Με σαφή αναφορά στην «ελληνική πρόταση» που υποστηρίζεται και από την Ιταλία, οι υπουργοί ενέργειας της ΕΕ στο κείμενο των συμπερασμάτων καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να επικαιροποιήσει γρήγορα την εργαλειοθήκη του Οκτωβρίου του 2021 για τις τιμές και να προχωρήσει ταχύτατα σε νέες πρωτοβουλίες που θα έχουν θετική επίπτωση στους ενεργειακούς λογαριασμούς των καταναλωτών, τη στιγμή που η Κομισιόν κινείται με ταχύτητες ράθυμου Μεξικανού, καταμεσήμερο στη ζεστή Γκουανταλαχάρα!

Θυμίζουμε πως η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης είναι πως η ΕΕ θα πρέπει να κινηθεί με την ίδια λογική όπως και στην αντιμετώπιση της πανδημίας, σε τρεις άξονες:

α) άμεσα να υπάρχει εξαίρεση από τους δημοσιονομικούς κανόνες για το διάστημα που θα διαρκέσει η ενεργειακή κρίση. Η κυβέρνηση έχει ήδη επιδοτήσει το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου και έχει δεσμευθεί ότι θα συνεχίσει τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων για όσο διαρκέσει η κρίση. Η ενεργειακή κρίση όμως ίσως κρατήσει όλο το 2022, κουβαλώντας αβάσταχτο κύμα ακρίβειας.

β) μεσοπρόθεσμα από σήμερα μέχρι το Μάιο να γίνουν συντονισμένες αγορές φυσικού αερίου από την ΕΕ μέσω της Κομισιόν, ώστε να επιτευχθούν πιο ανταγωνιστικές τιμές. Εάν οι ευρωπαϊκές χώρες στραφούν σε άλλες πηγές φυσικού αερίου (υγροποιημένου -LNG- από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική), όπως θα επιθυμούσαν και οι ΗΠΑ, το κόστος είναι αντικειμενικά υψηλότερο σε σχέση με το εισαγόμενο από τη Ρωσία και

γ) μεσομακροπρόθεσμα από το καλοκαίρι να δημιουργηθεί ένα ταμείο, το οποίο να χρηματοδοτηθεί από τις μελλοντικές εισροές από τα δικαιώματα ρύπων και από το οποίο θα αντλήσουν τα κράτη- μέλη για να στηρίξουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Στη δημιουργία ενός κεντρικού ευρωπαϊκού μηχανισμού για τη στήριξη των Ευρωπαίων καταναλωτών, με την αξιοποίηση έως και 100 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα έσοδα των πλειστηριασμών δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, έχει αναφερθεί άλλωστε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Η κομισιόν συμφωνεί αλλά καθυστερεί

Η ανάγκη για λήψη άμεσων μέτρων στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων υπογραμμίζεται στο κείμενο των συμπερασμάτων του Συμβουλίου των υπουργών ενέργειας που πραγματοποιήθηκε εκτάκτως στις Βρυξέλλες.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η ελληνική πρόταση έλαβε τη στήριξη ονομαστικά από τρεις χώρες, το Βέλγιο, την Κύπρο και το Λουξεμβούργο ενώ και η Ιταλία εμφανίζεται θετική.

Όπως αναφέρει το κείμενο των συμπερασμάτων, η προστασία των καταναλωτών, τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων, ιδίως των πιο ευάλωτων, σε ένα περιβάλλον ευμετάβλητων τιμών ενέργειας, αποτελεί προτεραιότητα για τους υπουργούς και στο πλαίσιο αυτό τα κράτη μέλη συζήτησαν τα μέτρα που θα ήταν αναγκαία για να μειώσουν την έκθεση των καταναλωτών στις ευμετάβλητες ενεργειακές τιμές.

Οι υπουργοί ενέργειας συζήτησαν χθες τόσο τα βραχυπρόθεσμα όσο και τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για την αντιμετώπιση της ουκρανικής κρίσης, δίνοντας έμφαση στην ενεργειακή ασφάλεια, την διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας, την αξιοποίηση των υποδομών αποθήκευσης αλλά και τη μείωση της εξάρτησης από έναν προμηθευτή.

Σύμφωνα με το Συμβούλιο υπουργών τα κράτη μέλη και η Ε.Ε. είναι προετοιμασμένοι και έτοιμοι να λάβουν δράση για να διασφαλίσουν την συνεχιζόμενη ασφάλεια των ενεργειακών προμηθειών.

Έχοντας ως βάση τις ευέλικτες υποδομές, τις αποδοτικές αγορές και τις αποδεδειγμένες διαδικασίες συντονισμού, το ενεργειακό σύστημα είναι προετοιμασμένο και ανθεκτικό αναφέρει το κείμενο των συμπερασμάτων. Επιπλέον, οι υπουργοί λαμβάνοντας υπόψη και την ανάλυση της Κομισιόν κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για την ασφάλεια προμήθειας της Ε.Ε. στο άμεσο μέλλον.

Σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο, οι υπουργοί εκτίμησαν ότι είναι δυνατόν να μεγιστοποιηθούν οι προμήθειες εκτός Ευρώπης, ιδίως σε ό,τι αφορά το LNG. Μάλιστα θα ενισχυθούν οι επαφές με χώρες παραγωγούς σε αυτήν την κατεύθυνση. Για το πετρέλαιο αποφασίστηκε τα κράτη μέλη να είναι έτοιμα να αξιοποιήσουν, εάν καταστεί αναγκαίο τα στρατηγικά τους αποθέματα.

Σε κάθε περίπτωση οι υπουργοί κάλεσαν την Κομισιόν να παρακολουθεί στενά την κατάσταση ιδίως στις αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου προκειμένου να ληφθούν τα απαραίτητα επιπλέον μέτρα που θα διασφαλίσουν την ετοιμότητα και θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα της Ε.Ε.

Επίσης αποφάσισαν μια σειρά από μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα ενόψει του επόμενου χειμώνα, όπως ο συντονισμός για την καλύτερη δυνατή χρήση των αποθηκών αερίου και των υποδομών LNG, την επιτάχυνση και ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας και την ενίσχυση των επιλογών για μείωση της εξάρτησης από έναν προμηθευτή.

Παράλληλα θα ενισχυθεί και θα επιταχυνθεί η συνεργασία για αυξημένες επενδύσεις σε ανανεώσιμες, ασφαλείς, βιώσιμες, χαμηλού άνθρακα τεχνολογίες και μέτρα ενεργειακής αποδοτικότητας, διασυνδέσεις και την περαιτέρω διαφοροποίηση των προμηθευτών και των ενεργειακών πηγών.

Οι διεργασίες ως τώρα

Ο κ.Μητσοτάκης είχε προτείνει ήδη από τον Οκτώβριο την κοινή αγορά φυσικού αερίου από την ΕΕ, όπως είχε γίνει και με το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού. Την πρόταση αυτή υποστήριζε και η Ιταλία που μαζί με την Ελλάδα είναι οι δύο χώρες της ΕΕ με τη μεγαλύτερη ενεργειακή εξάρτηση από εισαγωγές.

Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 75% της συνολικής ενεργειακής προσφοράς της Ιταλίας και της Ελλάδας σύμφωνα με τη Moody’s. Από τη Ρωσία ειδικότερα προέρχεται το 26% των εισαγωγών πετρελαίου και το 39% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Ελλάδας.

Αλλά και η Γερμανία εισάγει το 90% της ετήσιας κατανάλωσης της σε φυσικό αέριο και το 65% από αυτό προέρχεται από τη Ρωσία. Για αυτό άλλωστε και είχε προχωρήσει τον αγωγό Nord Stream 2, τον οποίο φυσικά το Βερολίνο αναγκάστηκε να βάλει στην κατάψυξη.

Εάν εφαρμοστεί αυτό το πακέτο θα πρέπει να περάσει στα …αζήτητα ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ που είχε δηλώσει πολύ πρόσφατα ότι «η Ελλάδα θα πρέπει να επιστρέψει άμεσα σε πρωτογενή πλεονάσματα, όπως πριν από την πανδημία». Συνεπώς η χαλάρωση των δημοσιονομικών κανόνων λόγω ενεργειακής κρίσης είναι κάτι που επιθυμεί εξ ανάγκης σήμερα η Αθήνα.

Η Κομισιόν προκρίνει επίσης την πρόταση της γαλλικής προεδρίας της Ε.Ε. : η προεδρία Μακρόν στην ΕΕ έχει ζητήσει την χρήση των «ουρανοκατέβατων» κερδών (windfall profits) που έχουν οι υπόλοιπες μορφές ηλεκτροπαραγωγής προς ελάφρυνση και ανακούφιση των νοικοκυριών.

Η πρόταση υπάρχει και στο προσχέδιο της ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις τιμές της ενέργειας που πρόκειται να δημοσιευθεί τον επόμενο μήνα και το οποίο διοχετεύθηκε στην EURACTIV.

Στις δράσεις που προβλέπονται στο προσχέδιο, περιλαμβάνεται και η «επαναχρησιμοποίηση των υψηλών εσόδων» τέτοιων μονάδων, καθώς κάποια «κράτη-μέλη ίσως θελήσουν να ανακτήσουν μέρος αυτών των επιπλέον εσόδων μέσω συγκεκριμένων οικονομικών μέτρων».

Ηδη αυτό το έχει κάνει η Ισπανία, φορολογώντας μέρος των υπερβολικών εσόδων των πυρηνικών σταθμών και των μονάδων ΑΠΕ, για να βρεθούν κονδύλια προς επιδότηση των τελικών καταναλωτών.«Η Κομισιόν αρχικά ήταν αντίθετη στην εφαρμογή του μέτρου, αλλά τώρα βλέποντας τα δύσκολα κάνει στροφή 180 μοιρών.

Σε συνδυασμό με τη ρυθμιστική παρέμβαση στις τιμές των τιμολογίων λιανικής ρεύματος, η οποία επίσης περιλαμβάνεται στο προσχέδιο, εμείς εδώ στις Βρυξέλλες μετά από πολλές συζητήσεις και πιέσεις κρατάμε πιο ελαστική στάση, αφού βλέπουμε πως η κρίση θα παραταθεί έως το τέλος του 2022» μας λέει έλληνας αξιωματούχος της Κομισιόν.