«Τα μουσεία πρέπει να εξελίσσονται με την κοινωνία». Με αυτή τη φράση-πυξίδα, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη αποτύπωσε το περιεχόμενο και την πρόκληση της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων, η οποία φέτος φέρει τον τίτλο «Μουσεία και κοινωνίες σε διαρκή αλλαγή». Μια θεματική που βρίσκει στην Ελλάδα ισχυρό αντίκρισμα, καθώς την τελευταία πενταετία έχει συντελεστεί μια σιωπηλή επανάσταση στη μουσειακή πολιτική, με στόχο την εξωστρέφεια, τη βιωσιμότητα και την κοινωνική τους ένταξη.

Όπως τόνισε η υπουργός σε δήλωσή της, τα μουσεία δεν είναι πια απλοί χώροι έκθεσης, αλλά δυναμικοί θεσμοί γνώσης, εμπειρίας και ενσυναίσθησης. Οφείλουν να εκπαιδεύουν, να εμπνέουν, να μεταδίδουν αξίες και ταυτόχρονα να αντανακλούν τον παλμό των τοπικών κοινωνιών.

Μουσεία: Αναγνώριση, Πιστοποίηση, Αναγέννηση

Κρίσιμο εργαλείο σε αυτή τη μετάβαση αποτέλεσε η θέσπιση του Ελληνικού Συστήματος Αναγνώρισης και Πιστοποίησης Μουσείων, με τη δημιουργία ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος που επιτρέπει στο ΥΠΠΟ να συνεργάζεται ενεργά με τα δημόσια και ιδιωτικά μουσεία της χώρας.

Ο στόχος είναι διπλός: να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται δομικές αδυναμίες και λειτουργικές ελλείψεις, αλλά και να προωθούνται καλές πρακτικές, σύγχρονες δράσεις και στρατηγικά πλάνα εκσυγχρονισμού. Πρόκειται για μια βαθιά μεταρρυθμιστική παρέμβαση, που δίνει στα μουσεία τα εργαλεία να σχεδιάζουν, να αυτοαξιολογούνται και να προσαρμόζονται.

26 μουσεία αποδόθηκαν στην κοινωνία από το 2019

Η πολιτική αυτή έχει απτά αποτελέσματα: 26 νέα ή πλήρως ανακαινισμένα μουσεία έχουν παραδοθεί στην ελληνική κοινωνία από το 2019 μέχρι σήμερα. Μεταξύ αυτών:

  • Η Εθνική Πινακοθήκη και το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα,
  • το Αρχαιολογικό Μουσείο «Αρέθουσα» στη Χαλκίδα,
  • το Διαχρονικό Μουσείο Τήλου,
  • τα Αρχαιολογικά Μουσεία Πολυγύρου, Πετραλώνων, Αλεξανδρούπολης, Σαμοθράκης,
  • τα νέα μουσεία του Αγίου Νικολάου, των Χανίων και της Μεσαράς στην Κρήτη,
  • η Αρχαιολογική Συλλογή Σάμης στην Κεφαλονιά,
  • και το Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών.

Μέσα από την πολυεπίπεδη δράση του ΥΠΠΟ, η έννοια του μουσείου επαναπροσδιορίζεται ως κοινωνικός θεσμός, και όχι μόνο πολιτιστικός. Ένα μουσείο σήμερα καλείται να είναι ανοιχτό, προσβάσιμο, βιωματικό και συμπεριληπτικό.

28 μουσεία σε φάση υλοποίησης και 20 ακόμη σε μελέτη

Η δεύτερη φάση του σχεδίου βρίσκεται ήδη σε πλήρη εξέλιξη. 28 μουσεία βρίσκονται στη διαδικασία ίδρυσης, επανέκθεσης ή ριζικής ανακαίνισης, με παραδόσεις που εκτείνονται από το 2025 έως το 2028. Ενδεικτικά έργα:

  • Το Εθνικό Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στον Πειραιά,
  • η επαναλειτουργία του Παλαιού Μουσείου Ακρόπολης,
  • το Μουσείο ευρημάτων Μετρό Θεσσαλονίκης,
  • τα τρία μουσεία στο Τατόι,
  • το Αρχαιολογικό Μουσείο Άργους,
  • τα νέα μουσεία στη Χάλκη, στο Αγαθονήσι, στην Κομοτηνή, στη Σπάρτη, στη Χώρα Μεσσηνίας, και στη Νάξο.

Παράλληλα, βρίσκεται σε φάση μελετών και ωρίμανσης ένα τρίτο κύμα 20 μουσείων, με κορυφαίο το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το οποίο θα μετατραπεί σε παγκόσμιας εμβέλειας πολιτιστικό κόμβο.

Πολιτισμός και Ανάπτυξη: Η επένδυση που αποδίδει

Η προσέγγιση του ΥΠΠΟ δεν είναι απλώς πολιτιστική. Είναι και αναπτυξιακή. Τα μουσεία που δημιουργούνται ή αναβαθμίζονται έχουν πολλαπλό ρόλο: παιδευτικό, κοινωνικό, τουριστικό και οικονομικό. Παράγουν θέσεις εργασίας, κίνηση στην περιφέρεια, επισκεψιμότητα σε μικρές περιοχές, και ενισχύουν την πολιτιστική ταυτότητα και συνοχή της κοινωνίας.

Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η υπουργός: «Δημιουργούμε μουσεία που απευθύνονται στο νου και στην ψυχή. Μουσεία ανοιχτά, ελκυστικά, ανθρώπινα». Σε μια εποχή όπου οι κοινωνίες μεταβάλλονται ραγδαία, ο πολιτισμός δεν ακολουθεί απλώς την αλλαγή – την καθοδηγεί.

Διαβάστε ακόμη: