Σύμφωνα με την σχετική ανάλυση του ΙΟΒΕ, οι τρέχουσες εξελίξεις σχετικά με τις τιμές της ενέργειας και άλλων εμπορευμάτων φαίνεται πως αποτελούν τον κυριότερο παράγοντα που οδήγησε στη νέα επιδείνωση των προσδοκιών των νοικοκυριών. Αποτυπώθηκαν στην έντονη μεταβολή του ισοζυγίου για τις τιμές και θεωρείται πως συνδέονται στενά με τη σημαντική επιδείνωση των προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική κατάστασή τους εντός 12 μηνών. Η χειροτέρευση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης προέρχεται και από τις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με την πανδημία, με τα επιδημιολογικά δεδομένα να επιδεινώνονται σημαντικά τον Οκτώβριο και το ρυθμό της εμβολιαστικής διαδικασίας να παραμένει χαμηλός.

Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης για την καταναλωτική εμπιστοσύνη

Η εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων για τους μη εμβολιασμένους επίσης θεωρείται πως είχε αρνητικό αντίκτυπο στις προσδοκίες ενός τμήματος των νοικοκυριών. Οι Έλληνες καταναλωτές παραμένουν στην πρώτη θέση στην κατάταξη ως προς τους περισσότερο απαισιόδοξους καταναλωτές στην ΕΕ, με διαφορά από τους υπόλοιπους. Ακολουθούν η Βουλγαρία και η Σλοβενία, με επίπεδο δείκτη –24,4 και -22,9 μονάδες αντίστοιχα, ενώ στην τέταρτη και πέμπτη θέση βρίσκονται οι καταναλωτές της Κύπρου και της Σλοβακίας, με –20,1 και -19,8 μονάδες αντίστοιχα. Στις χαμηλότερες θέσεις αυτής της κατάταξης βρέθηκαν εκ νέου η Μάλτα (+10,0) και η Δανία (+7,0), με τις θετικές τιμές του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης να συνεπάγονται μικρή αισιοδοξία από τους καταναλωτές των συγκεκριμένων χωρών.

Για έκτο συνεχόμενο μήνα ο δείκτης για την καταναλωτική εμπιστοσύνη ήταν θετικός και σε άλλες χώρες.

Συγκεκριμένα, στην Σουηδία (+5,7), στη Φιλανδία (+4,5) και στην Ιρλανδία (+3,0). Ευρύτερα, ανοδική τάση εμφάνισαν τον Οκτώβριο 6 χώρες. Οι μέσοι ευρωπαϊκοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις -6,1 μονάδες στην ΕΕ και στις -4,8 μονάδες στην Ευρωζώνη. Αναλυτικά:

● Επιδείνωση των εκτιμήσεων των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών τους τελευταίους 12 μήνες Οι εκτιμήσεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους τους προηγούμενους 12 μήνες υποχώρησαν τον Οκτώβριο, με το σχετικό ισοζύγιο να διαμορφώνεται στις -36,3 (από -32,1) μονάδες. Το 51% των νοικοκυριών εκτίμησε ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης, ενώ το 4% θεωρεί πως επήλθε μικρή βελτίωση. Οι αντίστοιχοι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις -7,0 και -8,0 μονάδες αντίστοιχα.

● Σημαντική επιδείνωση προβλέψεων για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών Οι προβλέψεις των καταναλωτών για την οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού τους τους προσεχείς 12 μήνες επιδεινώθηκαν σημαντικά τον Οκτώβριο, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -40,5 (από -33,4) μονάδες. Το 54% (από 48%) των νοικοκυριών αναμένει ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης, ενώ το 8% προβλέπει μικρή βελτίωση. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις -0,9 και +0,1 μονάδες αντίστοιχα.

● Ήπια επιδείνωση των προβλέψεων για την οικονομική κατάσταση της χώρας Ο δείκτης των προβλέψεων των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας τους το προσεχές 12-μηνο παρουσίασε μικρή επιδείνωση τον Οκτώβριο και διαμορφώθηκε στις -49,6 (από -48,6) μονάδες. Το 60% των καταναλωτών (από 61%) προβλέπει ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας, έναντι του 18% το οποίο αναμένει σταθερότητα. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις -5,8 και +0,9 μονάδες αντίστοιχα.

● Αισθητή υποχώρηση της πρόθεσης για μείζονες αγορές Η πρόθεση των καταναλωτών για σημαντικές αγορές τους προσεχείς 12 μήνες (επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ.) εξασθένησε αισθητά, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις – 52,1 (από -39,2) μονάδες. Το 58% των καταναλωτών (από 52%) προέβλεψε ότι θα προβεί σε λιγότερες ή πολύ λιγότερες δαπάνες, ενώ το 9% (από 8%) αναμένει το αντίθετο. Οι ευρωπαϊκοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις -10,6 μονάδες στην ΕΕ και στις -12,4 μονάδες στην Ευρωζώνη.

● Υποχώρηση της πρόθεσης για αποταμίευση Ο δείκτης της πρόθεσης για αποταμίευση τους προσεχείς 12 μήνες υποχώρησε τον Οκτώβριο και διαμορφώθηκε στις –67,9 μονάδες (από -63,3). Το 82% των νοικοκυριών δεν θεωρεί πιθανή την αποταμίευση στο επόμενο 12μηνο, ενώ το 16% τη θεωρεί πιθανή ή πολύ πιθανή. Οι σχετικοί δείκτες διαμορφώθηκαν στις +6,3 μονάδες στην ΕΕ και στις +5,5 μονάδες στην Ευρωζώνη.

