Όλο και περισσότεροι αναλυτές αρχίζουν σιγά σιγά να συνειδητοποιούν αυτό που κάποιοι φωνάζουμε καιρό. Αυτό για το οποίο προειδοποιήσαμε εγκαίρως, σε μια ανιδιοτελή προσπάθεια να προστατεύσουμε τόσο τους επίδοξους επενδυτές, όσο και το απλό καταναλωτικό κοινό, τα νοικοκυριά που τώρα υποφέρουν από τον πληθωρισμό και την ακρίβεια.

Τη μεγαλύτερη φούσκα στην ιστορία του σύγχρονου χρηματοπιστωτικού συστήματος – τη Φούσκα των Πάντων, αν θέλετε (κάποιοι την αποκαλούν έτσι). Διότι πράγματι πρόκειται για μια φούσκα των πάντων που δε θα αφήσει καμία ΑΞΙΑ ανεπηρέαστη – ξεκινώντας από την αξία του ίδιου του χρήματους που ευτελίζεται μέρα με τη μέρα, προχωρώντας σε πιο εύθραστα assets όπως μετοχές ή κρυπτονομίσματα, και φτάνοντας σε πιο ουσιώδη, όπως τις ανθρώπινες αξίες. Διότι τα τελευταία δύο χρόνια γινόμαστε μάρτυρες μιας γενικότερης πνευματικής παρακμής της κοινωνίας, και όχι τυχαία.

Όταν άλλοι (στην κοσμάρα τους) εθελοτυφλούσαν πως “όλα θα πάνε καλά” όπως πήγαιναν πάντα, πως η Fed απλά θα συνεχίσει να κόβει χρήμα και τα χρηματιστήρια θα ανεβαίνουν εις το άπειρον ασχέτως αν υποφέρει η πραγματική οικονομία, εμείς επιχειρηματολογήσαμε μέσα από αμέτρητρες αναλύσεις πως αυτή τη φορά ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ. Πως έχει ξεκινήσει ένα μη αναστρέψιμο ντόμινο με κλειδί το ανεξέλεγκτο τύπωμα χρήματος (στο όνομα πανδημιών, πολέμων κλπ), και με μπροστάρη τον πληθωρισμό θα σκάσει μια φούσκα που δε θα αφήσει ΚΑΝΕΝΑΝ ανεπηρέαστο. Ούτε καν τη Wall Street.

Φυσικά αυτό δε σημαίνει ότι δε θα κερδίσουν πάλι οι τσέπες κάποιων. Απλώς θα είναι με ανάποδο παίξιμο. Το Μεγάλο Σορτάρισμα αν θέλετε, που με τη σειρά του θα οδηγήσει στο Μεγάλο Ξεσκαρτάρισμα. Αξιών, μετοχών, νομισμάτων, γεωπολιτικών τάσεων, όλων.

Και όπως είχαμε επιτυχημένα πάλι προβλέψει, αυτοί οι μάγκες θα σας προσκαλέσουν για ένα τελευταίο φαγοπότι. Σε ένα καράβι που βουλιάζει. Σας είπαμε, μην τσιμπήσετε. Ή αν το λέει η καρδούλα σας, δοκιμάστε να αρπάξετε κάποια κέρδη, αλλά βγείτε νωρίς. Διότι δε θα υπάρξουν πολλές ευκαιρίες. Σα προσκαλούν σε ένα θέατρο ζωσμένο με εκρηκτικά. Η Fed μας είχε κλείσει το μάτι. Ένα sucker rally, ένα ράλι για κορόιδα, με σκοπό να ξεφορτωθούν κάποιοι μάγκες τις τελευταίες θέσεις τους.

Και τώρα, το βλέπουμε να εκτυλίσσεται. Έχει ήδη αρχίσει. Βρισκόμαστε στο λεγόμενο distribution phase. Λίγο πριν το θεαματικό φινάλε (του κραχ) θα γίνετε θεατές σε ένα κύκνειο άσμα αυτού του σόου, αυτής της ελεγχόμενης κατεδάφισης της παγκόσμιας οικονομίας, προκειμένου φυσικά να ξεσκαρταριστούν αξίες, να ξαναμοιραστεί η πίτα (στους ισχυρούς), και να ξαναρχίσουμε από την αρχή. Το τίμημα φυσικά θα πληρώσει η μέση τάξη. Ήδη το πληρώνει.

Ήδη έχει ξεκινήσει. Αλλά η πλειοψηφία των μίντια, θα σας πει το αντίθετο, λίγο πριν το τέλος. Με αφορμή ίσως το “τέλος του πολέμου”, ενός πολέμου που σκόπιμα τραβιέται μέχρι να ολοκληρωθούν όλα τα οικονομικά σχέδια και επιχειρηματικά ντιλς, θα υπάρξει ένα τελευταίο κλίμα “ευφορίας” – ψεύτικο φυσικά – όσο ψεύτικη είναι και η εποχή που ζούμε.

Όποιος “τσιμπήσει”, θα μας θυμηθεί. Εμείς προειδοποιήσαμε, όπως το κάναμε έγκαιρα και έγκυρα με τον πληθωρισμό, όπως θα το ξανακάνουμε στο μέλλον για το οτιδήποτε, για όσο ακόμη έχουμε φωνή και πένα.

Δεν περνάει απαρατήρητο ωστόσο το γεγονός πως αρχίσουν σιγά-σιγά να τα μαζεύουν και να συνετίζονται κάποιοι (λίγο αργά βέβαια).

Ένα-ένας τα «γυρνάνε» οι αναλυτές

Η Bank of America, σε ενημερωτικό της σημείωμα προς το επενδυτικό κοινό που δημοσίευσε αυτή την εβδομάδα, ταυτοποιεί ως bear market rally (sucker rally) την πρόσφατη άνοδο των χρηματιστηρίων, και προειδοποιεί πως το πραγματικό sell-off δεν έχει έρθει ακόμη.

Η αμερικανική τράπεζα γράφει: “Θυμάστε όταν ο Zoltan Pozsar είπε πριν από ένα μήνα ότι ο Πάουελ θα συντρίψει την αγορά για να πυροδοτήσει την ύφεση που τόσο χρειάζεται για να συγκρατήσει επιτέλους τον πληθωρισμό;

Mπορεί λοιπόν να μη χρειαστεί να περιμένει πολύ…

Οι bear markets παράγουν τα πιο «μοχθηρά» ράλι -θυμηθείτε τα ράλι τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2008 ή τον Μάρτιο του 2020. Πράγματι, τις τελευταίες δύο εβδομάδες, ο S&P 500 σημείωσε ένα από τα πιο έντονα ράλι στην ιστορία.

Η πρόσφατη ράμπα των τελευταίων 10 ημερών ταξινομείται στο 98ο εκατοστημόριο των bear market ράλι και στο 99,5 εκατοστημόριο των ράλι εκτός bear market.

Το πρόσφατο ράλι είναι, στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο bear market ράλι.

Σύμφωνα με την BofA, αυτό το ιστορικό bear market ράλι «δεν εξηγείται από τα θεμελιώδη μεγέθη» (αυξήσεις επιτοκίων, υψηλότερος πληθωρισμός και αναστροφή καμπύλης), ενώ λαμβάνει χώρα παρά τα όσα σημειώνουν οι αναλυτές παραγώγων της τράπεζας.

Η Fed έχει αποφασίσει να συσφίξει επιθετικά τη νομισματική πολιτική της. Eν προκειμένω, το ράλι οδήγησε τον S&P 500 κατά 6,7% πάνω από το σημείο όπου βρισκόταν προτού η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου, μειώνοντας παράλληλα τον δείκτη πίεσης μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων της τράπεζας.

Την ίδια περίοδο:

• Το επιτόκιο των κεφαλαίων της Fed για τον Δεκέμβριο του 2022 αυξήθηκε από 1,57% (6 αυξήσεις) σε 2,10% (8 αυξήσεις)
• Τα ανώτατα όρια για το αμερικανικό 10ετές που είναι ελεύθερο πληθωρισμού στις ΗΠΑ αυξήθηκαν από 2,58% σε 2,96%
• Η καμπύλη διετούς και δεκαετούς μόλις αναστράφηκε – δείγμα επερχόμενης ύφεσης
• Οι επενδυτές, κατά 60%, θεωρούν ότι έχουμε καθυστερήσει σε ό,τι αφορά τον οικονομικό κύκλο, ενώ εκτιμούν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η ύφεση

Από την άλλη, οι αγορές «ανεβαίνουν» λόγω ενός ακόμη επικού short squeeze, και ενός ακόμη πιο «εξαγριωμένου» gamma squeeze, όπως εξήγησε νωρίτερα ο Charlie McElligott της Nomura. Και φυσικά, οι όγκοι είναι μικροί – κάτι το οποίο σημαίνει ότι τα κέρδη των προηγούμενων ημερών είναι μη βιώσιμα.

Ταυτόχρονα, η BofA σημειώνει πως η έλλειψη επενδυτικών τοποθετήσεων (παρότι ο δείκτης Bull & Bear της τράπεζας δίνει σύσταση «buy», με έλλειψη κυρτότητας όγκου στο selloff), ακόμα κι αν βοήθησε την ανάκαμψη, καθιστά δύσκολη την επέκτασή της σε αυτό το «δύσκολο» μακροοικονομικό σκηνικό.

Οι δε αγορές πιέζονται και προεξοφλούν μεγάλο κίνδυνο για τις μετοχές.

Όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα, το spread μεταξύ του κέρδους του S&P και του selloff στο αμερικανικό δεκαετές τις τελευταίες 10 ημέρες είναι το 5ο μεγαλύτερο από τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση.

Ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η αύξηση των επιτοκίων μεταβλητότητας σε σχέση με τη μεταβλητότητα των μετοχών (VIX) – η μεγαλύτερη από το 2009.

Στο «επεισόδιο» του 2009, ο S&P 500 υποχώρησε 7% τις επόμενες 6 εβδομάδες, στη μεγαλύτερη πτώση μετά τη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση.

Αλλά περιμένετε, υπάρχουν κι άλλα, γιατί τώρα που το «Fed put» έχει μετατραπεί σε «Fed call», οποιαδήποτε ανάκαμψη είναι, στην καλύτερη περίπτωση, αμφισβητήσιμη.

Σύμφωνα με την BofA, το «λεφτόδεντρο» ξεράθηκε, και οι επενδυτές θα πρέπει να σταματήσουν να «ποντάρουν» σε αυτό για διάσωση. Τι εννοούμε με αυτό;

Η Fed θα επιδιώξει αυστηρότερους οικονομικούς όρους για να βοηθήσει την καταπολέμηση του πληθωρισμού, και στην πράξη αυτό σημαίνει περιουσιακά στοιχεία χαμηλότερου κινδύνου. Ως εκ τούτου, η ανοδική πορεία των μετοχών θα ανακοπεί.

Σε αντίθεση με την bearish άποψή της, η BofA σημειώνει ότι η επιδίωξη χαμηλού πληθωρισμού είναι το αληθινό -αν και απίθανο- ανοδικό σενάριο για τις μετοχές.

Άλλοι ανοδικοί καταλύτες που μπορεί να λειτουργήσουν μόνο βραχυπρόθεσμα είναι:

α. Οι αποδόσεις ή τα κέρδη λιανικής αγοράς: αλλά με το φόντο του πληθωρισμού αμετάβλητο, αυτό επιτρέπει στη Fed να σφίξει περαιτέρω

β. Κατάπαυση του πυρός Ρωσίας-Ουκρανίας: Η πτώση στα εμπορεύματα μπορεί να είναι θετικά για τις μετοχές, αλλά ο χαμηλότερος γεωπολιτικός κίνδυνος επιτρέπει στη Fed να αυξήσει τα επιτόκια γρηγορότερα.

