Τα έντομα ως εναλλακτική πηγή πρωτεϊνών η οποία θα προσφέρει λύση στο πρόβλημα του υποσιτισμού και της εξοικονόμησης πόρων έχουν ήδη έχουν γίνει αποδεκτά για κυκλοφορία στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενώ ο κατάλογος των εγκεκριμένων ειδών τείνει να διευρυνθεί φέρνοντας έτσι στις κουζίνες των Ευρωπαίων συνήθειες άλλων λαών.
Πριν από λίγους μήνες η ΕΕ ενέκρινε την εισαγωγή των προνυμφών Alphitobius diaperinus, οι οποίες θεωρούνται το μικρότερο αλευροσκουλήκι στην αγορά των τροφίμων. Μέχρι στιγμής αρκετά παρασκευάσματα εντόμων έχουν ενταχθεί ή θα ενταχθούν στον κατάλογο των εγκεκριμένων από την ΕΕ τροφών εντόμων, συμπεριλαμβανομένου του αποξηραμένου αλευροσκουληκιού Tenebrio Molitor και της αποξηραμένης σκόνης της μεταναστευτικής ακρίδας, ανεβάζοντας έτσι τον αριθμό των εγκεκριμένων εντόμων που προορίζονται προς βρώση.
Η εντατική εκτροφή ζώων είναι ένας σημαντικός εκπομπός αερίων θερμοκηπίου που ευθύνεται για έως και 37% των παγκόσμιων εκπομπών. Τα έντομα έχουν προταθεί ως εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης και ήδη έχουν πολλούς υποστηρικτές.
Άλλωστε, αποτελούν ήδη μέρος της διατροφής περίπου 2 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, ειδικά σε τροπικές περιοχές με υψηλά επίπεδα βιοποικιλότητας. Τα σκαθάρια, οι πεταλούδες, οι σκόροι, οι γρύλοι, οι ακρίδες, οι σφήκες και τα μυρμήγκια συμπεριλαμβάνονται στα πιο δημοφιλή έντομα που καταναλώνονται με τα περισσότερα από αυτά να συλλέγονται από τη φύση ενώ στη συνέχεια τα βράζουν στον ατμό, τα ψήνουν, τα τηγανίζουν ή τα μαγειρεύουν.
Τα έντομα εκτρέφονται και στη συνέχεια κονιοποιούνται ή μετατρέπονται σε αλεύρι. Μπέργκερ εντόμων φτιαγμένα από σκουλήκια βουβάλου και βιολογική σόγια εμφανίζονται σε εστιατόρια και σούπερ μάρκετ.
Καθώς η ιδέα της κατανάλωσης εντόμων έχει απογειωθεί, το ίδιο ισχύει και για τη βιομηχανία γύρω από την εκτροφή τους. Στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, εκτρέφονται υπό ελεγχόμενες συνθήκες πριν θανατωθούν με κατάψυξη ή τεμαχισμό. Στη συνέχεια, υπόκεινται σε κρυοξήρανση, συσκευάζονται ή κονιοποιούνται, και διατίθενται προς κατανάλωση (μπορούν να προστεθούν σε μπιφτέκια, προϊόντα αρτοποιίας ή σνακ).
Είναι η παραγωγή των εντόμων πραγματικά βιώσιμη;
Η εκτροφή των εντόμων είναι αναμφίβολα μικρότερης εντάσεως από τα παραδοσιακά εκτρεφόμενα ζώα.
Ωστόσο, όπως υποστηρίζουν ειδικοί επιστήμονες, οι γρύλοι και άλλα ζωύφια που τρέφονται με καλλιέργειες δεν συνιστούν ένα «δωρεάν γεύμα». Η «αναλογία μετατροπής τροφής»,δηλαδή η ποσότητα της τροφής που χρειάζεται να καταναλωθεί από το έντομο σε σύγκριση με την ποσότητα της παραγόμενης τροφής δείχνει ότι σπαταλούν περισσότερη τροφή από ό,τι παράγουν. Κάποιες μύγες και οι αργεντίνιες κατσαρίδες είναι από τα πιο αποτελεσματικά είδη εντόμων, με αναλογίες μετατροπής τροφής μεταξύ 1,4 και 2,7 προς ένα, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και αυτές τρώνε περισσότερη τροφή από ό,τι παράγουν.
Εάν ο στόχος είναι πραγματικά να αντιμετωπιστεί ο υποσιτισμός, τότε το προφανές συμπέρασμα είναι ότι είναι πολύ καλύτερο να χρησιμοποιούμε καλλιεργήσιμες εκτάσεις για να ταΐσουμε τους ανθρώπους απευθείας παρά να ταΐζουμε εκτρεφόμενα έντομα, σημειώνει ο Φίλιπ Λύμπερι, διευθύνων σύμβουλος του Compassion in World Farming.
Η εκτροφή εντόμων είναι απλώς μέρος της ίδιας παλιάς ιστορίας, ενός συστήματος που σπαταλά περισσότερα τρόφιμα από όσα παράγει στην πραγματικότητα.
Οι υποστηρικτές της κατανάλωσης εντόμων ισχυρίζονται ότι τα έντομα είναι απαραίτητα για τη διατροφή ενός αυξανόμενου πληθυσμού. Ωστόσο, παγκοσμίως, ήδη παράγουμε αρκετά για να θρέψουμε το διπλάσιο του σημερινού ανθρώπινου πληθυσμού.
Ο κύριος λόγος για την ψευδαίσθηση «δεν αρκεί» είναι η ποσότητα που χάνεται λόγω της σπατάλης τροφίμων και η ποσότητα των δημητριακών και της σόγιας που χρησιμοποιούνται ως τροφή για εκτρεφόμενα ζώα (κότες, αγελάδες ή γρύλους). Το 36% της συνολικής συγκομιδής των βρώσιμων καλλιεργειών, οι οποίες προσφέρουν αρκετές θερμίδες για να συντηρηθούν 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι, χρησιμοποιείται για ζωοτροφές.
Όπως η εργοστασιακή καλλιέργεια είναι σπάταλη και αναποτελεσματική, έτσι και η μεγάλης κλίμακας παραγωγή εντόμων που τρέφονται με καλλιέργειες.
Το σκεπτικό για τη βιομηχανική εκτροφή εντόμων γίνεται ακόμη πιο αδύναμο όταν προορίζεται για την διατροφή των ζώων. Παράλληλα, η βιομηχανική παραγωγή ζώων – εντόμων ή άλλων – στηρίζεται στη βιομηχανική παραγωγή δημητριακών, που συνήθως σημαίνει ψεκασμό της υπαίθρου με εντομοκτόνα.
Έτσι, για να παράγουμε ένα σύνολο εντόμων, εξαφανίζουμε ένα άλλο, εξαθλιώνοντας ένα οικοσύστημα και αφήνοντας τα ωδικά πτηνά και άλλα πλάσματα που βασίζονται σε άγρια έντομα για τροφή να πεινάσουν.
Περί ηθικής
Το ερώτημα εάν η εκτροφή εντόμων είναι ηθική από την άποψη της καλής διαβίωσης των ζώων είναι επίσης σημαντικό.
Επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι τα έντομα έχουν την ικανότητα να υποφέρουν. Έχουν υποδοχείς που αισθάνονται τη θερμότητα ή τον τραυματισμό. Οι μέλισσες έχουν αποδειχθεί ότι έχουν την ικανότητα να αισθάνονται αισιοδοξία. Τα μυρμήγκια διδάσκουν το ένα το άλλο πού να πάνε για φαγητό. Όταν τα μυρμήγκια Matabele τραυματίζονται κατά τη διάρκεια επιδρομών σε αποικίες τερμιτών, μεταφέρονται στο σπίτι και γλείφονται οι πληγές τους για να αποφευχθεί η μόλυνση.