● Σημαντική βελτίωση στις προβλέψεις για την ανεργία Ο δείκτης πρόβλεψης για την εξέλιξη της ανεργίας τους προσεχείς 12 μήνες υποχώρησε σημαντικά τον Οκτώβριο, στις +31,9 μονάδες, από +44,1 τον Σεπτέμβριο. Το ποσοστό των νοικοκυριών που προβλέπει μικρή ή αισθητή άνοδο της ανεργίας υποχώρησε στο 53% (από 63%) με το 14% (από 11%)των ερωτηθέντων να αναμένει ελαφρά μείωσή της. Οι αντίστοιχοι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις +9,7 και +7,8 μονάδες.

● Περαιτέρω ενίσχυση των προβλέψεων για άνοδο των τιμών Ο θετικός δείκτης για τις προβλέψεις μεταβολών στις τιμές τους προσεχείς 12 μήνες παρουσίασε περαιτέρω σημαντική αύξηση τον Οκτώβριο και διαμορφώθηκε στις +46,6 μονάδες, έναντι +30,3 μονάδων τον Σεπτέμβριο. Το 72% (από 55%) των νοικοκυριών προβλέπει άνοδο τιμών με τον ίδιο ή ταχύτερο ρυθμό και το 14% (από 27%) αναμένει σταθερότητα. Οι δείκτες σε ΕΕ και Ευρωζώνη διαμορφώθηκαν στις +40,9 και +40,0 μονάδες αντίστοιχα.

● Μικρή ενίσχυση του ποσοστού που «αντλεί από τις αποταμιεύσεις του» Σχετικά με τις εκτιμήσεις για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση του νοικοκυριού, το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνει ότι «μόλις τα βγάζει πέρα» υποχώρησε οριακά, στο 63% (από 64%), ενώ στο 9% (από 6%) ενισχύθηκε το ποσοστό όσων αναφέρουν ότι αντλούν από τις αποταμιεύσεις τους. Οι καταναλωτές που δήλωσαν ότι αποταμιεύουν λίγο ή πολύ αποτελούν και πάλι το 22% του συνόλου, ενώ το ποσοστό όσων δήλωσαν ότι «έχουν χρεωθεί» κυμάνθηκε στο 6%.

● Ενίσχυση του ποσοστού των νοικοκυριών που είναι αβέβαια για τη μελλοντική οικονομική κατάστασή τους Στην έρευνα έχει εισαχθεί πλέον μία νέα ερώτηση η οποία προσπαθεί να αξιολογήσει το βαθμό αβεβαιότητας που επικρατεί στα νοικοκυριά. Συγκεκριμένα, ζητά από τα νοικοκυριά να αξιολογήσουν κατά πόσο η μελλοντική οικονομική κατάστασή τους μπορεί να προβλεφθεί εύκολα ή δύσκολα. Τον Σεπτέμβριο, το 51,0% έκρινε η οικονομική κατάστασή του μπορεί να προβλεφθεί δύσκολα ή σχετικά δύσκολα, ποσοστό υψηλότερο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (48,0%).

Τον Οκτώβριο, στην έρευνα καταναλωτών εξετάζονται τρία πρόσθετα ζητήματα σε τριμηνιαία βάση, τα οποία εξειδικεύουν περισσότερο την πρόθεση για μείζονες αγορές διαρκών καταναλωτικών αγαθών (αυτοκίνητο, κατοικία) και έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως πρόδρομοι δείκτες για την ιδιωτική κατανάλωση.

Αναλυτικά τον Οκτώβριο

• Μικρή βελτίωση παρουσίασε τον Οκτώβριο η πρόθεση αγοράς αυτοκινήτου εντός των επόμενων 12 μηνών, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -88,8 (από -89,3 τον Ιούλιο) μονάδες. Αυτή η επίδοση παραμένει αισθητά δυσμενέστερη από τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς δείκτες, οι οποίοι διαμορφώθηκαν στις -62,1 (από -62,7) και στις -64,5 (από -65,1) μονάδες, στην ΕΕ και την Ευρωζώνη αντίστοιχα. Το 94,1% (από 94,4%) των καταναλωτών στην Ελλάδα δηλώνει ότι δεν είναι πιθανό να αγοράσει αυτοκίνητο εντός του προσεχούς 12μήνου.

• Αισθητή βελτίωση σημειώθηκε τον Οκτώβριο σε σχέση με τον Ιούλιο στην πρόθεση για αγορά ή κατασκευή κατοικίας εντός των επόμενων 12 μηνών, με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στις -91,1 (από -95,8) μονάδες, ισοζύγιο επίσης χειρότερο από τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς δείκτες, οι οποίοι διαμορφώθηκαν στην ΕΕ στις -76,2 (από – 76,8) και στην Ευρωζώνη στις -77,7 (από -78,7) μονάδες. Το 5,2% (από μόλις 1,8%) των νοικοκυριών εγχωρίως δηλώνει ότι ίσως να προβεί σε αγορά ή κατασκευή κατοικίας τον επόμενο χρόνο.

• Οριακή βελτίωση καταγράφηκε στο δείκτη της πρόθεσης πραγματοποίησης σημαντικών δαπανών για βελτίωση/ανανέωση της κατοικίας εντός των επόμενων 12 μηνών, ο οποίος διαμορφώθηκε τον Οκτώβριο στις -76,4 (από -77,2) μονάδες. Οι ευρωπαϊκοί δείκτες διατηρήθηκαν στις -42,5 μονάδες στην ΕΕ και στις -44,8 μονάδες στην Ευρωζώνη. Το ποσοστό των νοικοκυριών στην Ελλάδα που δηλώνει ότι είναι αρκετά ή πολύ πιθανό να πραγματοποιήσει σημαντικές δαπάνες αυτού του είδους εντός ενός έτους ενισχύθηκε στο 13,0% (από 10,4%).