Το φιλοσοφικό ερώτημα του πότε ο άνθρωπος αναπτύσσει τη συνείδησή του είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο να απαντηθεί από την επιστήμη, καθώς από μόνο του έχει την πρόκληση να ορίσουμε τι είναι η συνείδηση και έπειτα πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα πότε ακριβώς ο εγκέφαλος αναπτύσσει τους νευρώνες με αρκετά περίπλοκο τρόπο ώστε ο άνθρωπος όχι απλά να νιώθει το περιβάλλον του αλλά να το αντιλαμβάνεται.
Ορισμένοι θεωρούν πως η συνείδηση αναπτύσσεται μήνες μετά τη γέννα και συγκεκριμένα πριν το μωρό να κλείσει τα πρώτα του γενέθλια, ενώ άλλοι πιστεύουν πως συμβαίνει αμέσως μετά τη γέννα.
Σχεδόν όλοι όσοι έχουν κρατήσει ένα νεογέννητο στην αγκαλιά τους αναρωτιούνται τι σκέφτεται. Φυσικά δεν μπορούμε να θυμηθούμε τον εαυτό μας ως βρέφος και οι ερευνητές της συνείδησης διαφωνούν για το αν αναπτύσσεται νωρίς (στη γέννα ή αμέσως μετά) ή πολύ αργότερα στην ηλικία του ενός έτους. – Tim Bayne, φιλόσοφος του Monash University στην Αυστραλία
Νευρολόγοι και φιλόσοφοι από Αυστραλία, Γερμανία, ΗΠΑ και Ιρλανδία πραγματοποίησαν μία συνολική μελέτη των ερευνών που υπάρχουν μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, υπάρχουν αρκετά στοιχεία για να υποστηριχτεί η άποψη της πρώιμης ανάπτυξης της συνείδησης και μάλιστα πριν ακόμα τη γέννα.
Η συνείδηση είναι η μαύρη τρύπα της νευρολογίας, μία μοναδικότητα που κρύβεται από τον ορίζοντα γεγονότων των υποκειμενικών εμπειριών στις οποίες κανείς δεν μπορεί να έχει πρόσβαση. Υποθέτουμε μόνο πως άλλοι εγκέφαλοι όπως ο δικός μας μπορούν να μετατρέψουν τις ηχητικές δονήσεις σε τραγούδια χαράς και λύπης, τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα σε μπλε ουρανό και ρομαντικά ηλιοβασιλέματα και τη μυρωδιά του δέρματος σε μητρική γαλήνη. Δεν μπορούμε να καταλάβουμε πώς λειτουργεί η συνείδηση σε έναν εγκέφαλο ενήλικα καθώς δεν υπάρχει τρόπος να ξεχωρίσουμε τη συνειδητή δράση από την ασυνείδητη αντίδραση, πόσο μάλλον σε ένα μωρό που έχει μόλις γεννηθεί.
Σε όλη την ιστορία θεωρούσαμε πως τα βρέφη δεν έχουν συνείδηση. Τώρα, η έρευνα παρέχει τέσσερις πυλώνες για την υποστήριξη της ύπαρξης της συνείδησης στα βρέφη. Η ανεπτυγμένη συνδεσιμότητα στον εγκέφαλο, ενδείξεις προσοχής, ενσωμάτωση πληροφοριών από πολλές αισθήσεις και φυσικοί δείκτες που εμπλέκονται στην έκπληξη και στην επαναφορά της προσοχής.
Τα ευρήματά μας υποστηρίζουν πως τα νεογέννητα μπορούν να συνδυάσουν αισθήσεις και αναπτυσσόμενες νοητικές αντιδράσεις σε συνειδητές εμπειρίες, για να καταλάβουν τις δράσεις άλλων και να σχεδιάσουν τις δικές τους αντιδράσεις.
Αυτό δε σημαίνει πως η συνείδηση είναι ένας διακόπτης που ανοίγει στη γέννα, αλλά πως υπάρχει μία σταδιακή αφύπνιση εμπειριών που αναπτύσσεται καθώς αναπτύσσονται συνάψεις, αισθήσεις και νέα ερεθίσματα. Καθώς οι τεχνικές εξέτασης εγκεφάλου βελτιώνονται, θα μπορέσουμε να καταγράψουμε με ακρίβεια τις περίπλοκες δομές των νευρικών δικτύων καθώς αναπτύσσονται και ίσως κάποια στιγμή να καταλάβουμε τη συνείδηση ως έννοια.
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο Trends in Cognitive Sciences.
