Τα εμβόλια για την COVID-19 αναπτύχθηκαν και παρήχθησαν με πρωτοφανή ταχύτητα. Ωστόσο, περισσότερο από εννέα μήνες αφότου αποδείχθηκαν ασφαλή και αποτελεσματικά πολλαπλά εμβόλια, λιγότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού και μόνο το 8% των ανθρώπων στην Αφρική έχουν λάβει το εμβόλιο.
Τέτοιες καθυστερήσεις στον εμβολιασμό κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας είναι εξαιρετικά δαπανηρές τόσο από ανθρώπινη όσο και από οικονομική άποψη.
Όπως επισημαίνουν αναλυτές σε άρθρο τους που δημοσιεύεται στο blog του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, κάθε μήνα το 2020 και στις αρχές του 2021 ο COVID-19 σκότωνε περίπου 300.000 ανθρώπους. Και σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ αναμένεται να μειώσει το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 12 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2020 και το 2021, απώλειες που υπολογίζονται σε περίπου 500 δισεκατομμύρια δολάρια το μήνα.
Ο εμβολιασμός είναι αναμφισβήτητα ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να περιοριστεί όχι μόνο ο φόρος στην ανθρώπινη ζωή και υγεία, αλλά και οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις μιας πανδημίας.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο γρήγορος εμβολιασμός των ανθρώπων είναι τόσο σημαντικός. Οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί θα μπορούσαν να λάβουν πολλά βήματα για να επιταχύνουν τον παγκόσμιο εμβολιασμό κατά τη διάρκεια μελλοντικών πανδημιών, να προωθήσουν πιο δίκαιη και αποτελεσματική διανομή και να μειώσουν τα κίνητρα για απαγορεύσεις εξαγωγών και αποθησαύριση. Δύο ιδιαίτερα σημαντικά βήματα είναι η προώθηση των επενδύσεων στην παραγωγική ικανότητα και τις αλυσίδες εφοδιασμού εμβολίων και η χρηματοδότηση τομέων έρευνας για τους οποίους οι κοινωνικές ανάγκες υπερβαίνουν κατά πολύ τα υπάρχοντα εμπορικά κίνητρα.
Επικίνδυνο και χρονοβόρο
Σύμφωνα με τη μελέτη, δύο χαρακτηριστικά της παραγωγής εμβολίων είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την κατανόηση της πολιτικής ετοιμότητας για πανδημία. Πρώτον, η ανάπτυξη είναι επικίνδυνη και χρονοβόρα. Η πιθανότητα επιτυχίας για οποιοδήποτε συγκεκριμένο υποψήφιο εμβόλιο είναι συνήθως χαμηλή.
Στις αρχές της πανδημίας, υπολογίσαμε ότι θα χρειάζονταν 15 έως 20 υποψηφιότητες για να έχουμε περίπου 80 τοις εκατό πιθανότητες για τουλάχιστον μία επιτυχία, με βάση ιστορικά δεδομένα.
Μέχρι το 2020, τα εμβόλια χρειάστηκαν χρόνια για να αναπτυχθούν και ακόμη περισσότερο για να παραχθούν σε μεγάλη κλίμακα. Ακόμη και με τον επείγοντα χαρακτήρα μιας παγκόσμιας πανδημίας, μέχρι τον Οκτώβριο του 2020, πολλοί ειδικοί πίστευαν ότι θα περιμέναμε μέχρι τα τέλη του 2021 για να εγκριθεί ένα εμβόλιο και υπολόγισαν ότι ο κόσμος θα παράγει μόλις 115 εκατομμύρια δόσεις μέχρι το τέλος του έτους (CGD 2020).
Οπως αποδείχτηκε, οι ασυνήθιστα μεγάλες επενδύσεις από χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ηνωμένου Βασιλείου, συνέβαλαν στην επιτάχυνση της ανάπτυξης πολλαπλών πολύ αποτελεσματικών εμβολίων για την COVID-19.
Ο κόσμος ήταν επίσης τυχερός που τα εμβόλια ήταν πιο εύκολο να αναπτυχθούν από αυτά για ασθένειες όπως η ελονοσία ή το AIDS. Ακόμη και όταν η σύνθεση του εμβολίου προχωρά πολύ πιο γρήγορα από το αναμενόμενο, οι κλινικές δοκιμές χρειάζονται μήνες.
Δεύτερον, οι εγκαταστάσεις τελικής παραγωγής είναι γενικά εξαιρετικά εξειδικευμένες για ένα συγκεκριμένο εμβόλιο και κάθε εγκατάσταση απαιτεί ρυθμιστική έγκριση. Χρειάζεται χρόνος για την επαναχρησιμοποίηση των εγκαταστάσεων, ακόμη και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης (περίπου έξι μήνες κατά τη διάρκεια της COVID-19).
Ακόμη και όταν η σύνθεση του εμβολίου προχωρά πολύ πιο γρήγορα από το αναμενόμενο, οι κλινικές δοκιμές χρειάζονται μήνες.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, πολλές εταιρείες και κυβερνήσεις στόχευαν να επεκτείνουν τη δυναμικότητα, συχνά επαναπροσδιορίζοντας τα υπάρχοντα εργοστάσια, κάτι που είναι πιο γρήγορο από το να χτίζει κανείς από την αρχή.
Ωστόσο, η παραγωγή περιορίστηκε τόσο από την έλλειψη διαθέσιμης χωρητικότητας για επαναχρησιμοποίηση όσο και από τις ελλείψεις γενικών εισροών όπως γυάλινα φιαλίδια, σωματίδια λιπιδίων και σακούλες βιοαντιδραστήρα. Αυτό όχι μόνο επιβράδυνε τον εμβολιασμό, αλλά οδήγησε επίσης σε ανησυχίες ότι με την επέκταση της παραγωγικής ικανότητας, οι πλούσιες χώρες μονοπωλούσαν.
Πόση ικανότητα παραγωγής χρειάζεται; Είναι λογικό να εγκαταστήσουμε και να διατηρήσουμε αρκετά ώστε να εμβολιαστεί ο κόσμος με καθένα από τα πολλά υποψήφια εμβόλια, αφού δεν γνωρίζουμε εκ των προτέρων ποιο θα πετύχει. Αυτό θα κόστιζε δισεκατομμύρια δολάρια (Kazaz, Webster και Yadav 2021), αλλά δεδομένης της εκτίμησης του ΔΝΤ για το οικονομικό κόστος της COVID-19, οι αναμενόμενες αποδόσεις θα ήταν υψηλές ακόμη και με μέτριο κίνδυνο μελλοντικών πανδημιών.
Κοινωνική έναντι ιδιωτικής αξίας
Ωστόσο, ο ιδιωτικός τομέας δεν θα το κάνει μόνος του. Η εγκατάσταση και η διατήρηση της πλεονάζουσας χωρητικότητας είναι δαπανηρή. Κατά τη διάρκεια μιας μελλοντικής πανδημίας, όπως και με την COVID-19, οι κατασκευαστές θα αναμένουν ότι οι πολιτικοί και κοινωνικοί περιορισμοί στην τιμολόγηση θα μειώσουν τις αποδόσεις τους. Η κοινωνική αξία της πρόσθετης ικανότητας είναι επομένως πολύ μεγαλύτερη από την ιδιωτική αξία για τις εταιρείες.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι η οριακή κοινωνική αξία της υπάρχουσας χωρητικότητας εμβολίου COVID-19 στις αρχές του 2021 ήταν 500 έως 1.000, σε σύγκριση με 6 έως 40 σε τρέχουσες συμβάσεις (Castillo και άλλοι 2021).
Ως εκ τούτου, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προσφέρουν κίνητρα για την εγκατάσταση επιπλέον χωρητικότητας και τη δημιουργία αποθεμάτων εισροών. Για παράδειγμα, το Operation Warp Speed στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Vaccine Taskforce στο Ηνωμένο Βασίλειο πλήρωσαν εταιρείες για να εγκαταστήσουν παραγωγική ικανότητα ενώ οι κλινικές δοκιμές για τα εμβόλια COVID-19 ήταν ακόμη σε εξέλιξη. Αυτά τα προγράμματα πλήρωσαν πολλαπλάσια: η COVID-19 στοίχισε στην οικονομία των ΗΠΑ περίπου 26 δισεκατομμύρια δολάρια την ημέρα το 2020 και το 2021.
Το συμπέρασμα είναι ότι η Operation Warp Speed, η οποία είχε ξοδέψει μόλις 13 δισεκατομμύρια δολάρια από τον Δεκέμβριο του 2020, θα πληρώσει για τον εαυτό της εάν μειώσει τη διάρκεια της πανδημίας κατά μόλις 12 ώρες. Περισσότερες πρώτες επενδύσεις στην παραγωγική ικανότητα θα είχαν ακόμη μεγαλύτερα οφέλη.
Ο εθνικισμός των εμβολίων
Η συσσώρευση εισροών και η εγκατάσταση χωρητικότητας εκ των προτέρων θα συμβάλει επίσης στη μείωση του κινδύνου εθνικισμού εμβολίων—απαγόρευση εξαγωγών και συσσώρευση κρίσιμων προμηθειών που θέτουν σε κίνδυνο το εμπορικό σύστημα στο οποίο βασίζεται το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου για πρόσβαση στην ιατρική τεχνολογία. Κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας, οι έλεγχοι τιμών δημιουργούν ελλείψεις και οι ελλείψεις με τη σειρά τους δημιουργούν ισχυρά κίνητρα για τις εκλεγμένες κυβερνήσεις να παραδώσουν επιτυχημένα εμβόλια στους εγχώριους ψηφοφόρους στους οποίους είναι τελικά υπόλογοι αντί να τα διαθέσουν σε άλλες χώρες.
