμη και 11 μήνες, γεγονός που μας πηγαίνει στο Μάιο του 2023! Η καμπύλη αποδόσεων στα ομόλογα (inversion) μαρτυρά κάτι αντίστοιχο…

Υψηλότερος των εκτιμήσεων ο πληθωρισμός

Οι αποφάσεις της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς, που εγκρίθηκαν ομόφωνα, αντιπροσωπεύουν μια ουσιαστική προσαρμογή πολιτικής, που μέχρι τώρα διακρινόταν από πρωτοφανή χαλαρότητα.

Μοιραία η δήλωση των υπευθύνων χάραξης πολιτικής περιείχε άμεση αναφορά στις πληθωριστικές πιέσεις, που τείνουν να ξεφύγουν. «Οι ανισορροπίες προσφοράς και ζήτησης που σχετίζονται με την πανδημία και η επανεκκίνηση της οικονομίας συμβάλλουν στην αύξηση του πληθωρισμού», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Στις προβλέψεις που δημοσιεύθηκαν μετά το τέλος της διήμερης συνεδρίασης, οι αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ εκτιμούν ότι ο πληθωρισμός θα κυμανθεί στο 2,6% το 2022, ήτοι υψηλότερα από το 2,2% σύμφωνα με τις εκτιμήσεις Σεπτεμβρίου, με το ποσοστό της ανεργίας να μειώνεται στο 3,5%.

Ως εκ τούτου, το επιτόκιο αναφοράς θα πρέπει να αυξηθεί από το τρέχον σχεδόν μηδενικό επίπεδο του 0%-0,25% στο 0,90% έως το τέλος του 2022, με τις αυξήσεις να συνεχίζονται το 2023 ανεβάζοντας το επιτόκιο στο 1,6% και στη συνέχεια στο 2,1% το 2024, προκειμένου να χαλιναγωγηθεί ο πληθωρισμός και να επανέλθει στον στόχο του 2%.

Για τον Πάουελ, η αυστηροποίηση της πολιτικής σηματοδοτεί μια δραματική αλλαγή σε μια πολιτική που θεσπίστηκε μόλις πριν από ένα χρόνο – γνωστή ως «ευέλικτη στόχευση του μέσου πληθωρισμού», κάτι που σημαίνει ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες θα ήταν ικανοποιημένοι με τον πληθωρισμό λίγο πάνω ή κάτω από τον μακροχρόνιο στόχο του 2%.

«Με τον πληθωρισμό να έχει υπερβεί το 2%, η Επιτροπή αναμένει ότι θα είναι σκόπιμο να διατηρηθούν τα τρέχοντα σχεδόν μηδενικά επιτόκια (0%-0,25%) έως ότου επιτευχθεί πλήρη απασχόληση, αναφέρει η Fed στην ανακοίνωσή της.

Από την άλλη, επισημαίνεται πως η νέα παραλλαγή Όμικρον του κορωνοϊού εντείνει την αβεβαιότητα για την πορεία της οικονομίας. Σε κάθε περίπτωση, η Fed αναφέρει ότι η οικονομική ανάπτυξη το 2022 θα αγγίξει το 4%, άρα θα υπάρξει μια σχετική επιτάχυνση.

Αγορά ελληνικών ομολόγων και μετά το PEPP

Στα δικά μας τώρα… Ποιο ήταν το μήνυμα της ΕΚΤ για την Ελλάδα και τα ελληνικά ομόλογα;

Ότι πρακτικά θα συνεχίσει να στηρίζει το ελληνικό χρέος παρά την λήξη του Προγράμματος Πανδημίας τέλη Μαρτίου του 2022 προφανώς για να αποτρέψει τους κερδοσκόπους να εκμεταλλευτούν την αδυναμία της Ελλάδος. Με διάφορους τρόπους πέραν από τις επαναγορές, όπως χρονικές λήξεις αλλά και γεωγραφικές κατανομές η ΕΚΤ θα συνεχίσει να αγοράσει ελληνικό χρέος πάνω δηλαδή από τα 35 δισεκ. που κατέχει ήδη.

Επίσης ανέφερε ότι όταν η Ελλάδα αποκτήσει επενδυτική βαθμίδα θα ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα και στο κλασσικό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης… Ωστόσο η επενδυτική βαθμίδα δεν θα έρθει νωρίτερα… από τις εκλογές του 2023, οι οίκοι αξιολόγησης θα αποτιμήσουν το ρίσκο χώρας και κυρίως θα αποτιμήσουν το πολιτικό κίνδυνο και μετά τις εκλογές θα προβούν ή όχι ανάλογα με τα πολιτικά δεδομένα στην αναβάθμιση της Ελλάδος σε επενδυτική βαθμίδα – investment grade.

Να σημειωθεί δε ότι την τρέχουσα συγκυρία τα ελληνικά ομόλογα θεωρούνται junk bond ομόλογα σκουπίδια και δεν πληρούν τα κριτήρια εισόδου στο κλασσικό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης. Οι ανακοινώσεις από την ΕΚΤ οδήγησαν το ελληνικό 10ετές ομόλογο από 1,31% στο 1,19% αλλά ακόμη απαιτείται χρόνος ώστε να εξακριβωθεί εάν αυτή η βελτίωση είναι πρόσκαιρη – συγκυριακή…

Επανεπενδύσεις έως τέλη 2024

Ειδικά για τα ελληνικά ομόλογα υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά, στην απόφαση, η οποία προβλέπει ότι η ΕΚΤ θα μπορεί να αγοράζει περισσότερα ομόλογα από εκείνα που έχει στην κατοχή της και λήγουν.

Επίσης, η EKT ξεκαθαρίζει πως οι αγορές μέσω του PEPP είναι πιθανό να επανεκινήσουν αν κριθεί απαραίτητο, προκειμένου να αντιμετωπιστούν αρνητικά σοκ που σχετίζονται με την πανδημία της covid-19.

Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ αναμένει ότι το πρώτο τρίμηνο του 2022 θα πραγματοποιήσει καθαρές αγορές περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο του προγράμματος έκτακτης αγορών λόγω της πανδημίας (PEPP) με χαμηλότερο ρυθμό από ό,τι το προηγούμενο τρίμηνο.

Θα σταματήσει τις καθαρές αγορές περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο του PEPP στα τέλη Μαρτίου 2022.

Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να επεκτείνει τον ορίζοντα επανεπένδυσης για το PEPP.

Πλέον σκοπεύει να επανεπενδύει τα ποσά από την εξόφληση τίτλων αποκτηθέντων στο πλαίσιο του PEPP τουλάχιστον έως τα τέλη του 2024.

Η ειδική αναφορά στην Ελλάδα

Ειδικότερα, σε περίπτωση νέου κατακερματισμού της αγοράς που σχετίζεται με την πανδημία οι επανεπενδύσεις ομολόγων που αποκτήθηκαν μέσω του έκτακτου προγράμματος αγοράς τίτλων (PEPP),  μπορούν να προσαρμοστούν με ευελιξία σε χρονική διάρκεια, επενδυτική τάξη και αρμοδιότητα ανά πάσα στιγμή.

Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει και αγορές ομολόγων που εξέδωσε η Ελλάδα, πέρα και πάνω από το rollover τίτλων που ήδη έχει στην κατοχή της.

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε επίσης να αυξήσει τον μηνιαίο καθαρό ρυθμό αγορών μέσω του APP στα  40 δισ. το δεύτερο τρίμηνο και στα 30 δισ. το τρίτο τρίμηνο.

Από τον Οκτώβριο του 2022 και μετά, το Διοικητικό Συμβούλιο θα διατηρήσει τις καθαρές αγορές στοιχείων ενεργητικού στο πλαίσιο του APP με μηνιαίο ρυθμό 20 δισ. ευρώ, για όσο διάστημα είναι απαραίτητο για να ενισχύσει τον διευκολυντικό αντίκτυπο των επιτοκίων πολιτικής του.

Αμετάβλητα τα επιτόκια

Η ΕΚΤ διατήρησε αμετάβλητα τα επιτόκια όπως αναμενόταν.

Το επιτόκιο καταθέσεων παρέμεινε αμετάβλητο στο -0,5%, και το βασικό επιτόκιο αναχρηματοδότησης στο 0%.

Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί τους όρους χρηματοδότησης των τραπεζών και να διασφαλίζει ότι η ωρίμανση των πράξεων TLTRO III (σ.σ.: πρόγραμμα παροχής ρευστότητας στις τράπεζες με αρνητικά επιτόκια) δεν παρεμποδίζει την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής του.

Το Διοικητικό Συμβούλιο θα αξιολογεί επίσης τακτικά τον τρόπο με τον οποίο οι στοχευμένες δανειοδοτικές πράξεις συμβάλλουν στην κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής του.

H EKT αναμένει ότι οι ειδικοί όροι που ισχύουν στο πλαίσιο του TLTRO III θα λήξουν τον Ιούνιο του επόμενου έτους.

Το ΔΣ θα αξιολογήσει επίσης την κατάλληλη βαθμονόμηση του συστήματος δύο βαθμίδων για πληρωμές τόκων για τα αποθεματικά των τραπεζών, έτσι ώστε η πολιτική αρνητικών επιτοκίων να μην περιορίζει την ικανότητα διαμεσολάβησης των τραπεζών σε ένα περιβάλλον άφθονης πλεονάζουσας ρευστότητας.

Το ΔΣ είναι έτοιμο να προσαρμόσει όλα τα μέσα του, ανάλογα με την περίπτωση και προς τις δύο κατευθύνσεις, ώστε να διασφαλιστεί ότι ο πληθωρισμός σταθεροποιείται στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα.