Οι συναλλαγές μέσω της ηλεκτρονικής τραπεζικής ή e-banking, όπως έχει καθιερωθεί διεθνώς, έχουν ξεπεράσει κατά πολύ σε αριθμό τις φυσικές συναλλαγές στα τραπεζικά υποκαταστήματα στη χώρα μας.

Γράφει ο Γεράσιμος Ζώτος

Τα στοιχεία των ερευνών που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια αλλά και τα στοιχεία που διαθέτουν οι τέσσερις συστημικές τράπεζες, στο πλαίσιο του ψηφιακού τους μετασχηματισμού, είναι εντυπωσιακά.

Σήμερα, ένα ποσοστό άνω του 90% επί των συνολικών τραπεζικών συναλλαγών πραγματοποιείται ηλεκτρονικά μέσω ebanking (με πρόσβαση από υπολογιστή ή λάπτοπ) και mobile banking (με πρόσβαση από smartphone). Μάλιστα, η διείσδυση του mobile banking έχει φτάσει σε τέτοιο βαθμό, με αποτέλεσμα σχεδόν οι μισοί πελάτες των τραπεζών να χρησιμοποιούν στα κινητά τους τηλέφωνα τις σχετικές εφαρμογές.

Βεβαίως, η διείσδυση του e-banking έχει ως αποτέλεσμα οι συναλλαγές μέσω καταστημάτων να πέφτουν με ετήσιο ρυθμό 60%. Έτσι, οι τράπεζες δρομολογούν κλείσιμο καταστημάτων και ανασχεδιασμό όσων απομείνουν με έμφαση την προσωποποιημένη εξυπηρέτηση και την εξειδικευμένη πώληση, σε συνδυασμό με τα ηλεκτρονικά κανάλια.

Όπως είναι ευνόητο, η πανδημία και το πρώτο lockdown ήταν οι καταλύτες για ανάπτυξη της ηλεκτρονικής τραπεζικής με ρυθμούς άνω του 60% το 2020. Την περίοδο της καραντίνας λόγω COVID – 19 εκτινάχθηκε το ποσοστό των πελατών των τραπεζών που κατεβάζουν εφαρμογές στο κινητό τους για τραπεζικές συναλλαγές.

Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα η χώρα μας να καταλάβει μια πρωτιά στην Ευρώπη. Η Ελλάδα έφτασε στην πρώτη θέση μεταξύ των χωρών – μελών της Ε.Ε. με βάση το ρυθμό αύξησης.

Ενδεικτικά αναφέρεται, με βάση τα μέχρι στιγμής διαθέσιμα στοιχεία ότι το γ’ τρίμηνο του 2020, η αύξηση ήταν 22,5%, έναντι 17,6% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019.

Στην υπόλοιπη Ε.Ε. ο ρυθμός αύξησης κατεβάσματος εφαρμογών σε κινητά έφτασε το γ’ τρίμηνο του 2020 στο 19,8%, και συγκεκριμένα στην Ουγγαρία.

Έτσι, κάθε συστημική τράπεζα έχει σχεδιάσει το δικό της επιχειρησιακό σχέδιο και τη στρατηγική για τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Τα κοινά σημεία, πάντως, όλων των τραπεζών είναι η δημιουργία ενός νέου μοντέλου τραπεζικής εξυπηρέτησης, το οποίο θα προσφέρεται κυρίως μέσω της ηλεκτρονικής τραπεζικής, θα προσφέρει προσωπική εξυπηρέτηση και αμεσότητα, π.χ. μέσω βιντεοκλήσης, chat, κ.λ.π., προκειμένου να μη χαθεί εντελώς η επαφή της τράπεζας με τον πελάτη, με αποτέλεσμα να γίνουν πιο δύσκολες οι πωλήσεις προϊόντων, υπηρεσιών (σταυροειδείς πωλήσεις, κ.λ.π.). Τώρα, το φυσικό κατάστημα θα παίζει τον ρόλο του εναλλακτικού δικτύου, ενώ το κύριο θα είναι το ηλεκτρονικό. Μέσα από το τελευταίο θα αναπτυχθούν οι νέες υπηρεσίες και οι πωλήσεις.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά το mobile banking, δηλαδή το e-banking μέσω κινητού τηλεφώνου, τείνει να γίνει κυρίαρχο μέσο τραπεζικών συναλλαγών.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, οι χρήστες του mobile banking στο τέλος του 2020 έφθασαν σε αριθμό τους χρήστες του Ιnternet banking και πιθανόν έως σήμερα να τους έχουν ξεπεράσει.

Ο αριθμός των ενεργών χρηστών mobile banking από 2,2 εκατομμύρια, που ήταν τον Δεκέμβριο του 2019, ανήλθαν στα τέλη Δεκεμβρίου του 2020 στα 3,4 εκατομμύρια, παρουσιάζοντας αύξηση 55% σε ετήσια βάση.

Παράλληλα, ο αριθμός των συναλλαγών στο mobile banking αυξήθηκε από 39 εκατ. στα τέλη του 2019 σε περίπου 68 εκατ. στα τέλη του 2020.

Η εκτίναξη που γνώρισε το mobile banking στη χώρα μας διαπιστώνεται από τη χρήση που είχε πριν από το 2015. Ειδικότερα, ο αριθμός των ενεργών πελατών είχε φθάσει τότε τις 150.000 από 95.000 το προηγούμενο έτος (αύξηση 57%), με τον αριθμό συναλλαγών να ανέρχεται σε μόλις 200.000.

Τι πρέπει να προσέχουν οι χρήστες του mobile banking

Πριν μερικούς μήνες στη Βόρεια Ελλάδα, η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος εξιχνίασε την περίπτωση μιας συμμορίας «χάκερς» που αποκτούσε πρόσβαση στον τραπεζικό λογαριασμό των θυμάτων της και έκλεβε χρήματα μέσω μιας νέας διαδικασίας, του sim swap.

Σύμφωνα με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, πρόκειται για μια τεχνική κατά την οποία ο δράστης, χρησιμοποιώντας διάφορα τεχνάσματα, αποκτά τον έλεγχο της κάρτας SIM του κινητού τηλεφώνου του θύματος.

Συγκεκριμένα, ο δράστης, έχοντας αποκτήσει πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα του χρήστη (π.χ. με «ηλεκτρονικό ψάρεμα» – phishing, με χρήση κακόβουλων εφαρμογών – προγραμμάτων κ.λ.π.), εκμεταλλεύεται τη δυνατότητα αλλαγής κάρτας SIM, αποκτώντας νέα κάρτα προς αντικατάσταση αυτής που έχει ο νόμιμος κάτοχος.

Με τον τρόπο αυτό λαμβάνει κλήσεις και μηνύματα που προορίζονται για τους χρήστες – θύματα και υποκλέπτει τους κωδικούς μιας χρήσης (OTP) ή τα μηνύματα επαλήθευσης ασφάλειας κ.λ.π.

Με αφορμή τη συγκεκριμένη υπόθεση, η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος ενημερώνει τους πολίτες:

• να μην κοινοποιούν σε κανέναν και να μην εισάγουν σε άγνωστες ιστοσελίδες τους κωδικούς ηλεκτρονικής τραπεζικής (e-banking), δηλαδή όνομα χρήστη (username) και κωδικό πρόσβασης (password), ή αριθμούς καρτών.

Σημειώνεται ότι οι τράπεζες ποτέ και με κανένα τρόπο δεν ζητούν τους κωδικούς των πελατών μέσω διαδικτύου (on line),

• αν το κινητό τηλέφωνο σταματήσει να λειτουργεί για ασυνήθιστους λόγους, πρέπει να επικοινωνήσουν αμέσως με τον πάροχο κινητής τηλεφωνίας και να επιβεβαιώσουν ότι δεν έχει αντικατασταθεί η κάρτα SIM,
• να ελέγχουν συχνά τις κινήσεις των τραπεζικών τους λογαριασμών,
• να έχουν ενημερωμένο λογισμικό και πρόγραμμα προστασίας από ιούς (antivirus),
• να περιορίσουν τις προσωπικές πληροφορίες, ειδικά στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (Social Media),
• να μην ανοίγουν ύποπτους υπερσυνδέσμους (links) και να μην αποστέλλουν προσωπικά στοιχεία και δεδομένα σε κανέναν,
• να χρησιμοποιούν ισχυρούς κωδικούς πρόσβασης (password) και
• αν είναι εφικτό, να μη συσχετίζουν τον τηλεφωνικό τους αριθμό με ευαίσθητους λογαριασμούς στο Διαδίκτυο.

Σε κάθε περίπτωση, υπενθυμίζεται ότι οι πολίτες μπορούν να επικοινωνούν, ανώνυμα ή επώνυμα, με τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, προκειμένου να παρέχουν πληροφορίες ή να καταγγέλλουν παράνομες ή επίμεμπτες πράξεις ή δραστηριότητες που τελούνται μέσω Διαδικτύου, στα ακόλουθα στοιχεία επικοινωνίας:

• Τηλεφωνικά: 11188
• Στέλνοντας e-mail στο: ccu@cybercrimeunit.gov.gr
• Μέσω twitter: @CyberAlertGR
• Μέσω της διαδικτυακής πύλης (portal) της Ελληνικής Αστυνομίας 
• Μέσω της εφαρμογής (application) για έξυπνα τηλέφωνα (smart phones): CYBERΚΙD