Ελληνικοί υδρογονάνθρακες; Από την (σχεδόν πλήρη) εγκατάλειψη στην ολική επαναφορά!

«Πράσινο φώς» (ξανα) δίνει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στους πετρελαϊκούς ομίλους για τη συνέχιση των ερευνητικών τους προγραμμάτων στο πρόγραμμα εκμετάλλευσης κοιτασμάτων φυσικού αερίου.

Με το μήνυμά του για τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων στην ενεργειακή κρίση ο κ.Μητσοτάκης μίλησε για την αξιοποίηση κοιτασμάτων φυσικού αερίου με οικονομικό ενδιαφέρον ως μέρος της εξασφάλισης της ενεργειακής αυτάρκειας στη χώρα μας.

Η ΕΕ έχει θέσει σε απόλυτη προτεραιότητα την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία. Συνεπώς εκτιμά ως «πολύτιμη κάθε ευρωπαϊκή πηγή ενέργειας, με πρώτες βεβαίως τις Ανανεώσιμες Πηγές, των οποίων η εγκατάσταση θα επιταχυνθεί αλλά και συμπληρωματικές λύσεις για αρκετά χρόνια και στο πλαίσιο αυτό η Ε.Ε. ευνοεί τη διατήρηση των πυρηνικών και ανθρακικών σταθμών αλλά και την επέκταση της άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου» όπως λέει στέλεχος του κυβερνητικού επιτελείου που συνομιλεί διαρκώς με τις Βρυξέλλες.

Εξάλλου προς αυτή την κατεύθυνση ότι έχουν ενταθεί ήδη οι κινήσεις για νέα προγράμματα εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη Βόρεια Θάλασσα, αλλά και στην Ιταλία.

Οι δηλώσεις του πρωθυπουργού της χώρας έρχονται σε μία περίοδο με ιδιαίτερη κινητικότητα στον τομέα των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, κυρίως επειδή οι ΗΠΑ ξανασκέφτονται (έστω και με άλλες παραμέτρους, πιθανή συμμετοχή και της Τουρκίας δηλαδή) του τεράστιου έργου του αγωγού φυσικού αερίου East Med.

Υδρογονάνθρακες – «Κλειδί» ο East Med

Ο αγωγός Ανατολικής Μεσογείου ή απλώς EastMed είναι νευραλγικός υπό σχεδιασμό θαλάσσιος και χερσαίος αγωγός φυσικού αερίου ο οποίος θα συνδέει απευθείας τις ενεργειακές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Κύπρου και της Κρήτης.

Ο αγωγός αναπτύσσεται από την εταιρεία «Υποθαλάσσιος Αγωγός Φυσικού Αερίου Ελλάδας–Ιταλίας / ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε.», στην οποία συμμετέχουν μέχρι στιγμής ισομερώς η ελληνική ΔΕΠΑ και η ιταλική εταιρεία Edison.

Συγκεκριμένα, θα μεταφέρεται φυσικό αέριο από τα θαλάσσια κοιτάσματα στη Θάλασσα του Λεβάντε προς την Ελλάδα, καθώς και προς την Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές περιοχές μέσω των αγωγών Poseidon και IGB.

Ο αγωγός θα έχει μήκος περίπου 1.900 χιλιομέτρων, θα φτάνει σε βάθη περίπου 3 χιλιομέτρων και θα έχει χωρητικότητα 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ανά χρόνο. Η κατασκευή του αναμένεται να ολοκληρωθεί σε περίπου 7-10 χρόνια και το κόστος της ανέρχεται στα 8-10 δις. δολάρια.

Στις 2 Ιανουαρίου 2020, υπεγράφη στην Αθήνα η συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού East Med από τους ηγέτες της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ.

Ηδη από το 2013 η κατασκευή του αγωγού East Med αναγνωρίστηκε βάσει του κανονισμού 347/2013 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος.

Την περίοδο 2015-2018 η ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε. πραγματοποίησε τις τεχνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές μελέτες με την επιχορήγηση 2 εκατομμυρίων ευρώ από την ΕΕ, ενώ τον Ιούνιο του 2018 η εταιρεία έλαβε πρόσθετη χρηματοδότηση 34,5 εκατομμυρίων ευρώ από την ΕΕ για την ολοκλήρωση των μελετών.

Το Δεκέμβριο του 2018 ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Κύπρου, της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Ιταλίας για τη σύναψη Διακυβερνητικής Συμφωνίας για την υποστήριξη υλοποίησης του έργου.

