Σε πρώτο πλάνο και πάλι η σημασία των ηλεκτρικών διασυνδέσεων για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Αγωγός EuroAsia
Η υψηλή πολιτική παρουσία στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, γνωστού ως Eurasia Interconnector, το μεγάλο ενδιαφέρον από κυβερνήσεις της Ανατολικής Μεσογείου (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιορδανία) αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης διά της επιτρόπου Ενέργειας Κάντρι Σίμπσον είναι σήμα για την αντιμετώπιση των σοβαρών ενεργειακών προκλήσεων που αφορούν την ευρύτερη περιοχή, την ίδια ώρα που ο Ερντογάν και η Τουρκία κάνουν τη μεγάλη ρελάνς με εξομάλυνση των σχέσεων με την Αίγυπτο.
Λόγω του πολύ υψηλού κόστους ενέργειας και των δυσκολιών στην εξασφάλιση ενεργειακής προμήθειας σε πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ηλεκτρισμός καθιστούν αδήριτη την ανάγκη ενεργειακών διασυνδέσεων και σημείων υποδοχής για τη μεταφορά ηλεκτρισμού ή φυσικού αερίου.
Συνεπώς η δημιουργία ενός ισχυρού διακρατικού ηλεκτρικού διαδρόμου στην περιοχή αποτελεί τη λύση στο περίπλοκο ενεργειακό τοπίο της Ανατολικής Μεσογείου και η Ελλάδα πρέπει να είναι στο επίκεντρο του εγχειρήματος.
Η κρίσιμη τεχνική συμφωνία με τους Νορβηγούς
Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται και η συμφωνία της εταιρείας EuroAsia Interconnector με τη Νορβηγική Nexans, για την κατασκευή του καλωδίου Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ.
Το μεγάλο βάρος πέφτει στην Κύπρο, όπου οι υπουργοί Οικονομικών και Ενέργειας, Μάκης Κεραυνός και Γιώργος Παπαναστασίου, είχαν μακρά συνάντηση, κατά την οποία συζήτησαν τρόπους διάσωσης του έργου, ενδεχομένως μέσω οικονομικής συνδρομής του κράτους, με παράλληλη ενεργή εμπλοκή του στη διαχείριση.
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι ο χρόνος πιέζει πολύ και ότι πρέπει να ληφθούν πολύ σημαντικές αποφάσεις σύντομα.
Επίσης όλα τα μηνύματα δείχνουν τη σημασία που αποδίδουν το Ισραήλ και η Αίγυπτος στη στρατηγική συμμαχία με την Ελλάδα, όπου η ενέργεια αποτελεί τη μεγάλη πρόκληση, μέσα από ένα πλέγμα συνεργασιών, από τις οποίες δεν απουσιάζει η Κύπρος.
Η υπογραφή των συμβολαίων, έχει χρονικά ορόσημα και δημιουργεί συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την κοινοπραξία, όσον αφορά την καταβολή αντίστοιχων ποσών στον κατασκευαστή του καλωδίου.
Σε συνδυασμό με την ισχυρή πίεση της Κομισιόν για τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων, υπό την απειλή μάλιστα άρσης της κοινοτικής χρηματοδότησης του έργου, φαίνεται ότι κινεί με μεγαλύτερη ταχύτητα τις εξελίξεις σχετικά με τη μετοχική σύνθεση του φορέα υλοποίησης, και ειδικότερα με την πιθανή συμμετοχή του Κυπριακού Δημοσίου στην EuroAsia Interconnector.
Ο φορέας Υλοποίησης του έργου Euroasia Interconnector, έχει υποβάλει επίσημο αίτημα σε ΡΑΑΕΥ και Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) για αναθεώρηση προς τα πάνω του προϋπολογισμού του έργου, δεδομένου ότι έχει αυξηθεί σημαντικά το κόστος των υλικών και συγκεκριμένα του ίδιου του καλωδίου.
Η εταιρεία ζητάει να εγκριθεί ένα πρόσθετο κόστος της τάξης των 350 εκατομμυρίων ευρώ με αποτέλεσμα, ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου να αυξάνει από 1,575 δισεκατομμύρια ευρώ που είναι σήμερα σε 1,925 δις. ευρώ. Η ΡΑΕΕΥ έχει ήδη ανταποκριθεί θετικά στο αίτημα.
Και η Αίγυπτος στην εξίσωση: ο ενεργειακός και γεωπολιτικός πυλώνας της Ανατολικής Μεσογείου
Στην ιδιαίτερα στενή σχέση που έχουν οικοδομήσει Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρος και που αποτελεί πυλώνα σταθερότητας στην Αν.Μεσόγειο θα εστιάζει και η τριμερής Σύνοδος Κορυφής στη Λευκωσία στις 26 Ιουλίου μεταξύ Κυριάκου Μητσοτάκη – Νετανιάχου – Χριστοδουλίδη, με τον τομέα της ενέργειας να αποτελεί πάντα τη μεγάλη πρόκληση.
Άλλωστε η πρόσφατη δήλωση του κ. Κοέν ότι «οι σχέσεις του Ισραήλ με την Ελλάδα έχουν απογειωθεί», αποτυπώνει το βάθος της στρατηγικής σχέσης των δυο χωρών.
Στην εξίσωση της συνεργασίας, μπαίνει φυσικά και η Αίγυπτος. Έμπρακτη απόδειξη των στενών σχέσεων της κυβέρνησης Σίσι με την Αθήνα αποτελεί η στήριξη προς την ηλεκτρική διασύνδεση Αιγύπτου Ελλάδας (GREGY) που μπορεί να προσφέρει εναλλακτική πηγή καθαρής ενέργειας για την Ευρώπη.
Στην εξέταση του έργου από τις Βρυξέλλες, το οποίο έλαβε θετική βαθμολόγηση, εντάσσοντάς το στα κοινοτικά projects αμοιβαίου ενδιαφέροντος, εκτός από τη στήριξη της ελληνικής κυβέρνησης, υπήρξε και υποστηρικτική επιστολή από την Αίγυπτο.
Η σχέση της Αθήνας με το Κάιρο έχει προσλάβει τα τελευταία χρόνια στρατηγικό χαρακτήρα, με πρωτοβουλία του ίδιου του Προέδρου Σίσι, τόσο με την οριοθέτηση των μεταξύ τους θαλασσίων ζωνών και την κοινή στάση απέναντι στο τουρκολιβυκό μνημόνιο, όσο και με τον κοινό βηματισμό πάνω στα μεγάλα ενεργειακά έργα.
Το έργο GREGY – Green Energy Interconnector αφορά την ηλεκτρική διασύνδεση της Αιγύπτου απευθείας με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου ισχύος 3.000 MW και τη δυνατότητα αμφίδρομης μεταφοράς ενέργειας.
Το έργο, προϋπολογισμού 3,5 δισ. ευρώ, θα μεταφέρει 100% πράσινη ενέργεια από την Αίγυπτο στην Ελλάδα και μέσω αυτής στην Ευρώπη, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αιολικά, φωτοβολταϊκά και ηλιακά πάρκα, ισχύος περίπου 9,5 GW θα παράγουν πράσινη ενέργεια στην Αίγυπτο, μέρος του οποίου θα μεταφέρονται αρχικά 3 GW προς την ευρωπαϊκή ήπειρο.
Η διαδρομή που ακολουθεί είναι 954 χλμ και ξεκινά από το El Sallum και φτάνει στη Ν. Μάκρη Αττικής. Παρακάμπτει δε με αυτήν τη διαδρομή ευαίσθητες γεωπολιτικά θαλάσσιες περιοχές. Ο τελικός έκτος κατάλογος των έργων PMI/PCI αναμένεται να ανακοινωθεί επίσημα μέχρι το Σεπτέμβριο, ενώ η οριστική απόφαση με τα project που απαρτίζουν την 6η λίστα έργων αναμένεται πριν το τέλος της χρονιάς ενδεχομένως το Νοέμβριο.
Θα σώσει η Κύπρος την παρτίδα με τον αγωγό τελικά;
Η συμμετοχή του Κυπριακού Δημοσίου στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας EuroAsia Interconnector φαίνεται ότι αποτελεί το «κλειδί» που θα μπορούσε να διασφαλίσει αλλά και να επιταχύνει την υλοποίηση του έργου για τρείς κυρίως λόγους:
Πρώτον, επειδή θα διασκεδαστούν οι ανησυχίες και θα αμβλυνθούν οι πολύ έντονες πιέσεις της Κομισιόν, η οποία, όπως προαναφέρθηκε έχει προειδοποιήσει την Κυπριακή Κυβέρνηση ότι αν δεν ληφθούν άμεσα οι κατάλληλες αποφάσεις που να διασφαλίζουν ότι το έργο μπορεί να ξαναμπεί σε τροχιά εμπρόθεσμης υλοποίησης, τότε τίθεται υπό επανεξέταση ακόμα και η απόφαση του Connecting Europe Facility (CEF) για χρηματοδότηση με 657 εκατ. ευρώ του ενταγμένου στη λίστα των PCI έργου.
Δεύτερον επειδή, θα ανοίξει ο δρόμος για τη σύναψη των απολύτως απαραίτητων για την υλοποίηση του έργου δανειακών συμβάσεων ακόμα και για την πιθανή είσοδο επενδυτικών κεφαλαίων στο έργο.
Τρίτον, επειδή ο ΑΔΜΗΕ είναι έτοιμος, εάν υπάρχει η «εγγύηση» της συμμετοχής του Κυπριακού Δημοσίου, να αυξήσει τη συμμετοχή του από 25% που έχει συμφωνηθεί, στο 33%.
Οι προειδοποιήσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι συνεχείς, αυστηρές και επίμονες και είναι ορατός ο κίνδυνος να χαθεί η επιχορήγηση των 657 εκατ. ευρώ, αν το κράτος δεν εμπλακεί άμεσα και ουσιαστικά στην επένδυση του 1,94 δισ. ευρώ που εκτιμάται σήμερα ότι θα είναι το κόστος της διασύνδεσης που προωθείται από την ιδιωτική εταιρεία EuroAsia Interconnector.
Η δυνατότητα της εταιρείας να καταβάλει τις επόμενες μέρες σημαντικά κονδύλια για υπογραφή τελικής συμφωνίας με τη νορβηγική Nexans για κατασκευή των καλωδίων σύνδεσης Κοφίνου – Κρήτης αμφισβητείται έντονα από πλευράς Βρυξελλών.
Αν δεν υπογραφεί τάχιστα το συμβόλαιο με τη Nexans, προειδοποιούν πηγές στη Λευκωσία, είναι πολύ πιθανό οι Νορβηγοί να δώσουν προτεραιότητα σε άλλες παραγγελίες και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιοποιήσει για άλλα πιο ώριμα έργα -ενδεχομένως σε χώρες της Βαλτικής- τη χορηγία που προορίζει για την Κύπρο.
Η Κυπριακή κυβέρνηση θεωρεί απόλυτα αναγκαίο το έργο της διασύνδεσης με το δίκτυο της Ελλάδας για τον τομέα της ενέργειας στην Κύπρο, καθώς μέσω αυτής πιστεύεται ότι επιτυγχάνεται ασφάλεια εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας, μεγαλύτερη ανάπτυξη έργων ΑΠΕ στο εσωτερικό, με δυνατότητα διοχέτευσης πράσινης ενέργειας στο ευρωπαϊκό δίκτυο και βελτίωση της κυπριακής επίδοσης προς την πράσινη μετάβαση και τους επί μέρους στόχους της ΕΕ.
Η Λευκωσία αισθάνεται επίσης έντονα για την αναγκαιότητα σύνδεσης και με το ηλεκτρικό δίκτυο του Ισραήλ και θα κινηθεί δραστήρια τους επόμενους μήνες για κατάληξη συμφωνίας στο πλαίσιο των τεχνικών επιτροπών που συστάθηκαν, ανεξάρτητα αν η EuroAsia Interconnector περιθωριοποίησε το τελευταίο διάστημα τον στόχο της σύνδεσης με το Ισραήλ.
Ελλάδα – Ισραήλ- Κύπρος: η σημασία της ηλεκτρικής διασύνδεσης
Πλέον σε Ελλάδα-Ισραήλ και Κύπρο όλη η προσοχή στρέφεται στη διασύνδεση Ασίας – Ευρώπης με το EuroAsia Interconnector, προϋπολογισμού 1,9 δισ., που θα συνδέει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας Ισραήλ – Ελλάδας – Κύπρου,
Στήριξη στο έργο εξέφρασε ο ισραηλινός υπ. Εξωτερικών Ελι Κοέν, ενώ το ίδιο ισχύει και για τις ΗΠΑ, καθώς διασφαλίζει την ενεργειακή θωράκιση του νησιού και διασυνδέει την περιοχή με την Ευρώπη.
Στην περίπτωση της Κύπρου, πέραν του ότι το καλώδιο, στο μετοχικό κεφάλαιο του οποίου μπήκε προ ημερών με 25% ο ΑΔΜΗΕ, βγάζει το νησί από την ενεργειακή του απομόνωση, το θέμα είναι τόσο οικονομικό, όσο και πολιτικό, καθώς ενισχύεται η παρουσία της Λευκωσίας στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Με την ένταξη της στην ενιαία αγορά ενέργειας, η Λευκωσία θα μπορούσε να κατασκευάσει μονάδες και να εξάγει μέσω του EuroAsia προς την Ευρώπη, ρεύμα που θα χρησιμοποιεί ως καύσιμο φυσικό αέριο από το κοίτασμα «Αφροδίτη».
Για το Ισραήλ, το καλώδιο είναι απαραίτητο για την ενίσχυση της ενεργειακής του ασφάλεια, καθώς η χώρα πρόκειται να παρουσιάσει σοβαρότατο έλλειμμα εγχώριας παραγωγής μέχρι τα τέλη της δεκαετίας.
Πλέον εξετάζονται σενάρια να καλύπτει τις ανάγκες του από μονάδες που θα γίνουν στην Κύπρο, οι οποίες θα «καίνε» ισραηλινό αέριο, όπως προέκυψε από τις επαφές του κύπριου υπ. Ενέργειας στο Τελ Αβίβ.
Στην περίπτωση της Αθήνας, κατά την προ ημερών συνάντηση Γεραπετρίτη – Κοέν, επιβεβαιώθηκαν οι ισχυρές βάσεις στις σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ και εστάλη το μήνυμα ότι αυτές δεν επηρεάζονται από εξωγενείς παράγοντες, ούτε από τη συνεχιζόμενη προσπάθεια ομαλοποίησης των τουρκο – ισραηλινών σχέσεων. Ταυτόχρονα, εξετάζεται μια ευρύτερη διμερής ενεργειακή συνεργασία με το Ισραήλ, που δεν θα αφορά μόνο το φυσικό αέριο, αλλά και ζητήματα ηλεκτρισμού.
