Η Ελλάδα προσανατολίζεται πλέον σταθερά ώστε ο λιγνίτης να είναι το βασικό (ή ένα από τα δύο βασικά) καύσιμο του παρόντος και του μέλλοντος.

Για το λόγο αυτό πρόσφατα η Αθήνα έστειλε στις Βρυξέλλες επιστολή πιεστικής απαίτησης για κατάργηση όλου του λεγόμενου «πακέτου antitrust» για το λιγνίτη, δηλαδή για ακύρωση της πρόωρης απόσυρσης της παραχώρησης λιγνιτικών πεδίων από τη ΔΕΗ μέσω του χρηματιστηρίου (ΕΕΧ ή EnEx), με αποδέκτες προμηθευτές ηλεκτρισμού και trader.

Η συνέχιση εφαρμογής του μηχανισμού για το antitrust θα σήμαινε πως όσο περισσότερες είναι οι λιγνιτικές κιλοβατώρες που θα εισφέρονταν στο σύστημα, τόσο μεγαλύτερα θα είναι και τα λιγνιτικά πακέτα που πρέπει να παραχωρήσει στην πορεία η ΔΕΗ. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο ότι, όταν σχεδιάστηκε το remedy, δηλαδή το σύστημα παραχωρήσεων, ο μόνος λόγος για μια ενδεχόμενη ολική επαναφορά του εγχώριου ορυκτού καυσίμου θα ήταν να υπάρξει αλλαγή στη στρατηγική της ΔΕΗ για σταδιακή απολιγνιτοποίηση. Στα νέα δεδομένα ωστόσο που προκάλεσε η ενεργειακή κρίση, η εφαρμογή του μηχανισμού του remedy θα σήμαινε αυξημένες ποινές στην επιχείρηση, όταν η ολική επαναφορά γίνεται πλέον με εντελώς διαφορετική στόχευση μας λέει κορυφαίο στέλεχος της ΔΕΗ και το σκεπτικό αυτό περιλαμβάνεται σε γενικές γραμμές και στην πιεστική επιστολή του ΥΠΕΝ προς τις Βρυξέλλες.

Αλλά και σημαντικός Έλληνας που κατοικοεδρεύει στις Βρυξέλλες και συμβουλεύει συχνά πυκνά την κυβέρνηση μας λέει πως «τo antitrust πακέτο είναι ασύμβατο με τις νέες συνθήκες δηλαδή με τη δρομολογημένη αύξηση της συμμετοχής του λιγνίτη στο μίγμα. Αυτό συμβαίνει επειδή η ενίσχυση της λειτουργίας του λιγνιτικού χαρτοφυλακίου δεν υπαγορεύεται από επιχειρηματικούς λόγους, αλλά είναι γραμμή άμυνας για το εγχώριο ενεργειακό σύστημα. Μάλιστα, η αύξηση των μεγαβατώρων από λιγνίτη δεν θα συμβάλει σημαντικά στην ανάλογη αύξηση της κερδοφορίας της ΔΕΗ, καθώς οι αποζημιώσεις των σταθμών υπόκεινται σε πλαφόν, με συνέπεια να ανακτώνται «στην πηγή» τα υπερέσοδα».

Πάντως στο πλαίσιο της συμφωνίας με την DG Comp, η ΔΕΗ διαθέτει «πακέτα» λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής, τριμηνιαίας διάρκειας, ποσοτήτων που αντιστοιχούν σε ένα μερίδιο της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής του αντίστοιχου τριμήνου του προηγούμενου έτους. Έτσι, μέχρι και για το τρίτο τρίμηνο του 2022 έχει παραχωρηθεί το 50% της λιγνιτικής παραγωγής της ανάλογης περιόδου του προηγούμενου έτους, ενώ για τη συνέχεια προβλέπεται η διάθεση του 40% της παραγωγής της προηγούμενης χρονιάς.

Στο φουλ ο λιγνίτης μέσα στο 2023

Πάντως η εξόρυξη λιγνίτη έχει εντατικοποιηθεί, με συνέπεια να έχει ολοκληρώσει η αποθεματοποίηση λιγνίτη και οι «αυλές» των μονάδων να είναι πλέον γεμάτες με καύσιμο. Από τεχνικούς της ΔΕΗ εκτιμάται πως η εξόρυξη από τα ορυχεία της ΔΕΗ επαρκεί ώστε η ηλεκτροπαραγωγή να φτάσει στα επίπεδα των 9,5 Τεραβατώρων, αν χρειαστεί, ακόμη και στο ακραίο ενδεχόμενο που δεν δουλέψουν στο φουλ εγκαίρως τα λιγνιτωρυχεία της Αχλάδας και της Βεύης.