Το κείμενο έλαβε την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Φεβρουάριο του 2019 και η συμφωνία υπογράφηκε στο Τελ Αβίβ στις 20 Μαρτίου 2019 μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ και υπό την παρουσία του τότε υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, ως ένδειξη στήριξης του εγχειρήματος αυτού από την Ουάσινγκτον.

Ο αγωγός θα περιορίσει την εξάρτηση της παροχής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη από το φυσικό αέριο της Ρωσίας.

Στις 7 Μαΐου 2019, ο τότε Πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζουζέπε Κόντε δήλωσε, σε εκδήλωση κοντά στη Ρώμη, ότι η Ιταλία τάσσεται ενάντια στην κατασκευή του αγωγού Poseidon, δηλαδή του τελευταίου κομματιού του αγωγού East Med που θα συνδέει την Ελλάδα με την Ιταλία μέσω της Αδριατικής Θάλασσας, θέτοντας υπό διακύβευση την ολοκλήρωση του έργου.

Ωστόσο, τη 1 Ιανουαρίου 2020 αναφέρθηκε ότι ο υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης της Ιταλίας Στέφανο Πατουανέλι απέστειλε στον Έλληνα ομόλογό του μια επιστολή στήριξης προς τον αγωγό EastMed και, συνεπώς, επανέφερε τη στήριξη της Ιταλίας προς το εγχείρημα, ενώ και ο σημερινός Πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι φαίνεται να στηρίζει το έργο.

Στις 2 Ιανουαρίου 2020 υπεγράφη στην Αθήνα η συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού East Med από τους ηγέτες της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ.

Σε δηλώσεις του, ο Πρωθυπουργός κ.Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι ο αγωγός «δεν αποτελεί απειλή για κανέναν», ενώ ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και ο τότε Πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου χαρακτήρισαν τη συμφωνία ως «ιστορική».

Η συμφωνία περιλαμβάνει διατάξεις που διασφαλίζουν την ασφάλεια του αγωγού και ενός κοινού φορολογικού καθεστώτος. Ο αγωγός θα συνδέει τα κοιτάσματα Λεβιάθαν και Αφροδίτη της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη.

Ο αγωγός θα ξεκινά από τη Θάλασσα του Λεβάντε και θα συνεχίσει προς το έδαφος της Κύπρου, όπου θα βρίσκεται σταθμός συμπίεσης.

Από την Κύπρο, ο αγωγός θα συνεχίσει δυτικά για περίπου 700 χιλιόμετρα, θα φτάσει σε βάθος 3 χιλιομέτρων και, στη συνέχεια, θα φτάσει στο έδαφος της ανατολικής Κρήτης, όπου θα βρίσκεται σταθμός αποσυμπίεσης και θα παρέχει φυσικό αέριο σε όλο το νησί. Στη συνέχεια, η διαδρομή του θα συνεχίσει βορειοδυτικά και θα φτάσει στην ανατολική Πελοπόννησο, κοντά στον Άγιο Φωκά Λακωνίας.

Οι θαλάσσιες μελέτες σε αυτή την διαδρομή διεκπεραιώθηκαν μεταξύ τέλη Ιουλίου και αρχές Αυγούστου 2021 από το ερευνητικό πλοίο Nautical Geo.

Ύστερα, θα διασχίσει χερσαία την Πελοπόννησο σε βορειοδυτική κατεύθυνση, θα διασχίσει τον Πατραϊκό κόλπο και θα συνεχίσει κατά μήκος της ηπειρωτικής Ελλάδας, καταλήγοντας στην περιοχή της Θεσπρωτίας. Από εκεί θα συνδεθεί με τον σχεδιαζόμενο αγωγό Poseidon, ο οποίος θα παρέχει φυσικό αέριο προς την Ιταλία.

Ενώ στις αρχές του χρόνου φέτος, οι αμερικανοί φάνηκαν να εγκαταλείπουν την ιδέα του αγωγού ως «ασύμφορη οικονομικά», τώρα με την εισβολή Πούτιν στην Ουκρανία, το σχέδιο ξαναζωντάνεψε με γοργούς ρυθμούς.

Επαναδραστηριοποίηση στην Αθήνα

Η νέα γραμμή της Αθήνας, όπως είχαν επισημάνει εγκαίρως «Αξία» και radar.gr ξεκίνησε από τα μέσα του περασμένου μήνα όταν η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων επανεμφανίστηκε σε διεθνείς εκθέσεις για το upstream (στο Κάιρο της Αιγύπτου) αλλά και η γεν. γραμμ. Ενέργειας κα Αλεξάνδρα Σδούκου μίλησε ανοιχτά για τις έρευνες υδρογονανθράκων στη χώρα μας.

