Το πέρασμα της κακοκαιρίας ADEL από τη χώρα προκάλεσε σοβαρότατες επιπτώσεις. Στα Τζουμέρκα σημειώθηκαν εκτεταμένες κατολισθήσεις, με αποτέλεσμα να απειλούνται ακόμη και ολόκληροι οικισμοί. Στην Αττική, τα φρεάτια υπερχείλισαν και οι αγωγοί ομβρίων μπλοκαρίστηκαν από μεγάλες ποσότητες φερτών υλικών.
Όταν τα συνεργεία άρχισαν να απομακρύνουν τα υλικά, διαπίστωσαν ότι το φράξιμο των δικτύων είχε προκληθεί κυρίως από τεράστιους όγκους πλαστικών σκουπιδιών.
Η εικόνα αυτή επιβεβαιώνει τα ευρήματα έρευνας του CNN, σύμφωνα με τα οποία η ολοένα αυξανόμενη ρύπανση από μικροπλαστικά αποτελεί ήδη σοβαρή απειλή για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Παράλληλα, καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη επιτείνει τα ακραία φαινόμενα, τα μικροπλαστικά μετατρέπονται σε «πιο κινητικούς, πιο επίμονους και πιο επικίνδυνους ρύπους», όπως τονίζει νέα μελέτη που ζητά άμεση παγκόσμια δράση.
Η συζήτηση γύρω από τη σύνδεση πλαστικού και κλιματικής κρίσης επικεντρώνεται συνήθως στο γεγονός ότι το πλαστικό ευθύνεται μερικώς για την κατάσταση: πάνω από 98% της παραγωγής του βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα, ενώ ρύπανση εκλύεται σε όλο τον κύκλο ζωής του, από τη δημιουργία μέχρι την απόρριψη.
Ωστόσο, λιγότερο συχνά συζητείται πώς η ίδια η κλιματική αλλαγή –με την ένταση καυσώνων, πυρκαγιών και πλημμυρών– ενισχύει τη διασπορά και την τοξικότητα των πλαστικών, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο ρύπανσης.
Πλαστικό και κλίμα: δύο κρίσεις που αλληλοτροφοδοτούνται
Επιστημονική ομάδα ανέλυσε εκατοντάδες μελέτες και εντόπισε «πληθώρα αποδείξεων» ότι η κλιματική αλλαγή κάνει τη ρύπανση από πλαστικά ακόμη χειρότερη — στο νερό, στο έδαφος, στην ατμόσφαιρα και στα οικοσυστήματα, σύμφωνα με την έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Frontiers in Science.
«Η πλαστική ρύπανση και η κλιματική κρίση ενισχύουν η μία την άλλη», σημειώνει ο επικεφαλής της μελέτης, Frank Kelly, καθηγητής του Imperial College London.
Ακραία φαινόμενα και μικροπλαστικά: πώς επιβαρύνεται το περιβάλλον
Η άνοδος της θερμοκρασίας, η υγρασία και το φως του ήλιου επιταχύνουν τη διάσπαση των πλαστικών, προκαλώντας θρυμματισμό και αύξηση των μικροπλαστικών. Μια θερμική άνοδος 10°C κατά τη διάρκεια έντονου καύσωνα μπορεί να διπλασιάσει τον ρυθμό αποδόμησης, σύμφωνα με τη μελέτη.
Ακραίες καταιγίδες, πλημμύρες και ισχυροί άνεμοι επίσης σπάνε το πλαστικό σε μικρά κομμάτια και το μεταφέρουν σε νέες περιοχές. Ενδεικτικά, τυφώνες στο Χονγκ Κονγκ αύξησαν τα μικροπλαστικά στα ιζήματα παραλιών κατά 40 φορές.
Οι πυρκαγιές, που εντείνονται λόγω υψηλών θερμοκρασιών, καίνε κτίρια, οχήματα και αντικείμενα που περιέχουν πλαστικό, απελευθερώνοντας μικροπλαστικά και εξαιρετικά τοξικές ενώσεις στην ατμόσφαιρα.
Οι πλημμύρες μπορούν ακόμη και να δημιουργήσουν «πλαστικούς βράχους» — όταν το πλαστικό συνδέεται χημικά με πέτρες. Αυτοί λειτουργούν ως «θερμά σημεία» για νέα μικροπλαστικά.
Ο κίνδυνος του “Δούρειου Ίππου” και η επιβάρυνση των θαλασσών
Η ανάλυση διαπιστώνει ότι η κλιματική αλλαγή αυξάνει την επικινδυνότητα των πλαστικών. Τα μικροπλαστικά λειτουργούν σαν «Δούρειοι Ίπποι», μεταφέροντας φυτοφάρμακα και «παντοτινές χημικές ενώσεις» (PFAS). Η υψηλή θερμοκρασία βοηθά τα πλαστικά να απορροφούν και να απελευθερώνουν ρύπους πιο εύκολα, ενώ διευκολύνει και την έκλυση τοξικών ουσιών που ήδη περιέχουν.
Καθώς ο θαλάσσιος πάγος λιώνει λόγω της υπερθέρμανσης, μετατρέπεται από «δεξαμενή» μικροπλαστικών σε σημαντική πηγή νέας ρύπανσης.
Οι επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή αναμένονται σοβαρές. Έρευνες σε κοράλλια, θαλάσσια σαλιγκάρια, μύδια, αχινούς και ψάρια δείχνουν ότι η έκθεση σε μικροπλαστικά μειώνει την ικανότητά τους να αντέξουν την άνοδο της θερμοκρασίας και την οξίνιση των ωκεανών.
Λύσεις, αλλά και αδιέξοδα στη διεθνή συνεργασία
Η μελέτη προτείνει μειωμένη παραγωγή πλαστικού, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, επανασχεδιασμό προϊόντων και κατάργηση των περιττών πλαστικών μιας χρήσης.
Η «μεγαλύτερη ελπίδα» θα ήταν μια παγκόσμια συνθήκη νομικά δεσμευτική, που θα στοχεύει στον τερματισμό της ρύπανσης. Ωστόσο, πολυετείς διαπραγματεύσεις δεν έχουν καταλήξει σε αποτέλεσμα, λόγω διαφωνιών — κυρίως στο αν πρέπει να τεθούν όρια στην παραγωγή πλαστικών. Πολλοί ειδικοί θεωρούν πως αυτό είναι απαραίτητο.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι χρειάζεται άμεση δράση, καθώς η κατάσταση θα επιδεινωθεί: η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού έχει αυξηθεί 200 φορές από το 1950 έως το 2023 και προβλέπεται να συνεχίσει ανοδικά, καθώς οι πετρελαϊκές εταιρείες στρέφουν τις επενδύσεις τους στον κλάδο των πλαστικών υλικών.
«Πρέπει να δράσουμε τώρα. Το πλαστικό που απορρίπτεται σήμερα απειλεί μελλοντική κατάρρευση των οικοσυστημάτων σε παγκόσμιο επίπεδο», τονίζει η συγγραφέας Stephanie Wright.
Η Tamara Galloway, καθηγήτρια οικοτοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, επισημαίνει ότι η ανάλυση είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι εξετάζει το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση αν συνεχιστεί η υπερθέρμανση του πλανήτη.
«Στον πυρήνα και των δύο κρίσεων βρίσκεται η ανάγκη να περιοριστούν τα ακραία πρότυπα κατανάλωσης που τροφοδοτούν τόσο την κλιματική αλλαγή όσο και τη ρύπανση από πλαστικά», αναφέρει χαρακτηριστικά.