Αυτό δεν είναι μόνο θεωρία. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ινδία, οι μεγαλύτεροι παραγωγοί εμβολίων στον κόσμο, περιόρισαν τις εξαγωγές εμβολίων το 2020 και το 2021. Ορισμένες χώρες της ΕΕ περιόρισαν τις εξαγωγές χειρουργικών μασκών ακόμη και σε άλλα μέλη της ΕΕ, και οι Ηνωμένες Πολιτείες κατηγορούνται για κατάσχεση αποστολών με προορισμό τους συμμάχους της. Όταν τελείωσε η παγκόσμια έλλειψη μασκών, οι διεθνείς εντάσεις γρήγορα έσβησαν.
Η ηθική πειθαρχία από μόνη της είναι απίθανο να αποτρέψει τον εθνικισμό των εμβολίων.
Στη γλώσσα της θεωρίας των παιγνίων, η αλλαγή της συμπεριφοράς των εθνικών κυβερνήσεων σε πανδημίες θα απαιτήσει αλλαγή του παιχνιδιού: ο εμβολιασμός του κόσμου σε λίγους μήνες θα αποδυναμώσει σημαντικά τα κίνητρα των κυβερνήσεων για αποθησαύριση και περιορισμό των εξαγωγών. Ακόμα κι αν οι χώρες εμβολίαζαν πρώτα τους δικούς τους πληθυσμούς, οι καθυστερήσεις για τον υπόλοιπο κόσμο θα ήταν πολύ μικρότερες.
Δυνατότητα ανεφοδιασμού
Τόσο οι εθνικές όσο και οι πολυμερείς επενδύσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού και την ικανότητα και τα αποθέματα εμβολίων πρέπει να είναι ευπρόσδεκτες. Κατά τη διάρκεια της COVID-19 υπήρχε αβεβαιότητα σχετικά με το εάν οι επενδύσεις μιας χώρας για την επέκταση της ικανότητας εμβολίων θα είχαν θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις σε άλλες χώρες. Από τη μια πλευρά, αυτές οι επενδύσεις αυξάνουν την παγκόσμια προσφορά.
Παρά τα εμβόλια που εγκρίθηκαν τον Δεκέμβριο του 2020, πολλές χώρες δεν αναμένουν να έχουν εμβολιάσει πλήρως την πλειοψηφία του πληθυσμού τους τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του 2022.
Στο μέλλον, μπορούμε να αποφύγουμε μια τέτοια καταστροφική καθυστέρηση επενδύοντας στρατηγικά εκ των προτέρων.
Χρηματοδότηση έρευνας
Περισσότερη χρηματοδότηση για την έρευνα είναι μια άλλη επείγουσα ανάγκη, σύμφωνα πάντα με τη μελέτη.
Οι εμπορικές επενδύσεις σε ορισμένους τομείς έρευνας και ανάπτυξης εμβολίων κατά των πιθανών πανδημικών παθογόνων είναι πολύ χαμηλές για να ικανοποιήσουν την κοινωνική ανάγκη, καθιστώντας τη δημόσια χρηματοδότηση προτεραιότητα.
Η παραδοσιακή διαδικασία έρευνας και ανάπτυξης έχει σχεδιαστεί για να βελτιστοποιεί τα οφέλη για την υγεία του ατόμου που λαμβάνει το εμβόλιο μέσω της σωστής ισορροπίας μεταξύ της αποτελεσματικότητας των μεγαλύτερων δόσεων και των μεγαλύτερων παρενεργειών τους. Αυτή η ισορροπία μπορεί να αλλάξει κατά τη διάρκεια μιας έλλειψης εμβολίων, όταν η προμήθεια είναι επίσης ζήτημα δημόσιας υγείας. Η μετάβαση σε χαμηλότερες δόσεις, η αύξηση των διαστημάτων μεταξύ των δόσεων ή η χρήση στρατηγικών συνδυασμού και αντιστοίχισης θα μπορούσε να επιταχύνει σημαντικά τον εμβολιασμό, σώζοντας περισσότερες ζωές.
Οι κυβερνήσεις μπορούν να επιδοτούν περισσότερη έρευνα με δυνητικά σημαντικά κοινωνικά οφέλη όταν τα ιδιωτικά κίνητρα είναι ανεπαρκή.
Οι τρέχουσες ερευνητικές και ρυθμιστικές διαδικασίες δεν σχεδιάστηκαν για καταστάσεις πανδημίας και αξίζει να εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαν να ενημερωθούν για να επιταχυνθεί η ανάπτυξη και η διαθεσιμότητα εμβολίων για μελλοντικές πανδημίες.
Τα μέτρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν τη δημιουργία επιστημονικής και ηθικής υποδομής για την ταχεία αξιολόγηση του κατά πόσον είναι κατάλληλες οι δοκιμές πρόκλησης σε ανθρώπους. δημοσίευση προκαταρκτικών δεδομένων από πρώιμες κλινικές δοκιμές για την ενημέρωση των αποφάσεων κατανομής της παραγωγικής ικανότητας· θέσπιση διεθνών προτύπων αδειοδότησης· και επιτάχυνση της διαδικασίας έγκρισης χρήσης έκτακτης ανάγκης.