Το κορυφαίο στέλεχος της ΔΕΗ προσθέτει και μία άλλη παράμετρο: «υπάρχει και άλλη εκκρεμότητα που θα επιλυθεί, δηλαδή να διασφαλιστεί και θεσμικά η προτεραιότητα ένταξης των λιγνιτικών μονάδων στο σύστημα. Κι αυτό γιατί μόνο έτσι θα μπορεί να διασφαλισθεί η ένταξη στον απαιτούμενο βαθμό των μονάδων στο σύστημα, οι οποίες δεν διαθέτουν την ευελιξία των σταθμών αερίου, ώστε να μπορούν ανά πάσα στιγμή να αυξομειώνουν την ισχύ τους. η λύση που έχει ήδη προκριθεί είναι η αύξηση των τεχνικών ελάχιστων των λιγνιτικών μονάδων στο 80% της ονομαστικής τους ισχύος, από το 50% που είναι τώρα».

Από το ΥΠΕΝ, από όπου ξεκίνησε η επιστολή πίεσης προς την Κομισιόν για το λιγνίτη, λένε χαρακτηριστικά: «είναι κρίσιμος ο χρόνος κατά τον οποίο θα δώσει η Κομισιόν τη θετική απάντηση, με δεδομένο ότι η κατάργηση του μηχανισμού του antitrust αποτελεί προϋπόθεση για τη διεύρυνση της συμμετοχής του λιγνίτη.

Επομένως, καθώς οι θερμοκρασίες έχουν ήδη αρχίσει να πέφτουν και φυσικά να αυξάνεται η κατανάλωση ρεύματος, θα πρέπει η εκκρεμότητα αυτή να διευθετηθεί όσο το δυνατόν πιο σύντομα, ώστε να αυξηθεί η λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή».
Δεν πρέπει επίσης να λησμονούμε πως, οι εξαιρετικά υψηλές τιμές φυσικού αερίου που ξεκίνησαν πάλι την ανιούσα, σημαίνουν πρακτικά και αυξημένα ποσά για εισαγωγές καυσίμου.

Επομένως, η διεύρυνση της συμμετοχής του λιγνίτη θα έχει όφελος και για το εμπορικό ισοζύγιο.

Με δεδομένη την προτεραιότητα που έχει αποκτήσει στην Ε.Ε. ο περιορισμός της ζήτησης σε φυσικό αέριο, το κορυφαίο στέλεχος της ΔΕΗ προσθέτει πως «θα ήταν έκπληξη να μην εγκριθεί το ελληνικό αίτημα για κατάργηση του remedy. Θυμίζω πως την ώρα που οι Βρυξέλλες προτρέπουν τα κράτη-μέλη να επιστρατεύσουν όλες τις διαθέσιμες λύσεις για να περιορίσουν τη συμμετοχή του αερίου στο μίγμα τους, θα ήταν παράδοξο να απορριφθεί το ελληνικό αίτημα, καθώς αυτό θα σήμαινε πως η χώρα μας θα υποστεί συνέπειες επειδή ακολουθεί τις ευρωπαϊκές επιταγές».

Εκτός από την απαραίτητη ενεργειακή επάρκεια, στη συνολική αυτή πολιτική περιλαμβάνεται και η προστασία των εγχώριων χονδρεμπορικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, από επόμενες εκτινάξεις του κόστους του αερίου. Παράλληλα, η ενισχυμένη συμμετοχή του λιγνιτικού χαρτοφυλακίου αναμένεται να συμβάλει στην επίτευξη του στόχου για μείωση κατά 15% της κατανάλωσης αερίου, που έχει αναλάβει η χώρα μας (όπως και όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.), σε εθελοντική βάση σε πρώτη φάση.

Είναι φανερό πως αρχίζει να ξεκαθαρίζει πλέον η κατάσταση αναφορικά με τη μία από τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί για την ενίσχυση της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής, ώστε η συμμετοχή του εγχώριου ορυκτού καυσίμου να ενισχυθεί στα επίπεδα του 20% και η παραγωγή του να διπλασιαστεί στις 10 Τεραβατώρες, με σκοπό να θωρακισθεί έτι περαιτέρω η ενεργειακή ασφάλεια μας λέει ο Έλληνας των Βρυξελλών και έχει απόλυτο δίκιο.

Η ταχύτατη θετική απόκριση των Βρυξελλών θα λύσει τα χέρια της Αθήνας.