Με την Όμικρον να διεκδικεί τα «15 λεπτά δημοσιότητάς της», ζητώντας ένα τελευταίο (;) λοκντάουν προτού ο ιός εξασθενήσει και υποβαθμιστεί σε γρίπη, η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται και πάλι σε στασιμότητα.
Αυτό σε συνδυασμό με τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, τι μας κάνει; Όόόόλοι μαζί με μια φωνή: «ΣΤΑΣΙΜΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ»!
Τζάμπα κάναμε τόσες παραδόσεις έναν χρόνο τώρα στo Radar;!
Γράφει ο Γιάννης Τσιρογιάννης
Όσο αντιφατικό κι αν ακούγεται, ο κορωνοϊός, αυτή η κότα με τα χρυσά αυγά που κάποιοι στραγγίζουν μέχρι τελευταίας ρανίδος, αυτό το τέλειο άλλοθι για εγκληματικές νομισματικές πολιτικές, το «πλυντήριο» που ξέπλυνε αμέτρητες παλιές (και νέες) οικονομικές και πολιτικές αμαρτίες, ο απόλυτος villain-«αόρατος εχθρός» που παίρνει βολικά το φταίξιμο για όσα (θα) μας συμβαίνουν -οικονομικά μιλώντας πάντα- φαίνεται να οδεύει προς συνταξιοδότηση σιγά-σιγά. Σαν τον παλιό τον χρόνο που πάει…
Ας γιορτάσουμε, παιδιά
«Τρελός είστε, κύριε;», θα πει κανείς. Έξω πεθαίνει κόσμος, ο ιός εξακολουθεί να μεταλλάσσεται και δεν ξέρουμε καν πόσο θα κρατήσει όλο αυτό. Πράγματι έτσι είναι, και πρώτος από όλους ο γράφων γέλασε από την πρώτη στιγμή με το «υπομονή δύο εβδομάδες, να επιπεδώσουμε την καμπύλη», καθώς δεν πίστεψε ποτέ πως θα ξεμπερδέψουμε γρήγορα με αυτήν την κατάσταση.
Ενδέχεται μάλιστα να μην ξεμπερδέψουμε και «ποτέ», με την έννοια ότι μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης θα μείνουν για πάντα μαζί μας, και ίσως ο πλανήτης να παραμείνει σε μια «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» για πολλά χρόνια ακόμη.
Διότι αυτή η κατάσταση βολεύει πολλούς, όπως εξηγήσαμε στο αφιέρωμα-καζαμία της περασμένης εβδομάδας. Και εφόσον περνάει από το χέρι τους, θα την παρατείνουν και θα την εκμεταλλευτούν για όσο μπορούν.
Ίσως να μη λέγεται πανδημία κάποια στιγμή, αλλά «κλιματική αλλαγή». Η ουσία για κάποιους όπως η Fed είναι η ίδια: Οι (υποτίθεται παροδικές) καταστάσεις έκτακτης ανάγκης γίνονται άλλοθι για δήθεν έκτακτα νομισματικά μέτρα όπως ποσοτική χαλάρωση (QE-PEPP, μηδενικά επιτόκια, αλόγιστο τύπωμα χρήματος κ.λ.π.) Τώρα, αν με κάποιον τρόπο μονιμοποιηθούν αυτές οι καταστάσεις και κατ’ επέκταση τα μέτρα (τα οφέλη για «εκείνους»), τόσο το καλύτερο.
Η παγκόσμια οικονομία, άλλωστε, έχει εισέλθει εδώ και περίπου δύο δεκαετίες σε έναν καταστροφικό φαύλο κύκλο δίχως γυρισμό. Δεν μπορεί να κάνει πίσω τώρα. Ξεκίνησε την «ηρωίνη», την εθιστική νομισματική πολιτική του φθηνού χρήματος, και έχτισε ένα ολόκληρο χρηματοπιστωτικό σύστημα πάνω στην «παραμύθα». Η παγκόσμια οικονομία ήταν άρρωστη πολύ πριν την πανδημία…
Ο ασθενής είναι κλινικά νεκρός, και κανείς δεν αναλαμβάνει το πολιτικό κόστος να τραβήξει την πρίζα από τη μηχανική υποστήριξη. Η κατάρρευση της Wall Street και των αγορών θα ήταν το λιγότερο από τα προβλήματα που θα φέρει η «αποσύνδεση». Τραγική ειρωνεία για μια παγκόσμια κεφαλαιαγορά που έχει αποσυνδεθεί πλήρως από την παραγωγή, την αληθινή προστιθέμενη αξία, όσα συνθέτουν την πραγματική οικονομία…
Μέχρι που έσκασε η πανδημία, ο «μαύρος κύκνος», όπως την αποκαλούσαν τα διεθνή οικονομικά μέσα, και μέσα σε όλα τα άλλα δημιούργησε τις ιδανικές συνθήκες για την «Μεγάλη Επανεκκίνηση» (σε όλα, όχι μόνο στις διεθνείς αγορές)…
2022 το «τέλος» της πανδημίας;
Όμως όλα τα «ωραία» κάποτε τελειώνουν (η δική μας καταστροφή είναι το κέρδος για κάποιους άλλους), κι έτσι ακόμη και ο κορωνοϊός, ο πιο διάσημος κακός του αιώνα μας, θα μας αφήσει χρόνους. Το αν το 2022 θα είναι η χρονιά κατά την οποία πράγματι θα υποβαθμιστεί σε ενδημική γρίπη, όπως εκτιμούν πολλοί διεθνείς παράγοντες, είναι μια ρεαλιστική πιθανότητα, έτσι όπως πάει το πράγμα, και αυτό δεν το λέμε όντας αισιόδοξοι…
Μπορεί κάλλιστα, όμως, η «προσωρινή» κατάσταση συναγερμού να πάρει παράταση κι άλλη χρονιά, ασχέτως που με αφορμή κάποιον άλλον αόρατο εχθρό, όπως η κλιματική αλλαγή, ενδεχομένως να γίνει μόνιμη…
Επομένως, λοιπόν, όχι δεν τρελάθηκα, όχι δεν ξεχνώ πως η πανδημία ακόμη καλά κρατεί και ουδείς ξέρει πότε θα τελειώσει.
Πολύ απλά εδώ στo Radar κοιτάζουμε αρκετά βήματα μπροστά. Γιαυτό μάς διαβάζετε. Ειδάλλως συμβουλευτείτε οποιονδήποτε από τους αμέτρητους «αναλυτές» εκεί έξω, που εκτιμούν καταστάσεις με βάση τα δεδομένα εκείνης της στιγμής. Που «βλέπουν» μόλις μπροστά απ’ τη μύτη τους. Γιαυτό ήταν ανίκανοι να διαβλέψουν το τέρας του (στασιμο)πληθωρισμού, μιλώντας μάλιστα για αποπληθωρισμό (!) την ώρα που ο αυτοκράτορας παρέλαυνε γυμνός! Την ώρα που τα τείχη έπεφταν…
Και μετά λένε «αναθεωρήσαμε, άλλαξαν τα δεδομένα». Φυσικά και θα αλλάζουν τα δεδομένα. Πόσω μάλλον σε μια αβέβαιη και πρωτόγνωρη κατάσταση που ζούμε. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε εδώ είναι να δούμε αρκετά πιο μπροστά, να φανταστούμε τα νέα δεδομένα και τα κομμάτια που λείπουν από το παζλ.
Γιαυτό μιλώ για τον «παλιό τον χρόνο που πάει». Διότι αρχίζει να αλλάζει η ρητορική. Των κυβερνήσεων, των μίντια. Το αμερικανικό CDC ανακοίνωσε μέσα στην εβδομάδα πως η κατ’ οίκον καραντίνα μειώνεται σε 5 ημέρες από 10. Τα επιστημονικά στοιχεία για την Όμικρον μαρτυρούν ξεκάθαρα ηπιότερα συμπτώματα, παρά την υψηλή μεταδοτικότητά της. Αυτά είναι σινιάλα αποκλιμάκωσης, όσο κι αν κάποιοι θα ήθελαν να συνεχίσουν να τρομοκρατούνται (και να τρομοκρατούν)…
Κι αυτός, κυρίες και κύριοι, είναι και ο λόγος που τα διεθνή χρηματιστήρια αποχαιρέτησαν τη χρονιά με ιστορικά υψηλά. Όποιος παρακολουθεί έστω και λίγα χρόνια την αμερικανική αγορά γνωρίζει ότι παραδοσιακά το τέλος του έτους συνοδεύεται από επενδυτική ευφορία. Ακόμη κι αν είναι πλασματική. Όλες οι αποτιμήσεις αυτή τη στιγμή είναι κολοσσιαίες φούσκες άλλωστε, μη γελιόμαστε.
Η μόνη περίπτωση να συμβεί το αντίθετο είναι συνήθως όταν θέλουν να «φάνε» τον εκάστοτε Πρόεδρο. Στην προκειμένη ο Μπάιντεν φαίνεται να μην «ενοχλεί» κανέναν ακόμη, άσχετα αν ζεσταίνει τη θέση στην Καμάλα Χάρις…
Επομένως, κατά την άποψη του γράφοντα, η ρητορική αποκλιμάκωσης της Όμικρον, από χρηματοοικονομικής σκοπιάς, δεν είναι παρά ένα τρικ, μια αφορμή για το παραδοσιακό yearend rally των αγορών που πιστώνεται στον Αμερικανό Πρόεδρο…
Η εξέλιξη αυτή μάλιστα συνάδει πλήρως με την προ μηνών εκτίμηση ου Radar για την πορεία των διεθνών αγορών. Εκείνος ο χρησμός που είχαμε δώσει πολύ πριν τις νέες μεταλλάξεις και τα καμώματα της Fed (βλέπε το tapering που… δεν είναι tapering), πως οι αγορές είναι «καλωδιωμένες» να πέσουν, ενδεχομένως κάπου πριν το τέλος του χειμώνα με αρχές άνοιξης – αλλά προτού γίνει αυτό, θα υπάρξουν νέα ρεκόρ.
Ποιος ξέρει, ίσως τα καλά νέα για την ηπιότερη Όμικρον κρατήσουν λίγο. Δεν είμαστε, άλλωστε, οι κατάλληλοι να το εκτιμήσουμε αυτό.
Αυτό που μπορούμε, ωστόσο, να εκτιμήσουμε, και ο πραγματικός λόγος που γράφτηκε αυτό το κείμενο είναι το δυστυχώς πέρα για πέρα δυσοίωνο μέλλον που διαγράφεται μπροστά μας…
Μετά τα ρεκόρ στη Wall Street, λοιπόν, και την αισιόδοξη εισαγωγή περί αποκλιμάκωσης της πανδημίας (γιορτινές μέρες είναι, είπαμε να σας γλυκάνουμε λίγο!), πάμε να προσγειωθούμε και –ίσως– να προετοιμαστούμε για ό,τι έρχεται.
Ο απόλυτος παραλογισμός: «Ο πληθωρισμός είναι καλός!»
Θα πιαστούμε από μια σχετικά αδιάφορη για τους περισσότερους (όχι για εμάς) και «απρόσεκτη» δήλωση προ ολίγων ημερών της Jen Psaki. Στην πραγματικότητα τέτοιες δηλώσεις κάθε άλλο παρά απρόσεκτες είναι, πόσω μάλλον όταν ακούγονται από τα χείλη της εκπροσώπου Τύπου του Προέδρου των ΗΠΑ. Δηλώσεις που αποτελούν «σινιάλα», και μαρτυρούν τη γενικότερη παρακμή στην οποία έχει περιέλθει η παγκόσμια κοινωνία, οι ζωές μας.
Με τον πληθωρισμό να μαστίζει χειρότερα κι από την ίδια την πανδημία, η Jen πρακτικά τον «υπερασπίστηκε» ως δήθεν «πρόβλημα της υψηλής τάξης». Ότι δηλαδή ο υψηλός πληθωρισμός είναι αυτό που λένε «first world problems», δηλαδή πρόβλημα «πρώτου κόσμου», και άρα ένδειξη ευημερίας.
Η εκπρόσωπος του πλανητάρχη μάς «εξήγησε» ότι οι αυξημένες τιμές μαρτυρούν οικονομική ανάπτυξη! Ότι ο κόσμος αγοράζει προϊόντα, κι αυτό είναι καλό. Φυσικά και αυτό ανεβάζει τις τιμές, είπε. «Απλά, δεχτείτε το».
Κι εδώ ξεκινούν οι πραγματικές ενδείξεις, για την Αμερική και κατ’ επέκταση για τον δυτικό πολιτισμό, δηλαδή για εμάς, γενικότερα.
Στο δραματικό σημείο που βρισκόμαστε, ο Λευκός Οίκος (και αντίστοιχα το κάθε «Μέγαρο Μαξίμου») θα πει πραγματικά το οτιδήποτε. Η αλήθεια, τα γεγονότα, η ηθική έχουν όλο και λιγότερη αξία πλέον. Η μιζέρια μας είναι μια ψευδαίσθηση, μωρέ! Χάνεις τη δουλειά σου επειδή δεν εμβολιάστηκες; Αυτό είναι το τίμημα της μη συμμόρφωσης. Μην περιμένεις συμπόνοια από κανέναν στην εξουσία.
Η Μεγάλη «Μεριδοποίηση»
Προειδοποιήσαμε εγκαίρως για ένα ακραίο σενάριο πληθωρισμού (που τότε φάνταζε ταινία θρίλερ) το οποίο επιβεβαιώθηκε πανηγυρικά, ειδικά στην αγορά ενέργειας. Ο πληθωρισμός, όμως, μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο σε ελέγχους τιμών, αλλά και στον έλεγχο των μερίδων που τρωμε…
Θα σκιαγραφήσουμε το μέλλον της διατροφικής καθημερινότητάς μας, μιας καθημερινότητας βγαλμένης από εποχές πολέμου. Μια ζωή που φυσικά φαντάζει απίθανη στη συντριπτική πλειονότητα του κόσμου. Την ίδια πλειονότητα που τα τελευταία δύο χρόνια απέκλειε τις κλιμακούμενες οργουελικές καταστάσεις που τελικά βιώνουμε…
Ίσως πάρει χρόνια, ίσως έρθει νωρίτερα από ό,τι (δε) θα θέλαμε να φανταστούμε. Ωστόσο είναι μαθηματικά βέβαιο πως αν η παγκόσμια οικονομία δεν αλλάξει ρότα οδεύουμε εκεί νομοτελειακά.
Που; Στη «μεριδοποίηση». Στα «συσσίτια». Στα κουπόνια, τα σημερινά ticket restaurant που υποκαθιστούν μέρος του μισθού σε πολλούς υπαλλήλους, και που κάποτε ίσως αναλάβουν πιο πρωταγωνιστικό ρόλο στις ζωές μας…
Ίσως κάποια στιγμή η κυβέρνηση να εκδίδει κουπόνια φαγητού στους τραπεζικούς λογαριασμούς, τα οποία θα μας επιτρέπουν έως μια συγκεκριμένη ποσότητα φαγητού την εβδομάδα. Ένα κοτόπουλο. Μια χοιρινή μπριζόλα. Πέντε ρολά τουαλέτας.
Ακριβώς ό,τι συμβαίνει τώρα στην Τουρκία, όπου εν μέσω ανεξέλεγκτου πληθωρισμού η κυβέρνηση βάζει όρια στις αγορές τροφίμων, αλλά σε παγκόσμια κλίμακα. «Αποκλείεται» λέτε;
Η κλιματική κρίση επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός πίεσης σε αυτήν την περίπτωση. Εκτός από τη μείωση ρύπων και τη μετάβασή σας σε ηλεκτροκίνητα «φιλικά» προς το περιβάλλον, θα πρέπει να μετριάσετε το περιβαλλοντικό «αποτύπωμά» σας και με το πώς (και πόσο) τρέφεστε.
Ίσως το παρακάνουμε με τη σπέκουλα. «Εδώ είναι Ευρώπη», εδώ είναι Ελλάδα, κι εδώ κάνουμε τα πράγματα με τον δικό μας τρόπο. Στην «παλιά» Ελλάδα, ωστόσο, δε θα διανοούμασταν να κλείσουμε εκκλησίες για την Ανάσταση, ή να ξεχάσουμε εθνικές επετείους και πρωτοχρονιές υπό τον φόβο μιας πανδημίας. Κι όμως τα κάναμε όλα αυτά, και μάλιστα εύκολα. Το ίδιο εύκολα θα κάνουμε το οτιδήποτε, εφόσον είναι «για το καλό μας».
Ο φόβος κάνει τα πάντα δυνατά.
Ο κόσμος κινείται και αλλάζει πολύ γρήγορα στην εποχή μας. Πριν από μερικές ημέρες η Washington Post δημοσίευσε ένα άρθρο με ένα «απλό» μήνυμα: «ΣΥΝΗΘΙΣΤΕ ΤΟ!»
Η τακτική αρθρογράφος της Micheline Maynard εξηγεί πως «έχουμε φτάσει σε σημείο να περιμένουμε υπερβολικά πολλά από την οικονομία» (άκουσον-άκουσον). Από το 1911 κι έπειτα, λέει, έχουμε γίνει εμμονικοί με το να αποκτούμε πράγματα, και μάλιστα γρήγορα. «Αυτό είναι χαζό», τονίζει. «Η στέρηση δεν είναι απλώς η νέα κανονικότητα – είναι το πώς θα έπρεπε να είναι τα πράγματα».
Δεν πρόκειται για ασυνάρτητες αράδες. Αν σας σορκάρει η λέξη «στέρηση», τότε ρίξτε ένα γκουγκλάρισμα και θα δείτε πως είναι η νέα τάση στα διεθνή μίντια, όπως Bloomberg, Forbes κ.λ.π. Το νέο αφήγημα, η νέα έννοια που εισάγεται προσεκτικά στις συνειδήσεις μας, προκειμένου προφανώς να είμαστε πιο εξοικειωμένοι με αυτήν όταν θα χαρακτηρίζει τις ζωές μας (όχι ότι για τους Έλληνες δε συμβαίνει ήδη σε μεγάλο βαθμό)…
«Ώρα για νέες, πιο ρεαλιστικές προσδοκίες όσον αφορά στις καταναλωτικές μας συνήθειες», γράφει. Για παράδειγμα, μιλά για την (μελλοντική) έλλειψη γλυκών. Την έλλειψη γαλακτομικών. Την έλλειψη των πάντων. Και καταλήγει: «Αντί να ζούμε σε μια μόνιμη υστερία υποφέροντας από ελλείψεις σε προϊόντα ή παραγγελίες που καθυστερούν, ας κάνουμε τη χάρη στους εαυτούς μας κατεβάζοντας συνειδητά τις προσδοκίες μας».
Κανείς δεν είναι ασφαλής
Πόσο πιο άσχημο μπορεί να γίνει; Το καλύτερο το φυλά για το τέλος: «Οι σημερινοί καταναλωτές είναι κακομαθημένοι, ενώ οι προηγούμενες γενιές αντιμετώπισαν κάποιου είδους ελλείψεις – βενζίνη το 1970, συσσίτια το 1940, στέγη το 1920. Τώρα ήρθε η σειρά μας να προσαρμοστούμε».
Επαινούν τις ουρές στα βενζινάδικα. Εξυμνούν τα βάσανα και την πείνα του πολέμου, όταν το φαγητό μοιραζόταν σε μερίδες!
Όταν διαμορφωτές γνώμης όπως η Washington Post ή το Bloomberg «φαντάζονται» το μέλλον μας, αυτό σημαίνει κάτι. Και με το «μέλλον» εννοούμε τα επόμενα 2-3 χρόνια.
Ίσως να έχετε παρατηρήσει μια αυξανόμενη «φυλετικοποίηση» στα χρόνια της πανδημίας. Οι άνθρωποι ενστικτωδώς «υποχωρούν» σε ό,τι θεωρούν πιο ασφαλές και οικείο. Τη γειτονιά τους. Την οικογένεια και τους πολύ κοντινούς φίλους. Ο παλιός κόσμος της ετερογένειας έχει θρυμματιστεί, εμπορική «κουλτούρα» δεν υπάρχει σε πολλά μέρη του πλανήτη, καθώς ο φόβος και η κατάθλιψη γίνονται τα κυρίαρχα συναισθήματα.
Πολλοί θα πουν «εδώ που ζω δεν ισχύει αυτό». «Τα μαγαζιά είναι γεμάτα. Ο κόσμος δε φοβάται».
Το πρόβλημα είναι πως όλοι μοιραζόμαστε την ίδια νομισματική μονάδα. Δεν έχει σημασία αν αυτή είναι το ευρώ ή το δολάριο. Οι εφοδιαστικές αλυσίδες είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους σε όλον τον κόσμο. Η κάθε χώρα είναι εξαρτημένη από αγαθά μιας άλλης. Δεν υπάρχει αυτάρκεια. Και άρα δεν υπάρχει «ασφάλεια». Κανείς δεν είναι ασφαλής, όλα είναι ρευστά.
«ΣΥΝΗΘΙΣΤΕ ΤΟ»
Ο πληθωρισμός θα χτυπήσει σαν ντόμινο όλον τον πλανήτη ανεξαιρέτως. Η «στέρηση» θα μοιραστεί παντού. Πολλοί Αμερικανοί εγκατέλειψαν τις πολιτείες τους φέτος, προς αναζήτηση πιο «δημοκρατικών» τόπων, ωστόσο όταν η κρίση χτυπήσει, δε θα κάνει διακρίσεις.
Τουλάχιστον στο παρελθόν, όταν τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά, οι πολιτικοί ηγέτες το παραδέχονταν ότι δεν πάμε καλά. Προσπαθούσαν να διορθώσουν το πρόβλημα. Αν βρισκόμασταν στην πείνα του μεσοπολέμου, το αναγνωρίζαμε, δεν το αποδεχόμασταν σαν ανήμποροι φυλακισμένοι.
Τώρα; Ουρές στα βενζινάδικα; Ωραία, γυρίστε σε ηλεκτροκίνηση. Δεν έχεις πετρέλαιο θέρμανσης; Ακόμα καλύτερα για το περιβάλλον. Δεν δίνουν σακούλες στα καταστήματα; Φέρε τις δικές σου. Κρέας; Φάε συνθετικό βίγκαν. Και ούτω καθεξής.
Οι άνθρωποι που αποδέχονται τις στερήσεις αποτελούν «αίρεση». Δεν αντιστέκονται στη φτώχεια. Θεωρούν πως ήρθε η ώρα να την ζήσουμε. Η φτώχεια θα μας κάνει καλό. Η στέρηση είναι αφθονία (less is more). Ο πληθωρισμός δείχνει ευημερία. Τα άδεια ράφια είναι μια επανεκκίνηση στο πώς θα έπρεπε να είναι τα πράγματα.
Άνθρωποι για τους οποίους ο σοσιαλισμός δεν ήταν αποτυχία, αλλά θρίαμβος που έμαθε στους ανθρώπους να ζουν σε κοινωνίες υποφέροντας. Είναι το νέο αυξανόμενο ρεύμα «αριστερίστικης» ιδεολογίας που χτιζόταν δεκαετίες. Και τώρα είναι στα πράγματα. Στην προεδρία των ΗΠΑ, στα μίντια. Αντλούν απόλαυση από τη μιζέρια που βιώνει ο κόσμος.
Δεν έχει σημασία πόσο άσχημα γίνουν τα πράγματα. Οι κυβερνώντες δε θα παραδεχτούν ποτέ την αποτυχία. Θα κοιτούν την καταστροφή που δημιούργησαν και θα την ονομάζουν επιτυχία.
Αυτή είναι η θλίψη και το πραγματικά τρομακτικό πρόσωπο της παγκόσμιας κρίσης που εκτυλίσσεται, με τη μορφή του πληθωρισμού και όχι μόνο: Το ότι δεν πιστεύουν ότι είναι κρίση. Και άρα δεν προσπαθούν να την διορθώσουν. Το ότι την θεωρούν μια «επανεκκίνηση» στο πώς θα πρέπει να λειτουργούν τα πράγματα.