Μην τσιμπάτε – Δεν είδαμε ακόμη τον πραγματικό “πάτο”

Στην υπερφούσκα που περικλείει τις αγορές αναφέρεται με ανάλυσή του ο θρυλικός επικεφαλής της GMO Jeremy Grantham, κάνοντας, μάλιστα, ιδιαίτερη αναφορά στο πότε οι αποτιμήσεις θα λάβουν την κατηφόρα.

Όπως επισημαίνει ο Grantham, η τρέχουσα υπερφούσκα διαρθρώνεται σε τρεις επιμέρους φούσκες (οι αγορές μετοχών, ομολόγων και κατοικιών αποκλίνουν τυπικά από τον ιστορικό μέσο όρο τους), ενώ παράλληλα θέτει τις προϋποθέσεις για την απαρχή του τέλους για το τρέχον ράλι στις μετοχές.

Οι εποχές είναι δύσκολες, αλλά οι επενδυτές αναμένουν ότι οι παρούσες χαλαρές συνθήκες θα συνεχιστούν και στο μέλλον. Στα οικονομικά ονομάζουμε αυτή τη συνέχεια «τάση», λέει. Οι τάσεις συνεχίζονται μέχρι να αλλάξει κάτι θεμελιώδες.

Εάν οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων, οι πιστώσεις, οι πωλήσεις, οι θέσεις εργασίας, τα φορολογικά έσοδα και τα κέρδη, όλα επεκτείνονται, ονομάζουμε αυτή την τάση «ανοδική» (bullish).

Εάν η οικονομία και οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων συρρικνώνονται, την ονομάζουμε «bearish».

Οι άνθρωποι είναι πολύ πιο ευτυχισμένοι στις ανοδικές τάσεις, επειδή κερδίζουν χρήματα χωρίς προσπάθεια, καθώς τα περιουσιακά τους στοιχεία παίρνουν αξία. Νιώθουν πιο πλούσιοι και έτσι δανείζονται και ξοδεύουν περισσότερα χρήματα, κάτι που οδηγεί σε επέκταση.

Αυτή η αυτοενισχυόμενη ανατροφοδότηση αντιστρέφει τις πτωτικές τάσεις, καθώς οι άνθρωποι αισθάνονται φτωχότεροι, με αποτέλεσμα να δανείζονται και να ξοδεύουν λιγότερα, μειώνοντας τη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες. Στους ανθρώπους δεν αρέσει να νιώθουν φτωχότεροι, επομένως δεν ευνοούνται οι bearish τάσεις.

Το επίκεντρο αυτών που βρίσκονται στην εξουσία είναι να αντιστρέψουν οποιαδήποτε bearish τάση σε bull trend, και να επεκτείνουν την bull trend όσο το δυνατόν περισσότερο. Αλλά, τελικά, κάθε bull trend έχει όρια.

Οι άνθρωποι δανείζονται το μέγιστο που μπορεί να υποστηρίξει το εισόδημά τους και, στη συνέχεια, στοιχηματίζουν ότι τα περιουσιακά στοιχεία θα συνεχίσουν να παίρνουν αξία.

Αυτή η πλημμύρα ρευστότητας ωθεί τα περιουσιακά στοιχεία ανοδικά, αποσυνδέοντάς τα από τα θεμελιώδη στοιχεία.

Καθώς οι αποτιμήσεις εκτινάσσονται στα ύψη, όσοι αγόρασαν διαπιστώνουν ότι τα περισσότερα από τα κέρδη τους είναι κέρδη κεφαλαίου από την αύξηση της αξίας, και όχι από το εισόδημα.

