Σαφές μήνυμα προς τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έστειλε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο των προτάσεών της για τον επανεξοπλισμό της ΕΕ, καλώντας τα να αγοράζουν περισσότερα, καλύτερα και πιο ευρωπαϊκά.
Δύο περίπου εβδομάδες μετά την παρουσίαση του σχεδίου “ReArm Europe”, μια πρωτοβουλία για τον επανεξοπλισμό της ΕΕ, που παρουσίασε η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η Κομισιόν επανήλθε, δημοσιεύοντας σήμερα μια Λευκή Βίβλο για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Άμυνας, λίγες ώρες πριν το Ευρωπαικό Συμβούλιο που θα λάβει χώρα στις Βρυξέλλες.
Οι λευκές βίβλοι που εκδίδονται από την Επιτροπή, είναι έγγραφα που περιλαμβάνουν προτάσεις δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συγκεκριμένους, κρίσιμους τομείς και στο πλαίσιο της άμυνας, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ προσδιορίζει τις προσπάθειες που πρέπει να γίνουν, τα κενά που πρέπει να καλυφθούν και από πού θα βρεθούν τα απαραίτητα κεφάλαια.
Η Λευκή Βίβλος που παρουσίασαν η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Κάγια Κάλλας και ο Επίτροπος Άμυνας και Διαστήματος, Άντριους Κουμπίλιους, αναφέρεται στις βασικές αμυντικές προτεραιότητες της ΕΕ και τις νομικές οδούς που μπορούν να ακολουθήσουν τα κράτη – μέλη, ώστε να επενδύσουν περισσότερα στις ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες και εταιρείες, να εστιάσουν στην αεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, σε συστήματα πυροβολικού, πυρομαχικά, πυραύλους, σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη και σε συστήματα αντι-drone, προχωρώντας παράλληλα σε κοινές προμήθειες.
Συγκεκριμένα
Η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη να ενεργοποιήσουν τη ρήτρα εθνικής διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η οποία θα τους παρέχει πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο για να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, στο πλαίσιο των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ.
Για τη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, η απόκλιση θα περιοριστεί στα εξής:
- Αύξηση μόνο των αμυντικών δαπανών, λαμβάνοντας ως σημείο εκκίνησης τη στατιστική κατηγορία «άμυνα» στην ταξινόμηση των λειτουργιών της κυβέρνησης
- Έως 1,5% του ΑΕΠ κατ’ ανώτατο όριο για κάθε έτος ενεργοποίησης της εθνικής ρήτρας διαφυγής.
- Θα ισχύσει σε περίοδο τεσσάρων ετών. Δηλαδή η ευελιξία βάσει της εθνικής ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες θα είναι διαθέσιμη για τέσσερα χρόνια, αρχής γενομένης από το 2025. Οι αυξήσεις στις αμυντικές δαπάνες θα υπολογιστούν σε σύγκριση με το επίπεδο των αμυντικών δαπανών το 2021.
Ένα νέο ειδικό εργαλείο για την Ασφάλεια Δράσης για την Ευρώπη – SAFE:
Η Επιτροπή θα συγκεντρώσει έως και 150 δισεκατομμύρια ευρώ στις κεφαλαιαγορές, βασιζόμενη στην καθιερωμένη ενοποιημένη προσέγγιση χρηματοδότησης για να βοηθήσει τα κράτη μέλη της ΕΕ να αυξήσουν γρήγορα και ουσιαστικά τις επενδύσεις στις αμυντικές δυνατότητες της Ευρώπης. Αυτά τα κεφάλαια θα εκταμιευθούν στα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη κατόπιν αιτήματος, βάσει εθνικών σχεδίων.
Οι εκταμιεύσεις θα λάβουν τη μορφή δανείων μεγάλης διάρκειας σε ανταγωνιστικές τιμές και ελκυστικά δομημένα, τα οποία θα αποπληρωθούν από τα δικαιούχα κράτη μέλη. Τα δάνεια θα χρηματοδοτηθούν από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Η Ουκρανία και οι χώρες ΕΖΕΣ/ΕΟΧ (σ.σ. Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος και Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών) θα μπορούν να συμμετάσχουν σε κοινές προμήθειες και θα είναι δυνατή η αγορά από τις βιομηχανίες τους.
Συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων επιταχύνοντας την Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων – Ανοιχτή πόρτα σε Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο, εφόσον διαθέτουν οντότητες εντός της ΕΕ
Η Λευκή Βίβλος της Κομισιόν αναφέρεται ρητώς ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να αγοράζουν επιλέξιμα προϊόντα από οντότητες που είναι εγκατεστημένες και έχουν την έδρα τους στην ΕΕ, στα κράτη ΕΟΧ/ΕΖΕΣ (Ελβετία, Ισλανδία, Λίχτενσταϊν και Νορβηγία) καθώς και στην Ουκρανία.
