Η ενιαία αγορά της Ευρώπης, αν και θεσμοθετημένη εδώ και δεκαετίες, εξακολουθεί να υπολείπεται σημαντικά των στόχων της, σε μια εποχή που η παγκόσμια οικονομία δοκιμάζεται από σκληρό ανταγωνισμό, γεωπολιτικές εντάσεις και έναν διαρκώς κλιμακούμενο εμπορικό πόλεμο. Σε αυτό το περιβάλλον, μελέτες διεθνών οργανισμών όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) σκιαγραφούν ένα ανησυχητικό προφίλ για την Ευρώπη, που φαίνεται να «λυγίζει» στο κρίσιμο stress test της παραγωγικότητας.

Παραγωγικότητα σε στασιμότητα – Σκιά στις προοπτικές ανάπτυξης

Η μεταπανδημική ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας έχει εξαντλήσει τη δυναμική της, ενώ η παραγωγικότητα παραμένει χαμηλή και στάσιμη. Το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι:

  • Η Ευρώπη υστερεί σοβαρά σε σχέση με τις ΗΠΑ,

  • Οι εξαγωγείς αντιμετωπίζουν δασμολογικά εμπόδια στην αμερικανική αγορά,

  • Η γήρανση του πληθυσμού πλήττει ήδη το εργατικό δυναμικό, με πρόβλεψη απώλειας 54 εκατ. ατόμων ως το τέλος του αιώνα.

Ακόμα και στις πιο προηγμένες οικονομίες της Ε.Ε., το κατά κεφαλήν εισόδημα παραμένει κατά 30% χαμηλότερο σε σύγκριση με τον μέσο όρο των ΗΠΑ.

Η ημιτελής ενιαία αγορά κοστίζει ακριβά

Περίπου 44% κόστος προστίθεται στην αξία μεταποιημένων προϊόντων και έως και 110% στις υπηρεσίες εξαιτίας εμποδίων στο ενδοευρωπαϊκό εμπόριο, σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη του ΔΝΤ. Παράλληλα:

  • Η κεφαλαιαγορά της Ε.Ε. παραμένει κατακερματισμένη,

  • Η χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών αγορών είναι μόλις 12 τρισ. δολάρια, τη στιγμή που μόνο τα δύο μεγαλύτερα χρηματιστήρια των ΗΠΑ φτάνουν τα 60 τρισ.,

  • Ανεπαρκής εναρμόνιση σε κομβικούς τομείς, όπως το δίκαιο των κινητών αξιών, εμποδίζει τη ροή κεφαλαίων προς τις παραγωγικότερες χρήσεις.

Καινοτομία χωρίς κεφάλαια – Επιχειρήσεις χωρίς κίνητρα

Η Ευρώπη διαθέτει πληθώρα μικρών, παλαιών και χαμηλής ανάπτυξης επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία:

  • Η μέση ευρωπαϊκή εταιρεία 25ετούς ζωής απασχολεί 10 εργαζομένους, έναντι 70 στις ΗΠΑ.

  • Οι τεχνολογικές εταιρείες της Ευρώπης εμφανίζουν μηδενική αύξηση παραγωγικότητας την τελευταία 20ετία, την ώρα που οι αντίστοιχες αμερικανικές την αύξησαν κατά 40%.

Το τραπεζοκεντρικό σύστημα της Ε.Ε. δυσκολεύεται να στηρίξει καινοτόμες επιχειρήσεις, καθώς ευνοεί τα δάνεια με φυσικές εξασφαλίσεις, ενώ οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν άυλα περιουσιακά στοιχεία (π.χ. πατέντες, λογισμικό).

«Η ήπειρος χρειάζεται ζωντανές κεφαλαιαγορές, ικανές να διοχετεύουν τις αποταμιεύσεις σε επενδύσεις υψηλού ρίσκου αλλά και δυναμικού μετασχηματισμού», σημειώνει χαρακτηριστικά το ΔΝΤ.

Φυγή ταλέντου και επιχειρηματικής αξίας – Ο κίνδυνος αφαίμαξης

Μια από τις σοβαρότερες απειλές είναι η μετανάστευση των καινοτόμων εταιρειών προς τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Ρικάρντο Ράις (LSE), οι ευρωπαϊκές εταιρείες που έχουν τα χαρακτηριστικά για να γίνουν «μονόκεροι» (startups με αξία άνω του 1 δισ. δολαρίων), μεταφέρονται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού με ρυθμό 120 φορές ταχύτερο από το αντίστροφο.

Ποια είναι η λύση; Εμβάθυνση, ενοποίηση, απελευθέρωση

Η Ε.Ε. έχει σημαντικά περιθώρια βελτίωσης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των τεχνοκρατών:

  • Αν περιοριστούν τα εμπόδια στο εσωτερικό εμπόριο αγαθών, το ΑΕΠ της Ευρώπης θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 7%

  • Η πολυεθνική παραγωγή θα μπορούσε να ενισχυθεί κατά 10%

  • Απαραίτητες προϋποθέσεις: εναρμόνιση κανονισμών, ενίσχυση των επενδύσεων, ενεργειακή αυτάρκεια και πλήρης ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς.

Σε μια εποχή που η τεχνολογική κυριαρχία και η γεωοικονομική ανεξαρτησία μετατρέπονται σε όρους εθνικής ασφάλειας, η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να υστερεί. Η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς δεν είναι απλώς θεσμικό αίτημα – είναι υπαρξιακή ανάγκη.

Διαβάστε ακόμη: