Με τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας, τα lockdowns του κορωνοϊού και τη διατάραξη των εφοδιαστικών αλυσίδων, η παγκοσμιοποίηση αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη δοκιμασία της στην μεταψυχροπολεμική εποχή, σύμφωνα με την Goldman Sachs.
Και οι δύο αυτές κρίσεις ξεσκέπασαν τα αρνητικά της ενοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας, είτε μέσω των προβλημάτων στις αλυσίδες εφοδιασμού ή μέσω της απότομης αύξησης στις τιμές των εμπορευμάτων, με αποτέλεσμα να τίθεται υπό αμφισβήτηση η πρόοδος δεκαετιών που οδήγησε στην πιο ελεύθερη διακίνηση των αγαθών, των υπηρεσιών και των ιδεών ανά τον πλανήτη.
Σήμερα, εμφανίζεται η προοπτική της αντιστροφής της παγκοσμιοποίησης, που ενδεχομένως να οδηγήσει τα επόμενα χρόνια σε έναν μεγαλύτερο κατακερματισμό του πλανήτη.
Η Goldman Sachs μίλησε με τον Adam Posen, πρόεδρο του Peterson Institute for International Economics, τον Dani Rodrik, καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στο Harvard Kennedy School και τον Jim O’Neill, πρώην πρόεδρο της Goldman Sachs Asset Management, οι οποίοι έχουν διαφορετικές απόψεις επί του θέματος.
Ο Posen ισχυρίζεται ότι αντί να σηματοδοτήσουν το τέλος της παγκοσμιοποίησης, η πανδημία και ο πόλεμος θα επιταχύνουν την υπονόμευσή της σε κάποια μέρη, καθώς ο πλανήτης θα χωρίζεται όλο και πιο πολύ σε δύο οικονομικά στρατόπεδα, με επίκεντρο τις ΗΠΑ και την Κίνα αντίστοιχα.
«Κινούμαστε προς έναν κόσμο όπου θα υπάρχει πολύ μεγαλύτερη συνειδητή ευθυγράμμιση είτε με το κινεζικό είτε με το αμερικανικό οικονομικό μπλοκ», λέει ο Posen. «Ένας αριθμός χωρών, είτε εθελοντικά είτε όχι, θα αναγκαστούν να διαλέξουν».
Ο Rodrik εντοπίζει την επίδραση μακροπρόθεσμων και δομικών δυνάμεων, σημειώνοντας ότι ο πλανήτης κινούνταν προς την αποπαγκοσμιοποίηση από την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008. Οι χώρες εμφάνιζαν μία φυσική τάση εσωστρέφειας καθώς γίνονταν πλουσιότερες και καθώς η παγκόσμια οικονομία χωριζόταν όλο και περισσότερο σε περιφέρειες, σημειώνει.
Όμως, ενώ οι τελευταίες κρίσεις αναμένεται να εμβαθύνουν αυτές τις δομικές αλλαγές, ο καθηγητής δεν βλέπει ένα σημαντικό decoupling (αποσύνδεση) στον πλανήτη σαν εκείνο της δεκαετίας του 1930, λόγω των υψηλών επιπέδων της ενοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας και της διεθνούς συνεργασίας, η αντιστροφή των οποίων θα είχε μεγάλο κόστος.
«Μιλάμε απλά για μία φυσική και κατά πολλούς τρόπους επιθυμητή υποχώρηση από αυτό που ονομάζω υπερπαγκοσμιοποίηση, το είδος της παγκοσμιοποίησης που είχαμε τις τελευταίες δεκαετίες. Υποθέτω ότι θα προσπαθήσουμε να βρούμε έναν καλό τρόπο για να αποφύγουμε κάποιες από τις υπερβολές της υπερπαγκοσμιοποίησης και τους κινδύνους της αυτάρκειας», σημειώνει ο Rodrik.
Ο O’Neill, από την πλευρά του, είναι επιφυλακτικός για το κατά πόσο η εποχή της παγκοσμιοποίησης έχει κορυφώσει, εκτιμώντας ότι οι μελλοντικές τάσεις στο εμπόριο και τις ροές κεφαλαίων ίσως να σηματοδοτήσουν την μετεξέλιξη και όχι το τέλος της παγκοσμιοποίησης.
«Δεν υπάρχουν αποδείξεις που να στηρίζουν αυτή την άποψη της αποπαγκοσμιοποίησης που είναι της μόδας. Πέρυσι, η αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου επιταχύνθηκε απότομα, τόσο πολύ ώστε βρέθηκε πάνω από την γραμμή τάσης όσων συνέβαιναν πριν από το 2008. Επομένως, έχω μεγάλες αμφιβολίες γύρω από αυτή την άποψη», τονίζει.
Οι οικονομολόγοι της Goldman Sachs Daan Struyven και Jan Hatzius ανέλυσαν τα στοιχεία για να διαπιστώσουν πού ακριβώς βρίσκεται η παγκοσμιοποίηση σήμερα και βρήκαν ότι αυτό που καλύτερα περιγράφει τη σημερινή κατάσταση είναι το «slowbalization», δηλαδή η σταδιακή επιβράδυνση της αύξησης των διασυνοριακών ροών. Η απότομη αύξηση της διασυνοριακής ψηφιακής δραστηριότητας στηρίζει την ιδέα του «newbalization», δείχνοντας ότι η ίδια η φύση της παγκοσμιοποίησης αλλάζει, καθώς οι ροές επιβραδύνουν στους χειροπιαστούς τομείς αλλά επιταχύνουν στους μη χειροπιαστούς.
