Εφτασε και για την Ελλάδα η κρίσιμη ώρα της πληρωμής για το ρωσικό φυσικό αέριο του Απριλίου, η πρώτη που πρέπει να γίνει με βάση το περίφημο διάταγμα Πούτιν που ορίζει τον μηχανισμό των δυο λογαριασμών στην Gazprom Bank και την τελική πληρωμή σε ρούβλια.

«Η Ελλάδα θα πληρώσει για το αέριο κανονικά, με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της Κομισιόν και με τρόπο που δεν θα παραβιάζονται οι κυρώσεις», εξηγούν  κυβερνητικοί αξιωματούχοι, προσθέτοντας πως η Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ) θα πληρώσει (σ.σ. αν δεν έχει ήδη πληρώσει) την ρωσική Gazprom για τις προμήθειες αερίου του Απριλίου ακολουθώντας και το παράδειγμα άλλων μεγάλων εταιρειών της Ευρώπης, όπως της Γερμανίας και της Ιταλίας.

Είναι προφανές πως η Ελλάδα δεν θα μπορούσε στην παρούσα φάση να διακινδυνεύσει ένα κλείσιμο της στρόφιγγας από τη Ρωσία, την στιγμή που ξεκινά με τους καλύτερους οιωνούς μια πολλά υποσχόμενη τουριστική περίοδος κι ενώ παίρνει μπρος η βαριά βιομηχανία της χώρας. Πολύ, δε, περισσότερο, όταν το φυσικό αέριο είναι εκτός κυρώσεων και ήδη μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία και η Ιταλία -αλλά και άλλες, έχουν προχωρήσει στις πληρωμές που τους εξασφαλίζουν αδιάλειπτη ροή του ρωσικού αερίου.

Αρκεί να αναφέρει κανείς πως σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του οίκου Moody’s, από τη Ρωσία προέρχεται το 39% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Ελλάδας. Συνεπώς, αν και η Ελλάδα είναι σε καλύτερη θέση από άλλες ευρωπαϊκές χώρες -όπως για παράδειγμα η Γερμανία- ως προς την διαφοροποίηση πηγών εφοδιασμού -λόγω της Ρεβυθούσας και του TAP- και πάλι η ρωσική εξάρτηση δεν είναι καθόλου αμελητέα.

Το θρίλερ και η Κομισιόν σε ρόλο… Πυθίας

Το θρίλερ με τα ρούβλια βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη από τις 31 Μαρτίου, όταν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν υπέγραψε το διάταγμα που ορίζει τον νέο μηχανισμό πληρωμής για το ρωσικό αέριο σε ρούβλια. Η στάση της Κομισιόν παρέμεινε σε τεχνοκρατικό επίπεδο έως το τέλος επί της ουσίας «θολή» ως προς το αν τα κράτη-μέλη μπορούν ή δεν μπορούν να ακολουθήσουν πλήρως την νέα διαδικασία, σεβόμενα σε κάθε στάδιο εκ παραλλήλου τις κυρώσεις προς την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας.

Αν και σε επίπεδο δηλώσεων και πολιτικής η ρητορική ήταν απόλυτη ως προς τα ρούβλια και τον δεύτερο λογαριασμό στην Gazprombank, σε επίπεδο ουσίας οι νομικές οδηγίες της Κομισιόν ήταν λίγο-πολύ σαν τους χρησμούς της Πυθίας, τουλάχιστον στη μορφή που έφταναν στους δημοσιογράφους.

Πριν από λίγα 24ωρα, η Κομισιόν εξέδωσε την δεύτερη, αναθεωρημένη οδηγία της για τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να πληρώσουν οι ευρωπαϊκές εταιρείες την ρωσική Gazprom χωρίς να σπάνε τις κυρώσεις. Η κοινοτική οδηγία δεν εμποδίζει τις εταιρείες να ανοίξουν λογαριασμό στη ρωσική Gazprombank και τις επιτρέπει να αγοράζουν αέριο, σύμφωνα με τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία.

Ωστόσο δεν υπήρχε καμία αναφορά -ούτε λέξη για την ακρίβεια- για την απαίτηση της Μόσχας να ανοίξουν οι εταιρείες και έναν δεύτερο λογαριασμό σε ρούβλια, ο οποίος, με βάση το διάταγμα του Βλαντιμίρ Πούτιν, είναι αναγκαίος για την ολοκλήρωση της πληρωμής.

Ο,τι δεν απαγορεύεται, επιτρέπεται…

Οι κυρώσεις της ΕΕ «δεν εμποδίζουν τους οικονομικούς φορείς να ανοίξουν τραπεζικό λογαριασμό σε μία καθορισμένη τράπεζα (σ.σ. εν προκειμένω στην Gazprombank) για πληρωμές που οφείλονται βάσει συμβολαίων για την παροχή αερίου, στο νόμισμα που καθορίζεται στα συμβόλαια», αναφέρει η οδηγία δείχνοντας προφανώς προς τον πρώτο λογαριασμό που άνοιξαν οι εταιρείες σε ευρώ ή δολάρια.

