Mε τη μάχη κόντρα στην πανδημία να συνεχίζεται, το διά θαλάσσης εμπόριο αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία για την παγκόσμια οικονομία ενώ οι χώρες – κλειδιά στις διαμεταφορές ενισχύουν τη θέση τους. Μεταξύ αυτών και η Ελλάδα με τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι όγκοι του παγκόσμιου εμπορίου αναμένεται να αυξηθούν κατά 8,4% το 2021 και επιπλέον 6,5% το 2022.

Όμως το κόστος των ναύλων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, ιδιαίτερα από την Άπω Ανατολή προς την Ευρώπη, διατηρείται σε υψηλά επίπεδα δημιουργώντας οικονομικά προβλήματα στις επιχειρήσεις.

Ειδικά το κόστος θαλάσσιας μεταφοράς από την Ασία έχει υπερτριπλασιαστεί και αυτό έχει δημιουργήσει ανησυχίες στην Ευρώπη, που βλέπει να ενδυναμώνεται συνεχώς ο ρόλος που διαδραματίζει η Κίνα στην παγκόσμια αλυσίδα τροφοδοσίας.

Το κόστος μεταφοράς ενός κοντέινερ 40 ποδών από την Ασία στην Ευρώπη έχει αυξηθεί από τα 2.000 δολάρια τον Νοέμβριο του 2020 σε περισσότερα από 9.000 δολάρια και αυτό οφείλεται στη μεγάλη έλλειψη κοντέινερ. Δεν υπάρχουν εμπορευματοκιβώτια άδεια για να μεταφέρουν τον ολοένα αυξανόμενο εμπορικό όγκο. Οι εισαγωγείς και οι εξαγωγείς αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα από το αυξημένο κόστος ενώ έχουν διαταραχθεί οι αλυσίδες εφοδιασμού.

Την ίδια ώρα, η Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική άνοδο στην προσπάθειά της να εξελιχθεί σε διεθνές εμπορευματικό κέντρο και κόμβο logistics.

Η ανάπτυξη αυτή οφείλεται κυρίως σε εξελίξεις στους κλάδους της ναυτιλίας και της ναυτιλιακής εφοδιαστικής αλυσίδας, καθώς και στις οδικές υποδομές, καταλήγοντας ότι θα απαιτηθεί εντατικότερη προσπάθεια σε ό,τι αφορά τις σιδηροδρομικές και αεροπορικές εμπορευματικές μεταφορές, τις υποδομές logistics της ενδοχώρας (hinterland logistics), την αγορά παροχής υπηρεσιών logistics προς τρίτους (third party logistics – 3PL), τις τελωνειακές υπηρεσίες και, κυρίως, τη διασύνδεση αυτών των διακριτών στοιχείων του ελληνικού κλάδου μεταφορών και logistics.

Πειραιάς – Θεσσαλονίκη

Δυναμικό «παρών» στον παγκόσμιο χάρτη λιμένων δίνουν τα λιμάνια του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης. Η καταγραφή των δεδομένων από τα οποία μπορεί να γίνει εκτίμηση για τα μελλούμενα έγινε από τους καθηγητές του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Θάνο Πάλλη και Γιώργο Βαγγέλα, οι οποίοι επιμελούνται το GREPORT2020, την έκθεση για τους ελληνικούς λιμένες. Πρόκειται για την 3η ανανεωμένη έκδοση που εκδίδεται από την Ports & Shipping Advisory.

Συνδεσιμότητα Λιμένα Πειραιά

Η ικανότητα να εξυπηρετηθούν πλοία κάθε μεγέθους αποτελεί ένα από τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα του Πειραιά. Όπως προκύπτει από την έρευνα, το 20,3% των προσεγγίσεων αποτελούν πλοία χωρητικότητας μεγαλύτερης των 6.000 TEU, τα οποία δραστηριοποιούνται στις κύριες γραμμές των θαλασσίων μεταφορών και το 58,8% αφορά πλοία feeder (τροφοδοτικά). Τα αντίστοιχα ποσοστά για το 2018 ήταν 21,4% και 62,7%. Το μεγαλύτερο τμήμα της χωρητικότητας που προσεγγίζει τον λιμένα του Πειραιά είναι πλοία άνω των 6.000 TEUs. Εν τω μεταξύ, έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την έλευση στο λιμάνια του Πειραιά των πέντε νέων γερανογεφυρών που αγόρασε η Cosco. Οι τέσσερεις προορίζονται για την ΣΕΠ – Cosco που διαχειρίζεται τις προβλήτες II και III και η πέμπτη για τον ΟΛΠ, ο οποίος διαχειρίζεται την προβλήτα Ι. Αναμένεται να καταπλεύσουν τον Ιούλιο, αφού θα κάνουν τον περίπλου της Αφρικής. Η γερανογέφυρα που προορίζεται για τον ΟΛΠ θα προστεθεί στις υπάρχουσες τέσσερεις και θα ανεβάσει τη δύναμη του Οργανισμού σε πέντε. Θα μπορούν πλέον να εξυπηρετούνται ταυτοχρόνως και πέντε πλοία. Είναι κατηγορίας Super Post Panamax και θα μπορεί να εξυπηρετεί mega container πλοία 20.000 TEU.

Όσον αφορά στη σύνδεση με άλλους λιμένες, ο Πειραιάς συνδέεται άμεσα με 71 λιμένες –προηγούμενος ή επόμενος λιμένας προσέγγισης– 29 συνολικά χωρών: 16 ευρωπαϊκές, 10 ασιατικές και 3 αφρικανικές. Αξίζει να σημειωθεί ότι το λιμάνι του Πειραιά συνδέεται απευθείας με χώρες που διαθέτουν σημαντικούς λιμένες εμπορευματοκιβωτίων παγκοσμίως, όπως η Σιγκαπούρη, η Σαουδική Αραβία, η Μαλαισία και η Ολλανδία, πιστοποιώντας την σημαντικότητα του Πειραιά στα παγκόσμια δίκτυα θαλασσίων μεταφορών.

Σε ό,τι αφορά τις εταιρίες διαχείρισης πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων που προσεγγίζουν τις προβλήτες των Σ.ΕΜΠΟ Πειραιά, η COSCO κατέχει την πρώτη θέση με 19,6% των προσεγγίσεων, Ακολουθούν η Hapag Lloyd με 13,3% και η MSC με 12%. Συνολικά τον λιμένα Πειραιά προσεγγίζουν 20 ναυτιλιακές εταιρίες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

Εν τω μεταξύ, η στασιμότητα στο θέμα της κατασκευής της προβλήτας IV στο λιμάνι μαζεύει μαύρα σύννεφα στον ουρανό του ανταγωνισμού. Ο Πειραιάς κινδυνεύει πλέον να χάσει την πρώτη θέση στη Μεσόγειο και την 4η στην Ευρώπη από τη Βαλένθια, η οποία ανεβαίνει δυναμικά.

Το 2020 ο Πειραιάς κέρδισε στο νήμα τους Ισπανούς. Διαχειρίστηκε και από τις τρεις προβλήτες του ΟΛΠ και της ΣΕΠ 5,437 εκατομμύρια εμπορευματοκιβώτια (ποσοστό μείωσης 3,6% έναντι του 2019) έναντι 5,415 της Βαλένθια.

Στη γενική ευρωπαϊκή κατάταξη προηγείται το Ρότερνταμ με 14,3 εκατ. κουτιά και ακολουθούν η Αμβέρσα με 12,023 εκατ. και το Αμβούργο με 8,52 εκατομμύρια.

Το 2020 διακινήθηκαν 5.500.000 εμπορευματοκιβώτια και από τις τρεις προβλήτες του Πειραιά έναντι 5.650.000 το 2019 ποσοστό μείωσης 3,6%.