Αγοράζουν, λοιπόν, περισσότερα περιουσιακά στοιχεία, αναμένοντας ότι η τάση των ανοδικών αποτιμήσεων θα συνεχιστεί λίγο πολύ επ’ αόριστον. Αλλά οι αποτιμήσεις αυξάνονται μόνο όταν η ζήτηση από τους αγοραστές υπερβαίνει την προσφορά που προσφέρουν οι πωλητές.

Μόλις η φούσκα αποτίμησης φτάσει στο αποκορύφωμά της, οι πωλητές που αποφασίζουν να αποκομίσουν κέρδη ή να πουλήσουν για να εξοφλήσουν το χρέος υπερβαίνουν τη ζήτηση από νέους αγοραστές και οι αποτιμήσεις μειώνονται.

Αυτό ονομάζεται «πιστωτικός κύκλος» ή «επιχειρηματικός κύκλος», αλλά είναι πραγματικά ένας κύκλος ανθρώπινης φύσης: όταν τα κέρδη είναι αβίαστα, θέλουμε να αυξήσουμε τα κέρδη μας, επομένως αυξάνουμε τον δανεισμό, τη μόχλευση και τον κίνδυνο, για να αγοράσουμε περισσότερα περιουσιακά στοιχεία. Η «επένδυση» γίνεται καθαρή κερδοσκοπία, χωρίς να δεσμεύεται από τα θεμελιώδη.

Τελικά, οι αποτιμήσεις, η μόχλευση και το χρέος, όλα φτάνουν στα άκρα, και έτσι οι αποτιμήσεις, το χρέος και η μόχλευση αρχίζουν να συρρικνώνονται. Η ευφορία του να γίνουμε αβίαστα πλουσιότεροι αντικαθίστανται από τον φόβο του ότι μπορεί να γίνουμε οδυνηρά φτωχότεροι, και έτσι οι αγοραστές μετατρέπονται σε πωλητές.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μια αυτοενισχυόμενη ανατροφοδότηση: Καθώς μειώνονται οι αποτιμήσεις, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι αποφασίζουν ότι είναι ώρα να πουλήσουν.

Μόλις μειωθούν οι αποτιμήσεις, οι ιδιοκτήτες που αγόρασαν περισσότερες μετοχές με χρέος αναγκάζονται να πουλήσουν με margin calls. Αυτό που κάνει αυτή τη μετάβαση ενδιαφέρουσα είναι ότι οι άνθρωποι είναι απρόθυμοι να εγκαταλείψουν μια τάση που τους έκανε καλό.

Η φυσική τάση είναι να σκεφτόμαστε / να υποθέτουμε / να ελπίζουμε ότι το περιουσιακό στοιχείο που βυθίζεται θα σταματήσει να βυθίζεται και θα ανακτήσει την προηγούμενη ανοδική του τάση. Κατά τη διάρκεια των τάσεων επέκτασης, το «buying the dip», δηλαδή η αγορά περιουσιακών στοιχείων στην πτώση, ανταμείβεται, καθώς κάθε ύφεση είναι σύντομη και η ανοδική τάση ξαναρχίζει σε εύλογο χρονικό διάστημα.

Αλλά από τη στιγμή που η τάση έχει αντιστραφεί, η «αγορά της βουτιάς» δεν ανταμείβεται πλέον, τιμωρείται, καθώς οι αποτιμήσεις συνεχίζουν να διολισθαίνουν.

Οι έμπειροι traders αναζητούν αποδεικτικά στοιχεία αυτής της μετάβασης επειδή έχουν μάθει με τον δύσκολο τρόπο ότι όσοι μένουν προσκολλημένοι στην ιδέα ότι η bull τάση καταλήγουν να χάνουν το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου τους.

Οι άπειροι traders δυσκολεύονται να πιστέψουν ότι τα αβίαστα κέρδη τελειώνουν, καθώς η πλειονότητα εξακολουθεί να θεωρεί πως η τάση ανοδική, όπως και τα οικονομικά μέσα.

Πότε θα ξεκινήσει η πτώση, σύμφωνα με τον Grantham

Ο money manager Jeremy Grantham μελετά εδώ και καιρό τις κερδοσκοπικές φούσκες.

Εδώ είναι η οπτική γωνία του Grantham: «Έγραψα ένα άρθρο για το Fortune που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο του 2007 και αναφερόταν στις εξής σχεδόν βεβαιότητες: Τα περιθώρια κέρδους θα μειωθούν. Η στεγαστική αγορά θα «σπάσει» και το ασφάλιστρο κινδύνου θα διευρυνθεί, με σοβαρές συνέπειες.

Μέχρι τώρα έχουν καταγραφεί 34 φούσκες… Καθεμία από αυτές έχει σπάσει, με οδυνηρές συνέπειες». Ο Grantham «βλέπει» την τρέχουσα φούσκα ως υπερφούσκα που διαρθρώνεται σε τρεις φούσκες που ισχύουν ταυτοχρόνως.

Οι αγορές μετοχών, ομολόγων και κατοικιών αποκλίνουν τυπικά από τον ιστορικό μέσο όρο τους.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής GMO, λέει ότι υπήρξαν μόνο τέσσερις σούπερ φούσκες στην Iστορία: στις ΗΠΑ το 1929, το 2000 και το 2006 και στην Ιαπωνία το 1989.

Είναι ενδιαφέρον να συζητήσουμε γιατί η τρέχουσα σούπερ φούσκα δεν μπορεί να σκάσει ή δεν θα σκάσει.

Κανείς δεν ξέρει ποιος θα έχει δίκιο: εκείνοι που ζητούν μια νέα ανοδική τάση σε νέα υψηλά ή εκείνοι που ζητούν συντριβή.

Ο Grantham ονομάζει αυτή την περίοδο «ηρεμία πριν από την καταιγίδα», επειδή η μετάβαση από την ανοδική επέκταση στην πτώση είναι τελικά μια εσωτερική μάχη ανάμεσα στους «ταύρους», που ελπίζουν για γρήγορη επιστροφή στα αβίαστα κέρδη – έχουν πάρα πολλούς λόγους που θέλουν να ξαναρχίσει το ράλι και ελάχιστους για να αποδεχτούν ότι η διατήρηση των περιουσιακών στοιχείων που τους απέφερε τόσα χρήματα θα μειώσει τον πλούτο τους.

H καταιγίδα ξεκινά όταν οι πρώτοι «λίγοι ζωτικής σημασίας» πωλητές (4% των ιδιοκτητών, αν ισχύει η κατανομή Pareto) κάνουν το 20% των ιδιοκτητών μετοχών να ξεκινήσουν τις πωλήσεις.

Αυτή η χιονοστιβάδα πωλήσεων – η καταιγίδα – πυροδοτεί αλλαγές συμπεριφοράς στο 80%.

«Οι μετοχές δεν εξαφανίζονται όταν πωλούνται. Κάποιος τις κατέχει μέχρι το τέλος. Το ίδιο ισχύει για όλα τα risk assets, όπως κρυπτονομίσματα.

Αυτοί οι ιδιοκτήτες που αρνούνται να πουλήσουν επειδή έχουν πείσει τους εαυτούς τους ότι η επόμενη βουτιά θα φέρει μια νέα ανοδική τάση ονομάζονται bagholders» λέει ο Grantham.

Οι λόγοι και η ψυχολογία είναι πάντα τα ίδια: είμαστε απρόθυμοι να αφήσουμε τις ανοδικές τάσεις και την πεποίθησή μας ότι μια μακροπρόθεσμη αλλαγή τάσης είναι απίθανη.

Ίσως η τάση είναι ακόμα ανοδική και δεν θα διακοπεί ποτέ από την καταιγίδα μιας αλλαγής τάσης.

Αλλά ίσως η τάση έχει ήδη αλλάξει, και τα σύννεφα της καταιγίδας μαζεύονται στον ορίζοντα, καταλήγει ο Grantham.