Η αλλαγή της στάσης της κυβέρνησης, οριστικοποιήθηκε στη σύσκεψη της 5ης Μαρτίου στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό με αντικείμενο την έρευνα των υδρογονανθράκων στη χώρα μας.

Η ανάγκη της ενεργειακής απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο που προκλήθηκε με τον πόλεμο στην Ουκρανία ήταν, εκείνη που ώθησε την κυβέρνηση στην αναθεώρηση της ενεργειακής της πολιτικής.

Το ελληνικό πρόγραμμα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, μετά από μια δυναμική αφύπνιση προ δεκαετίας περίπου και μετά την προσέλκυση μεγάλων διεθνών ονομάτων του κλάδου, ειδικά για τις περιοχές Νότια και Νοτιοανατολικά της Κρήτης, είχε μάλλον τεθεί εν υπνώσει. Θυμίζουμε και δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών κ. Ν. Δένδια.

Η κατάσταση σήμερα μεταβάλλεται άρδην στο πλαίσιο της αναδιαμόρφωσης της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής, αλλά η άντληση φυσικού αερίου.

Ας μην βαυκαλιζόμαστε όμως: χρειάζονται πολλά χρόνια ερευνών για να διαπιστωθεί αρχικά το αν υπάρχουν διαθέσιμα κοιτάσματα (και μάλιστα αξιοποιήσιμα) για να μιλάμε στη συνέχεια για πιθανό πρόγραμμα εκμετάλλευσης.

Υπάρχει αισιοδοξία από τα πρώτα στοιχεία για κοιτάσματα φυσικού αερίου στις παραχωρήσεις δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης (δικαιώματα Total – ExxonMobil – ΕΛΠΕ), ενώ ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στην ερμηνεία των δεδομένων που αντλήθηκαν από τις σεισμικές έρευνες στον Κυπαρισσιακό Κόλπο και στο Ιόνιο (δικαιώματα στα ΕΛΠΕ).

Στελέχη της ΕΔΕΥ και πανεπιστημιακοί ομιλούν με δόση υπερβολής για κοιτάσματα φυσικού αερίου συνολικής αξίας 250 δις. ευρώ.

Στη Δυτική Πελοπόννησο, κυρίως στην Κυπαρισσία και στο Κατάκολο Ηλείας υπάρχει διαπιστωμένο κοίτασμα φυσικού αερίου της τάξης του ενός δισεκατομμυρίου κυβικών μέτρων.

Η Energean στην οποία έχουν παραχωρηθεί τα δικαιώματα έρευνας κι εκμετάλλευση της περιοχής για το «Κατάκολο» υπολογίζει να ξεκινήσει τη διαδικασία της παραγωγής. Παράλληλα, κοιτάσματα φυσικού αερίου σε μεγάλο βάθος έχει αναδείξει και η σεισμική έρευνα της Energean στη χερσαία παραχώρηση των Ιωαννίνων, σύμφωνα πάντα με πληροφορίες.

«Πιστεύουμε πως όλα από δω και πέρα θα εξελιχθούν ομαλά και οι επενδυτές που έχουν λάβει σημαντικές θαλάσσιες παραχωρήσεις στην χώρα μας, θα συνεχίσουν τα προγράμματα ερευνών τους» μας λέει με συγκρατημένη αισιοδοξία στέλεχος του κυβερνητικού επιτελείου που ασχολείται με το θέμα.

Οι υπόλοιπες έρευνες

Από την πλευρά της η ExxonMobil έχει σε εξέλιξη επιβεβαιωτική γεώτρηση στο κοίτασμα «Γλαύκος» στην κυπριακή ΑΟΖ, το οποίο έχει αρχικά εκτιμηθεί στα 200- 220 δις κυβικά μέτρα.

Στα καθ ημάς η Energean έχει ξεκινήσει εξωστρεφή γεωτρητική καμπάνια στο Ισραήλ με στόχους έως 110 δις κ.μ, ενώ ετοιμάζεται να ξεκινήσει παραγωγή από τα θαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου Karish (γ’ τρίμηνο 2022) και Karish North (β´ εξάμηνο 2023) στο Ισραήλ (συνολικά 100 δις κ.μ.) καθώς και των θαλάσσιων κοιτασμάτων NEA/NI στην περιοχή της Αλεξάνδρειας στην Αίγυπτο

Τέλος η Κύπρος αναζητεί τρόπους επιτάχυνσης της ανάπτυξης του κοιτάσματος Αφροδίτη (εκτίμηση για 120 δις κ.μ.).