Στα τέλη Μαΐου, καθώς η αβεβαιότητα γύρω από την εμπορική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ έριχνε το δολάριο σε πολυετή χαμηλά, η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ απηύθυνε από το Βερολίνο ένα σαφές μήνυμα: «ήρθε η ώρα η Ευρώπη να ενισχύσει τον ρόλο του ευρώ». Βασισμένη στις μεταρρυθμιστικές προτάσεις του Μάριο Ντράγκι, μίλησε για την «παγκόσμια στιγμή» του ενιαίου νομίσματος – μια ευκαιρία να διεκδικήσει ισχυρότερη θέση στο διεθνές νομισματικό σύστημα.

Ωστόσο, τέσσερις μήνες μετά, το όραμα μοιάζει να χάνεται μέσα σε εσωτερικές διαιρέσεις, πολιτικές προτεραιότητες όπως η Ουκρανία και η άνοδος της γεωπολιτικής αβεβαιότητας.

Δολάριο «βασιλιάς» – ευρώ δεύτερο αλλά με φιλοδοξίες

Το ευρώ, παρότι παραμένει το δεύτερο ισχυρότερο νόμισμα διεθνώς, με μερίδιο περίπου 20% στα παγκόσμια αποθεματικά, υστερεί σημαντικά έναντι του δολαρίου που κατέχει το 60% και κυριαρχεί στις αγορές ενέργειας και πρώτων υλών.

Αν και το ευρώ έχει ενισχυθεί φέτος κατά 13% έναντι του δολαρίου, η υπεροχή του αμερικανικού νομίσματος παραμένει ακλόνητη. Ο ίδιος ο Τραμπ το υπογράμμισε τον Ιούλιο: «Το δολάριο είναι βασιλιάς και έτσι θα μείνει».

Τα εμπόδια: κοινό χρέος, εποπτεία, ψηφιακό ευρώ

Τρεις πυλώνες θεωρούνται απαραίτητοι για την ενίσχυση του ευρώ, όμως και οι τρεις προσκρούουν σε αντιστάσεις:

Κοινό χρέος και ασφαλή ευρω-ομόλογα: Η δημιουργία ενός επαρκούς αποθέματος ασφαλών τίτλων είναι κρίσιμη, αλλά Γερμανία και Ολλανδία παραμένουν αρνητικές στη μοιρασιά κινδύνων με τον Νότο. Το προηγούμενο του Ταμείου Ανάκαμψης το 2020 δεν συνεχίστηκε στην άμυνα, παρότι οι ανάγκες χρηματοδότησης είναι τεράστιες.

Ενοποίηση κεφαλαιαγορών: Το σχέδιο για ένα «ευρωπαϊκό SEC» σκοντάφτει σε αντιρρήσεις μικρότερων χωρών, όπως το Λουξεμβούργο και η Ιρλανδία, που φοβούνται απώλεια εποπτικού ελέγχου. Η αγορά παραμένει κατακερματισμένη, περιορίζοντας την εμβέλεια του ευρώ.
Ψηφιακό ευρώ: Η νομοθετική πρωτοβουλία παραμένει στάσιμη δύο χρόνια. Οι τράπεζες αντιδρούν, ανησυχώντας για εκροές καταθέσεων και υψηλά κόστη, ενώ το χρονοδιάγραμμα δείχνει έγκριση το 2026 και πλήρη εφαρμογή ως το 2029.

Ανταγωνισμός από το γουάν και η στροφή στον χρυσό

Έρευνα του OMFIF δείχνει ότι, ενώ ορισμένες κεντρικές τράπεζες σχεδιάζουν αύξηση θέσεων σε ευρώ, η κύρια κατεύθυνση διαφοροποίησης από το δολάριο είναι ο χρυσός, ενώ το κινεζικό γουάν κερδίζει έδαφος ως μακροπρόθεσμη επιλογή.

Η Κεντρική Τράπεζα της Μογγολίας, μιλώντας στη Γαλλία, κάλεσε την ΕΚΤ να δημιουργήσει περισσότερα swap lines για να διευκολύνει τις επενδύσεις σε ευρώ. Παράλληλα, η Κίνα χρησιμοποιεί διμερείς συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων για να ενισχύσει τη διεθνή επιρροή του γουάν, όπως μεταδίδει το Reuters.

Η απογοήτευση Λαγκάρντ και το αβέβαιο μέλλον

Τρεις συνεργάτες της Λαγκάρντ επιβεβαιώνουν ότι η πρόεδρος της ΕΚΤ είναι απογοητευμένη από τον βραδύ ρυθμό προόδου. Στην πρόσφατη ομιλία της στο Παρίσι (15 Σεπτεμβρίου) προειδοποίησε ότι η Ευρώπη εργάζεται μεν για να ενισχύσει το ευρώ, αλλά «υπερβολικά αργά και επίπονα».

Το ερώτημα δεν είναι αν το ευρώ θα ξεπεράσει το δολάριο – κάτι που δεν φαίνεται εφικτό – αλλά αν θα καταφέρει να διατηρήσει τον ρόλο του ως αξιόπιστο δεύτερο παγκόσμιο νόμισμα σε ένα περιβάλλον όπου ο χρυσός και το γουάν αποκτούν αυξημένο βάρος.

Διαβάστε ακόμη: