Η διαχείριση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των τραπεζών εξακολουθεί να αποτελεί μεγάλο “πονοκέφαλο”.

Και αυτό παρά το γεγονός ότι μετά από τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις, αλλά και μετά την επιτυχή συμμετοχή και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στον «Ηρακλή» με χαρτοφυλάκια κόκκινων δανείων συνολικής αξίας 32 δισ. ευρώ, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θεωρείται θωρακισμένο κεφαλαιακά.

Του Σπύρου Σταθάκη

Το πρόβλημα των “κόκκινων” δανείων αποκτά ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική οικονομία, εξαιτίας της πίεσης που έχουν δεχθεί επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ως αποτέλεσμα της υγειονομικής κρίσης του κορωνοϊού και των περιοριστικών μέτρων που έχουν ληφθεί, σε μια σειρά κοινωνικών και οικονομικών δραστηριοτήτων.

Οι τράπεζες επηρεάστηκαν αρνητικά στην ποιότητα των στοιχείων του ενεργητικού, την κερδοφορία, την κεφαλαιακή επάρκεια και τη ρευστότητά τους. Ειδικά ο πιστωτικός κίνδυνος έχει αυξηθεί, καθώς η απότομη μείωση του ΑΕΠ που προκάλεσε η πανδημία, έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας νέας “γενιάς” μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Άμβλυνση των επιπτώσεων της πανδημίας

Ωστόσο, η λήψη μέτρων (δημοσιονομικών, νομισματικών και εποπτικών) από τις αρμόδιες αρχές, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο ευρωζώνης, άμβλυνε σε μεγάλο βαθμό τις επιπτώσεις από την πανδημία του κορωνοϊού. Η καλή είδηση λοιπόν έρχεται από τη Φρανκφούρτη, καθώς το μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ (SSM) Εlizabeth McCaul απέδωσε εύσημα στο πρόγραμμα “ΗΡΑΚΛΗΣ” για τη συμβολή του στη σημαντική μείωση των κόκκινων δανείων.

Αναλυτικότερα, μιλώντας στο συνέδριο της Ethos Group για τα κόκκινα δάνεια ανέφερε ότι είναι ευπρόσδεκτη από την ΕΚΤ η πρωτοβουλία της Κυβέρνησης να παρατείνει τη διάρκεια του ΗΡΑΚΛΗ έως το 2022. Επίσης υπογράμμισε ότι στην μείωση των κόκκινων δανείων θα συμβάλει και η αναμόρφωση του Πτωχευτικού Κώδικα και τάχθηκε υπερ της δημιουργίας ενός Πανευρωπαϊκού Δικτύου Εταιρειών Διαχείρισης Ενεργητκού.

Η Ελλάδα είχε έναν από τους υψηλότερους δείκτες μη εξυπηρετούμενων δανείων μετά την κρίση.

Ωστόσο το ποσοστό τους μειώνεται σταθερά, από τότε που ξεκίνησε η ΕΚΤ να έχει την εποπτεία του πιστωτικού συστήματος με αποτέλεσμα από 40% που ήταν το 2015 να υποχωρήσει σε περίπου 28% στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2020.

Η ΕlizabethMcCaul απέδωσε την επιτυχία αυτή στον μεγάλο όγκο των NPLs που διέθεσαν οι τράπεζες στην αγορά μέσω του Συστήματος Παροχής Κρατικής Εγγύησης, γνωστό ως ΗΡΑΚΛΗΣ. Παράλληλα, η θετική αυτή εξέλιξη συνδέεται και με τη συγκράτηση του ρυθμού δημιουργίας νέων κόκκινων δανείων χάρις στα μορατόρια που επιβλήθηκαν.

Υπενθυμίζεται ότι οι τέσσερεις συστημικές τράπεζες (Εθνική, Πειραιώς, Εurobank και Αlpha Bank) τις οποίες εποπτεύει η ΕΚΤ, διαθέτουν περίπου το 95% του συνολικού ενεργητικού του χρηματοπιστωτικού τομέα στην Ελλάδα έχουν ήδη συμμετάσχει στον ΗΡΑΚΛΗ, είτε έχουν υποβάλει αίτημα ένταξης τους στο σχήμα.

Έτσι, μόνο στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του οι ελληνικές τράπεζες κατόρθωσαν να μειώσουν τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια τους κατά περίπου 40%, παρά τις καθυστερήσεις που έχει προκαλέσει η κρίση της πανδημίας.

Συγκεκριμένα, οι τέσσερις αυτές τράπεζες προχώρησαν το 2020 σε πωλήσεις κόκκινων δανείων ύψους 11 δισ. ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει μία ετήσια αύξηση των πωλήσεων κατά 30%. Έτσι, το συνολικό τους απόθεμα μειώθηκε σημαντικά από τα 73 δισ. ευρώ που ήταν στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2019 στα 60 δισ. ευρώ στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2020.

Η επιτυχία του προγράμματος

Ταυτόχρονα, όπως υπογράμμισε το μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ (SSM), συστημικές λύσεις όπως ο ΗΡΑΚΛΗΣ συνετέλεσαν στο ν’ αποκτήσει μεγαλύτερο βάθος η δευτερογενής αγορά των Μη Εξυπηρετούμενων δανείων στην Ελλάδα. Παράλληλα με το σχέδιο ΗΡΑΚΛΗΣ οι ελληνικές τράπεζες μειώνοντας τα κόκκινα δάνεια κατόρθωσαν να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση, με αποτέλεσμα να είναι πλέον πιο ελκυστικές στους ξένους επενδυτές.

Παράλληλα διευρύνονται οι ορίζοντες χρηματοδότησης τους από τις αγορές. Με δεδομένη την επιτυχία του σχεδίου η ΕΚΤ καλωσορίζει την πρωτοβουλία να παρατείνει τη διάρκεια του ΗΡΑΚΛΗ έως το 2022.

Η επιτυχία του σχεδίου ΗΡΑΚΛΗΣ απελευθερώνει τους Ισολογισμούς των τραπεζών από το βάρος που συσσώρευσε σε αυτούς η μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση και ενισχύει την πεποίθηση μου ότι οι συστημικές λύσεις για την διαχείριση των ΝPLs -είτε αυτές υποστηρίζονται από το κράτος προκειμένου να διευκολυνθούν οι τιτλοποιήσεις είτε λειτουργούν αυτόνομα στην αγορά- μπορεί να αποτελέσουν αρωγούς, αλλά δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν την ανάγκη για μία αποτελεσματική διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου από τις ίδιες τις τράπεζες.

Σε ό,τι αφορά τη λύση της λεγόμενης badbank, συστημικά εργαλεία για την επίλυση του προβλήματος των NPLs όπως οι Εταιρείες Διαχείρισης Ενεργητικού θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες και θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος ενός ευρύτερου συνεκτικού σχεδίου για την αντιμετώπιση του προβλήματος σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η δημιουργία ενός Πανευρωπαϊκού Δικτύου Εταιρειών Διαχείρισης Ενεργητικού το οποίο θα απαρτίζεται από Εθνικές Εταιρίες αποτελεί μία λύση που εξετάζουμε. Πρόσβαση στις εταιρίες αυτές θα γίνεται μόνον από τις τράπεζες που διαθέτουν βιώσιμα επιχειρησιακά σχέδια.

Την ίδια ώρα, το ΥΠΟΙΚ έδωσε συνοπτικά στοιχεία για το νέο πρόγραμμα τιτλοποιήσεων “ΗΡΑΚΛΗΣ ΙΙ”. Ειδικότερα, το λεγόμενο πρόγραμμα «Ηρακλής ΙΙ» αποσκοπεί στην επέκταση του προγράμματος «Ηρακλής» κατά 18 μήνες (Απρίλιος 2021 – Οκτώβριος 2022), και στη μείωση των υπολειπομένων «κόκκινων» δανείων της τάξεως των 32 δισ. ευρώ.

Με αυτό τον τρόπο ήδη από την παρούσα χρονιά –και με βεβαιότητα το 2022– και οι τέσσερεις συστημικές τράπεζες θα έχουν επιτύχει μονοψήφια ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων απαλλασσόμενες από τον βραχνά που τις εμποδίζει να χορηγήσουν ρευστότητα στην πραγματική οικονομία.

Το πρόγραμμα «Ηρακλής ΙΙ»

Μέσω του προγράμματος «Ηρακλής ΙΙ» παρέχεται η εγγύηση του Ελληνικού Κράτους της τάξεως των 12 δισ. ευρώ στις υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας ομολογίες των τιτλοποιήσεων των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Η κυβέρνηση αναμένει την απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο επίσημο αίτημα παράτασης το πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου και έπειτα θα φέρει άμεσα στη Βουλή τον εφαρμοστικό νόμο. Στόχος είναι να φτάσουν οι τράπεζες σε μονοψήφιο αριθμό «κόκκινων δανείων» στο τέλος του 2022.

Έτσι θα μπορέσουν να προσφέρουν ρευστότητα στην πραγματική οικονομία, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τους επαγγελματίες, τους πολίτες, ώστε να εκτελέσει δηλαδή το τραπεζικό σύστημα αυτό που είναι η πραγματική αποστολή του.

Τα μέτρα στήριξης των δανειοληπτών και ρύθμισης οφειλών

Από κει και πέρα, το πρόβλημα του συνολικού ιδιωτικού χρέους, που δημιουργήθηκε, σωρεύθηκε και διογκώθηκε τα προηγούμενα χρόνια, είναι πράγματι υπαρκτό και ιδιαίτερα σοβαρό. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το χρέος των πολιτών, ανέρχεται, σήμερα, στα 234 δισ. ευρώ.

Από αυτά, τα 108 δισ. ευρώ αφορούν σε οφειλές προς τη φορολογική αρχή, τα 89 δισ. ευρώ οφειλές προς τον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα, δηλαδή τις τράπεζες και τις εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων, και τα 37 δισ. ευρώ οφειλές προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία.

Ειδικές πρόνοιες για τους ευάλωτους

Με δεδομένο λοιπόν το πρόβλημα αυτό, η κυβέρνηση έχει νομοθετήσει το νέο θεσμικό πλαίσιο για τη ρύθμιση οφειλών και την παροχή 2ης ευκαιρίας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις (πτωχευτικός νόμος), ο οποίος, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα τεθεί σε πλήρη εφαρμογή αρχές Ιουνίου.

Το νέο αυτό πλαίσιο δίνει τη δυνατότητα ρύθμισης και αναδιάρθρωσης χρεών προς τράπεζες, εφορία και ασφαλιστικά ταμεία, λαμβάνοντας ειδικές πρόνοιες για τους ευάλωτους πολίτες, οι οποίοι θα στηρίζονται από το Κράτος, ενώ παράλληλα διασφαλίζει ότι δεν θα ενταχθούν στρατηγικοί κακοπληρωτές στο νέο σχήμα.

Παράλληλα, με την υλοποίηση του προγράμματος «ΓΕΦΥΡΑ», η Κυβέρνηση παρέχει ουσιαστική στήριξη στους πολίτες που δοκιμάζονται από τον οικονομικό αντίκτυπο της υγειονομικής κρίσης και επιβραβεύει, για πρώτη φορά, τους συνεπείς δανειολήπτες.

