Οι μαύρες τρύπες «καταβροχθίζουν» αστέρια, αλλά μπορούν και να πυροδοτήσουν τον σχηματισμό αστέρων, όπως ανακάλυψαν πρόσφατα οι επιστήμονες με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble.

Στα κέντρα των περισσότερων, αν όχι όλων, των μεγάλων γαλαξιών υπάρχουν υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες με μάζες που είναι εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερες από αυτές του ήλιου. Οι αστρονόμοι έχουν δει στο παρελθόν γιγάντιες μαύρες τρύπες να «καταβροχθίζουν» αστέρια. Έχουν επίσης εντοπίσει υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες να δημιουργούν ισχυρές εκροές που μπορούν να τροφοδοτήσουν τα πυκνά νέφη από τα οποία γεννιούνται τα αστέρια. Αυτό το φαινόμενο είχε παρατηρηθεί προηγουμένως σε μεγάλους γαλαξίες αλλά όχι σε νάνους γαλαξίες.

Οι αστρονόμοι πίσω από τη νέα μελέτη μελέτησαν τον νάνο γαλαξία Henize 2-10 που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 34 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, στον νότιο αστερισμό Pyxis. Πρόσφατες εκτιμήσεις δείχνουν ότι ο νάνος γαλαξίας έχει μάζα περίπου 10 δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτή του ήλιου.

Πριν από μια δεκαετία, η επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Έιμι Ρέινς στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μοντάνα, ανίχνευσε ραδιοφωνικές εκπομπές και εκπομπές ακτίνων Χ από τον Henize 2-10 που υποδηλώνουν ότι ο πυρήνας του νάνου γαλαξία φιλοξενεί μια μαύρη τρύπα μεγέθους περίπου 3 εκατομμυρίων ηλιακών μαζών. Ωστόσο, άλλοι αστρονόμοι πρότειναν ότι αυτή η ακτινοβολία μπορεί να προέρχεται από το απομεινάρι μιας έκρηξης άστρου, γνωστό ως σουπερνόβα.

Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές επικεντρώθηκαν σε μια έλικα αερίου από την καρδιά του Henize 2-10, μήκους περίπου 490 ετών φωτός, στην οποία ρέει ηλεκτρικά φορτισμένο ιονισμένο αέριο με ταχύτητα 1,8 εκατομμύρια χιλιόμετρα την ώρα. Αυτή η εκροή συνδέθηκε σαν ομφάλιος λώρος με ένα φωτεινό αστρικό φυτώριο περίπου 230 έτη φωτός από τον πυρήνα του Henize 2-10.

Αυτή η εκροή χτύπησε το πυκνό αέριο του «αστρικού φυτωρίου» ωθώντας το νερό προς τα έξω. Οι ερευνητές ανακάλυψαν νεογέννητα αστρικά σμήνη ηλικίας περίπου 4 εκατομμυρίων ετών και πάνω από 100.000 φορές τη μάζα του ήλιου, τα οποία ήταν διάσπαρτα στο μονοπάτι της εξάπλωσης της εκροής.

Με τη βοήθεια εικόνων υψηλής ανάλυσης από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, οι επιστήμονες εντόπισαν ένα μοτίβο που μοιάζει με φελλό, στην ταχύτητα του αερίου στην εκροή. Τα υπολογιστικά τους μοντέλα υπέδειξαν ότι αυτό πιθανόν να οφείλεται στην μετάπτωση ή την ταλάντωση μιας μαύρης τρύπας. Δεδομένου ότι ένα υπόλειμμα σουπερνόβα δεν θα προκαλούσε ένα τέτοιο μοτίβο, αυτό υποδηλώνει ότι ο πυρήνας του Henize 2-10 φιλοξενεί πράγματι μια μαύρη τρύπα.

Στο μέλλον, οι ερευνητές σκοπεύουν να ερευνήσουν περισσότερους νάνους γαλαξίες με παρόμοιο σχηματισμό άστρων. Ωστόσο, αυτό είναι δύσκολο καθώς τα συστήματα όπως ο Henize 2-10 δεν είναι συνηθισμένα και οι παρατηρήσεις υψηλής ποιότητας είναι δύσκολες», δήλωσε ο Σούτ. Ωστόσο, όταν το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb τεθεί σε λειτουργία στο εγγύς μέλλον, οι αστρονόμοι θα έχουν νέα εργαλεία για την αναζήτηση αυτών των συστημάτων», σημείωσε.