Για αναλώσιμα πολέμου (μη σύνθετα προϊόντα), τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα εξαρτήματα που αντιπροσωπεύουν το 65% του κόστους του τελικού προϊόντος προέρχονται από τις χώρες ΕΖΕΣ της Ένωσης/ΕΟΧ/Ουκρανία.
Για πολύπλοκα συστήματα, θα ισχύει ο ίδιος κανόνας, σε συνδυασμό με την ανάγκη τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι οι ανάδοχοι ελέγχουν πλήρως τον σχεδιασμό του αμυντικού εξοπλισμού. Αυτό για να διασφαλίσουμε ότι δεν δημιουργούμε νέες εξαρτήσεις για πολύπλοκα συστήματα.
Ωστόσο ο Επίτροπος Κουμπίλιους άφησε ανοιχτή την πόρτα και στην Τουρκία, λέγοντας ότι εφόσον τρίτες χώρες ή ακόμα και υποψήφιες προς ένταξη (όπως η Τουρκία) θα μπορούσαν να συμμετάσχουν, εφόσον έχουν αμυντικές βιομηχανίες που είναι εγκατεστημένες στην ΕΕ.
Όπως αναφέρει η χαρακτηριστικά η Λευκή Βίβλος της Κομισιόν, οι χώρες ΕΟΧ/ΕΖΕΣ και η Ουκρανία μπορούν να συμμετάσχουν στην κοινή προμήθεια, αλλά δεν θα μπορούν να λάβουν τα δάνεια. Επιπλέον, η κοινή προμήθεια μπορεί να περιλαμβάνει, υποψήφιες χώρες, δυνάμει υποψήφιες χώρες και άλλες τρίτες χώρες με τις οποίες η Ένωση έχει συνάψει εταιρική σχέση ασφάλειας και άμυνας.
Η Κομισιόν προτείνει επίσης αυξημένη συνεργασία με κράτη όπως ο Καναδάς και η Ινδία, ενώ η Νορβηγία θα θεωρείται de facto, σχεδόν ως πλήρες μέλος της ΕΕ, στο ζήτημα της άμυνας.
Στο αυριανό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο η Λευκή Βίβλος της Κομισιόν
Οι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ αναμένεται να ασχοληθούν με το ζήτημα της ευρωπαϊκής άμυνας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα λάβει χώρα την Πέμπτη και την Παρασκευή, ωστόσο κάποιες εθνικές κυβερνήσεις εμφανίζονται απρόθυμες να αποκοπούν από την αμερικανική αμυντική βιομηχανία, ενώ άλλες δεν βλέπουν θετικά την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αποκτήσει λόγο στην άμυνα, πολιτική στην οποία δεν έχει καμία αρμοδιότητα, καθώς πρόκειται για υπόθεση που αφορά αποκλειστικά στα κράτη – μέλη της ΕΕ.
Μια πιθανή προσέγγιση, θα ήταν η δημιουργία συμμαχίας των προθύμων, ενδεχομένως με τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Πολωνία η οποία θα είναι ανοιχτή σε όποια άλλα κράτη θα θελήσουν να συμμετάσχουν Πρόκειται για την επαναφορά της ιδέας της “Ευρώπης με μεταβλητική γεωγραφία”, την οποία είχε εκφράσει ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ. Ωστόσο δεν αναμένεται κάποια σημαντική εξέλιξη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Πέμπτης και της Παρασκευής, καθώς οι 27 φαίνεται να προτιμούν την επόμενη Σύνοδο, και συγκεκριμένα του Ιουνίου, η οποία θα ακολουθήσει μια συνάντηση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων του ΝΑΤΟ.
Τεράστιες επενδύσεις στην άμυνα ανακοίνωσαν Βερολίνο και Παρίσι
Σημειώνεται ότι η γερμανική Κάτω Βουλή (Bundestag), υπερψήφισε την πρόταση του “εν αναμονή Καγκελάριου” Φρίντριχ Μερτς για την αναθεώρηση του συνταγματικού κανόνα του χρεόφρενου, που αναμένεται να ανοίξει το δρόμο για επενδύσεις έως και 500 δισ. στην άμυνα, ενώ ο πρόεδρος της Γαλλίας ανακοίνωσε ένα σχέδιο ύψους 1,5 δισ. για την προμήθεια περισσότερων μαχητικών Rafale, σε μια αεροπορική βάση που θα φιλοξενήσει την επόμενη εκδοχή του αεροσκάφους, το οποίο θα φέρει υπερηχητικούς πυρηνικούς πυραύλους. Παράλληλα η Πορτογαλία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να ακυρώσει την αγορά αμερικανικών F-35, επιλέγοντας αντίθετα μια ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.
