Κατά 6,4% θα μειωθεί έως το 2040 ο πληθυσμός της Ευρώπης σε ηλικία εργασίας έως το 2040, ενώ την ίδια στιγμή, οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών θα αυξηθούν κατά 26%, υπολογίζει η Morgan Stanley, προειδοποιώντας ότι το δημογραφικό απειλεί σοβαρά την ευρωπαϊκή οικονομία. Σύμφωνα με την ανάλυση του αμερικανικού επενδυτικού οίκου, οι δυσμενείς δημογραφικές εξελίξεις θα κοστίσουν 4% στην ανάπτυξη της Ευρωζώνης έως το 2040.
Οι επιπτώσεις αναμένεται να αρχίσουν να γίνονται πιο ορατές από το 2027 και μετά, όμως θα διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Από τις οικονομίες που εξετάστηκαν, η Γαλλία υπολογίζεται ότι θα χάσει το μικρότερο μέρος (1,8%) από την ανάπτυξή της και η Ιταλία το μεγαλύτερο (πάνω από 7%).
Όπως σημειώνει η Morgan Stanley, η γήρανση του πληθυσμού δεν είναι ένα αποκλειστικά ευρωπαϊκό πρόβλημα. Οι κυβερνήσεις της Ιαπωνίας και της Ν. Κορέας εφαρμόζουν πολιτικές για να απαντήσουν στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής και την μείωση των ποσοστών γεννήσεων. Μάλιστα, οι αναλυτές χαρακτηρίζουν την Ιαπωνία σαν ένα χρήσιμο case study για την Ευρώπη, θυμίζοντας ότι η κυβέρνηση υιοθέτησε πρόσφατα ένα νέο πακέτο κινήτρων για την αύξηση των γεννήσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, η ανάλυση επισημαίνει ότι υπάρχουν αρκετές επιλογές πολιτικής για τις κυβερνήσεις που επιδιώκουν να ενισχύσουν τον πληθυσμό σε ηλικία εργασίας.
Η πιο προφανής είναι η αύξηση των γεννήσεων, κάτι που ωστόσο έχει μειονεκτήματα, καθώς ακόμα και εάν εφαρμοστεί άμεσα, θα χρειαστούν πάνω από 15 χρόνια για να φανεί ο αντίκτυπος στο εργατικό δυναμικό.
Εναλλακτικά, οι κυβερνήσεις μπορούν να προσελκύσουν περισσότερους μετανάστες από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες περιοχές του κόσμου. Η μετανάστευση θεωρείται μια από τις πιο γρήγορες και αποτελεσματικές απαντήσεις στη γήρανση των πληθυσμών, επισημαίνει η Morgan Stanley. Και προσθέτει ότι η Ευρώπη έχει προσελκύσει μεγάλους αριθμών μεταναστών τις τελευταίες δεκαετίες, αναγνωρίζοντας βέβαια ότι η κοινωνική διάσταση της πολιτικής αυτής μπορεί να είναι σύνθετη.
Μία ακόμα επιλογή για την ενίσχυση του εργατικού δυναμικού είναι η αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης ή η αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας.
Από τα μοντέλα που «έτρεξε» η Morgan Stanley διαπίστωσε ότι οι επιπτώσεις του δημογραφικού στην ανάπτυξη μπορούν να αμβλυνθούν. Ο οίκος εξέτασε την επίδραση τριών πολιτικών:
1. Υψηλότερα επίπεδα μετανάστευσης.
2. Αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης κατά ένα χρόνο.
3. Μείωση του χάσματος συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό μεταξύ ανδρών και γυναικών κατά 5% τον χρόνο.
Χωρίς να εξετάσει άλλες επιπτώσεις (κοινωνικές, πολιτικές κτλ) από τις λύσεις αυτές, η Morgan Stanley υπολόγισε ότι μπορούν να προσθέσουν από 1,3% έως 2,5% στο βασικό σενάριό της για το ΑΕΠ της Ευρωζώνης έως το 2040.
Από την ανάλυση προκύπτει ότι η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία θα έβλεπαν το μεγαλύτερο όφελος εάν ανάμεσα στις 3 προτεινόμενες πολιτικές επέλεγαν την αύξηση της μετανάστευσης. Στη Γαλλία, το μεγαλύτερο όφελος για το ΑΕΠ θα καταγραφόταν εάν η χώρα έκλεινε το χάσμα με τη Γερμανία στην ηλικία συνταξιοδότησης. Η Ιταλία θα ωφελούνταν περισσότερο από την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας.
Εφόσον δεν ληφθούν μέτρα, η Morgan Stanley υπολογίζει ότι το κόστος του δημογραφικού θα μειώσει την μακροπρόθεσμη αύξηση των κερδών για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις από το 5,1% στο 4,2% έως το 2030.
Είναι η αύξηση της παραγωγικότητας μέσω της τεχνητής νοημοσύνης μια επαρκής λύση; Οι περισσότερες αναλύσεις δείχνουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα ή/και την ποιότητα εργασίας κατά τουλάχιστον 20%. Έτσι, ενώ η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης από τις επιχειρήσεις είναι σταδιακή, η Morgan Stanley τονίζει ότι η γενική τάση δείχνει πως βρισκόμαστε στα πρώτα στάδια μιας νέας τεχνολογικής μετάβασης. Το 2024 είναι η χρονιά των επενδύσεων και της υιοθέτησης του AI και το 2025 θα αρχίσουν να είναι πιο ορατά τα οφέλη για τις επιχειρήσεις, σημειώνουν οι αναλυτές.
Προσθέτουν, άλλωστε, ότι και ο αυτοματισμός μπορεί να παίξει έναν όλο και μεγαλύτερο ρόλο. Οι βιομηχανικοί αυτοματισμοί, η ρομποτική και η υιοθέτηση λογισμικού ανοίγουν το βήμα τους σε όλη την Ευρώπη, η οποία έως τώρα εμφάνιζε σχετικά χαμηλότερη τεχνολογική διείσδυση, ως απάντηση στην μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας.