Η προβλήτα του ΟΛΠ παρουσίασε αύξηση κατά 50.000 «κουτιά» φθάνοντας τα 550.000 στα τέλη του 2020.

Από τις προβλήτες ΙΙ και ΙΙΙ που πιστώνονται ξεχωριστά στην Cosco Shipping διακινήθηκαν 4.900.000 κουτιά πέφτοντας κάτω από τα πέντε εκατομμύρια.

Ο προβληματισμός που υπάρχει στην κινεζική πλευρά είναι ότι γίνονται ανταγωνιστικά λιμάνια που ήταν κάτω από τον Πειραιά, όπως η Βαλένθια. Επίσης, το λιμάνι της Ταγγέρης, που έφθασε τα 5,7 εκατομμύρια εμπορευματοκιβώτια, πέρασε τον Πειραιά σε σύνολο τριών προβλητών. Παράλληλα γίνονται επενδύσεις στο μαροκινό λιμάνι για να φθάσει σε ικανότητα εξυπηρέτησης 9 εκατομμυρίων κουτιών.

Συνδεσιμότητα Λιμένα Θεσσαλονίκης

Το μικρότερο σε χωρητικότητα πλοίο που εξυπηρετήθηκε στο Σ.ΕΜΠΟ Θεσσαλονίκης είχε χωρητικότητα 219 ΤΕUs και το μεγαλύτερο πλοίο χωρητικότητα 5.060 TEUs.

Το 88,6% των προσεγγίσεων πραγματοποιείται από πλοία feeder, μικρής χωρητικότητας και μόλις το 11,4% από πλοία κατηγορίας Post Panamax I. Το γεγονός πιστοποιεί ότι το λιμάνι της Θεσσαλονίκης εξυπηρετεί κυρίως γραμμές του δευτερεύοντος δικτύου θαλασσίων μεταφορών εμπορευματοκιβωτίων (feeder network).

O λιμένας Θεσσαλονίκης, συνδέεται άμεσα με 15 λιμένες –προηγούμενος ή επόμενος λιμένας προσέγγισης– οι οποίοι ανήκουν σε επτά χώρες, τρεις περισσότερους λιμένες σε σχέση με το 2018. Η ανάλυση των λιμένων, με τους οποίους συνδέεται άμεσα η Θεσσαλονίκη, δείχνει το 30,7% των προσεγγίσεων στο λιμένα Θεσσαλονίκης έχουν ως προέλευση –προηγούμενο λιμάνι ή προορισμό– επόμενο λιμάνι τον Πειραιά. Ακολουθεί η Λεμεσός (14,8%) και το Marsaxlokk (Μάλτα – 12,5%). Σε σχέση με αντίστοιχα δεδομένα του 2018, ο αριθμός των συνδέσεων με τον Πειραιά έχει μειωθεί αισθητά, ενώ έχουν αυξηθεί οι συνδέσεις με το Marsaxlokk στη διαχείριση του οποίου συμμετέχει η Terminal Link, η οποία συμμετέχει επίσης στην κοινοπραξία η οποία διαχειρίζεται το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. «Η ολοκλήρωση των υποχρεωτικών επενδύσεων και η περαιτέρω ενσωμάτωση του λιμένα σε αλυσίδες μεταφορών θα δώσει στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης μία πρόσθετη δυναμική» δηλώνει ο Γιώργος Βαγγέλας και προσθέτει:

«Η εξυπηρέτηση μεγαλύτερης χωρητικότητας πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων θα δώσει τη δυνατότητα να βελτιώσει τη συνδεσιμότητά του και κυρίως να ενταχθεί σε κύριες γραμμές θαλασσίων μεταφορών εμπορευματοκιβωτίων, με πολλαπλά οφέλη για τους χρήστες του λιμένα» επισημαίνεται στην έρευνα.