Στο τέλος Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε η 4η φάση της κρατικής επιδότησης. Μέχρι σήμερα έχουν επιδοτηθεί 113.514 δάνεια και 72.134 δικαιούχοι. Το συνολικό ποσό της κρατικής επιδότησης που έχει καταβληθεί –μέχρι σήμερα– ανέρχεται στα 72 εκατ. ευρώ.

Επίσης, δρομολογείται η υλοποίηση ενός νέου προγράμματος “ΓΕΦΥΡΑ” για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Αυτό θα παρέχει επιδότηση μεγάλου μέρους της δόσης επιχειρηματικών δανείων, για διάστημα 8 μηνών προκειμένου να δώσει ανάσα στις επιχειρήσεις.

Επιλέξιμες θα είναι μεσαίες, μικρές, πολύ μικρές και ατομικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων και των ελεύθερων επιχειρηματιών, οι οποίες έχουν αποδεδειγμένα πληγεί από την πανδημία και πληρούν συγκεκριμένα οικονομικά και περιουσιακά κριτήρια επιλεξιμότητας.

Δράσεις έχει αναλάβει και το χρηματοπιστωτικό σύστημα για την συγκράτηση δημιουργίας νέων «κόκκινων» δανείων.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, από τα μέσα Μαρτίου 2020 –περίοδο έναρξης της υγειονομικής κρίσης– έως τα τέλη Ιανουαρίου 2021 δόθηκε η δυνατότητα αναστολής πληρωμής δόσεων δανείων σε 406.362 δάνεια, συνολικού ύψους 28,4 δισ. ευρώ.

Επίσης, 415.225 μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια, συνολικού ύψους 22 δισ. ευρώ, ρυθμίστηκαν διμερώς και επιτυχώς μεταξύ τραπεζών, εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις, και οφειλετών, από τον Ιούλιο 2019 έως τα τέλη Ιανουαρίου 2021.

Με σκοπό την ομαλή επάνοδο εξυπηρετήσεως αυτών των δανείων, οι τράπεζες έχουν εντάξει τους επανερχομένους σε καθεστώς εξυπηρέτησης δανειολήπτες σε 5 κατηγορίες. Η 1η κατηγορία περιλαμβάνει όσους δανειολήπτες έχουν, αντικειμενικά, τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουν πλήρως της δανειακές τους οφειλές, αμέσως μετά τη λήξη της αναστολής.

Η 2η κατηγορία αφορά δανειολήπτες στεγαστικών δάνειων που έχουν υπαχθεί στο πρόγραμμα ΓΕΦΥΡΑ Ι, για τους οποίους προβλέπεται 9μηνη επιδότηση δόσεων, μετά την άρση της αναστολής. Το Γέφυρα Ι είναι ένα πολύ επιτυχημένο πρόγραμμα, και για το λόγο αυτό υποστηρίζουμε και το πρόγραμμα ΓΕΦΥΡΑ ΙΙ, που θα αφορά μικρές επιχειρήσεις.

Προγράμματα σταδιακής επαναφοράς

Η 3η κατηγορία αφορά δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν προσωρινά προβλήματα πλήρους εξυπηρέτησης των οφειλών τους.

Για αυτή τη κατηγορία, οι τράπεζες έχουν δημιουργήσει προγράμματα σταδιακής επαναφοράς, αρχίζοντας με 50% των δόσεων για 6 μήνες, τουλάχιστον.

Η 4η κατηγορία αναφέρεται σε δανειολήπτες που έχουν ήδη περιέλθει σε αδυναμία πληρωμής. Υπολογίζεται ότι 15 με 20% από τα δάνεια που έχουν ανασταλεί θα πάνε στην κατηγορία αυτή. Η 5η κατηγορία αφορά αναστολές δανείων σε ειδικά ορισμένες δραστηριότητες, όπως λ.χ. τον ξενοδοχειακό κλάδο.

Για την κατηγορία αυτή, η αναστολή από τα μορατόρια έχει ήδη επεκταθεί μέχρι τέλος του 2021.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Radar.gr.