Η προϋπόθεση είναι οι πληρωμές που γίνονται σε ευρώ ή δολάρια να απαλλάσσουν οριστικά τον οικονομικό φορέα από τις υποχρεώσεις πληρωμής με βάση τα συμβόλαια αυτά, χωρίς καμία κάποια άλλη πράξη από την πλευρά του αναφορικά με την πληρωμή. Για τον σκοπό αυτό, οι φορείς αυτοί θα πρέπει να κάνουν μία ξεκάθαρη δήλωση ότι οι συμβατικές υποχρεώσεις τους εκπληρώνονται ήδη με την πληρωμή σε ευρώ ή δολάρια».

Και τα ρούβλια; Πουθενά. Οι αγορές και διεθνείς αναλυτές διαβάζοντας πίσω από τις γραμμές εκτίμησαν πως οι νέες οδηγίες έκλεισαν… το μάτι στα ρούβλια του Πούτιν, καθώς ό,τι δεν απαγορεύεται ρητά, μάλλον σιωπηρώς επιτρέπεται, ιδίως σε συνθήκες ενεργειακής ασφυξίας. Αυτό ήταν και το σήμα που περίμεναν τα νομικά γραφεία των εταιρειών για να προχωρήσουν στις ενέργειες τους.

Την επόμενη μέρα η σύγχυση, ωστόσο, επέστρεψε, καθώς ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, Eric Mamer, δήλωσε πως το άνοιγμα λογαριασμού σε ρούβλια θα ήταν «πέρα από τις ενδείξεις που δώσαμε στις χώρες – μέλη για ό,τι επιτρέπεται με βάση το καθεστώς. Οτιδήποτε πέρα από το άνοιγμα λογαριασμού στο νόμισμα της σύμβασης στην Gazprombank και την πληρωμή σε αυτό τον λογαριασμό και στη συνέχεια την έκδοση ανακοίνωσης που να λέει ότι με αυτό θεωρείται ότι έχει ολοκληρωθεί η πληρωμή, είναι αντίθετο με τις κυρώσεις», είπε ο Mamer.

Τελικά την λύση την έδωσε η ζωή και η πραγματικότητα.

Τι ανακοίνωσαν χώρες και μεγάλες εταιρείες

Η ιταλική Εni ανακοίνωσε ότι άνοιξε στην Gazprom δύο λογαριασμούς, ένα σε ευρώ και έναν σε ρούβλια, για να συνεχισθεί η ροή του ρωσικού αερίου, ενώ και η γερμανική εταιρεία Uniper και η αυστριακή OMV αναμένουν ότι θα βρουν τρόπο να συνεχίσουν τις αγορές. Η ιταλική εταιρία πρόσθεσε ότι η απόφαση ελήφθη με σεβασμό στο διεθνές πλαίσιο κυρώσεων και με τη σύμφωνη γνώμη των ιταλικών αρχών.

Η γαλλική ενεργειακή εταιρεία Engie ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει την επόμενη πληρωμή της στην Gazprom σε ευρώ πριν το τέλος του μήνα καθώς οι δύο εταιρείες συμφώνησαν σε μία λύση που ευθυγραμμίζεται με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, ενώ η γερμανική RWE δήλωσε ότι έχει ανοίξει λογαριασμό στη Ρωσία για να πληρώσει σε ευρώ.

Η Σλοβακία επίσης πλήρωσε. «Πληρώσαμε σε ευρώ την οφειλή μας προς τη Gazprom», δήλωσε ο Προκιπτσάκ σε συνέντευξή του στην κρατική τηλεόραση της Σλοβακίας RTVS, εξηγώντας ότι η πληρωμή έγινε στις 17 Μαΐου. «Πραγματοποιήθηκε σε ευρώ διότι και ο ίδιος ο λογαριασμός εκδόθηκε σε ευρώ από τη Gazprom. Στη συνέχεια τα χρήματα εστάλησαν στον λογαριασμό της Gazprom και έχω λάβει επιβεβαίωση ότι έχουν παραληφθεί», επεσήμανε ο ίδιος. «Τώρα γίνεται η μετατροπή του συναλλάγματος η οποία θα ολοκληρωθεί με την καταβολή ρουβλιών στη Gazprom και μετά από αυτό θα συνεχιστεί η παροχή φυσικού αερίου», συνέχισε. «Η μετατροπή του συναλλάγματος είναι εκτός του ελέγχου της SPP», τόνισε ο Προκιπτσάκ

Σύμφωνα με το Bloomberg, που επικαλείται πηγές στην Gazprom, τουλάχιστον 10 ευρωπαϊκές εταιρείες προμήθειας φυσικού αέριου έχουν ανοίξει λογαριασμούς στην Gazprombank JSC, φτάνοντας στους 20 συνολικά που ετοιμάζονται να πληρώσουν σε ρούβλια για το ρωσικό αέριο που εισάγουν, ενώ άλλες 14 ευρωπαϊκές εταιρείες ζητούν τα έγγραφα που χρειάζονται ώστε να τους δημιουργήσουν άμεσα. 

Σε αντίθετη τροχιά η Φινλανδία, η οποία όμως βρίσκεται γενικώς σε τροχιά “σύγκρουσης” με τη Ρωσία λόγω της ενταξιακής πορείας που ξεκίνησε προς το ΝΑΤΟ. Δήλωσε επισήμως πως αρνείται να πληρώσει σε ρούβλια και η Ρωσία κλείνει αύριο, Σάββατο, τη στρόφιγγα. Η Φινλανδία είναι η τρίτη χώρα που χάνει το ρωσικό αέριο μετά την Πολωνία και την Βουλγαρία, επειδή αρνείται να πληρώσει σε ρούβλια.