Τον Αύγουστο του 2025, τα ελληνικά πανεπιστήμια θα βρεθούν αντιμέτωπα με την πρώτη μαζική εφαρμογή του νόμου Κεραμέως, ο οποίος προβλέπει τη διαγραφή φοιτητών που έχουν ξεπεράσει το ανώτατο όριο φοίτησης.
Ο νόμος 4957/2022 ορίζει ότι οι φοιτητές μπορούν να παραμείνουν εγγεγραμμένοι στα πανεπιστήμια για έξι χρόνια σε τετραετείς σπουδές και οκτώ χρόνια σε πενταετείς σχολές. Όσοι υπερβούν το όριο, θα πρέπει να διαγράφονται από τα μητρώα των ιδρυμάτων, εκτός αν εντάσσονται σε εξαιρέσεις για σοβαρούς λόγους υγείας ή έχουν κάνει χρήση του δικαιώματος μερικής φοίτησης.
Τρία χρόνια μετά την ψήφισή του, ο νόμος βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης, καθώς για πρώτη φορά θα πρέπει να εφαρμοστεί στην πράξη.
Οι αντιδράσεις των πανεπιστημίων και οι πιέσεις για αλλαγές
Στη Σύνοδο των Πρυτάνεων, που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο στον Μυστρά, οι πρυτάνεις εξέφρασαν στον υπουργό Παιδείας Κυριάκο Πιερρακάκη την ανάγκη για μεταβατικές διατάξεις και εξαίρεση συγκεκριμένων κατηγοριών φοιτητών.
Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) κατέθεσε ήδη εισήγηση για την προσθήκη νέων εξαιρέσεων, όπως λόγοι βιοποριστικής απασχόλησης ή αιτιολογημένη αδυναμία συμμετοχής στις εξετάσεις.
Ο πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Βασίλης Βασδέκης, πρότεινε την καθιέρωση μεταβατικής περιόδου, ώστε να δοθεί δεύτερη ευκαιρία σε όσους βρίσκονται κοντά στην ολοκλήρωση των σπουδών τους.
Ανάλογη θέση εξέφρασε και ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Παναγιώτης Καλδής, σημειώνοντας ότι απαιτούνται στοχευμένες λύσεις για όσους φοιτητές βρίσκονται ένα βήμα πριν το πτυχίο.
Τι απαντά το υπουργείο Παιδείας
Ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης, αν και εμφανίστηκε επιφυλακτικός, τόνισε ότι ο νόμος θα εφαρμοστεί κανονικά. Ωστόσο, ζήτησε από τα πανεπιστήμια αναλυτικά στοιχεία για να διαπιστωθεί το εύρος του προβλήματος και αν απαιτούνται στοχευμένες τροποποιήσεις.
Μέχρι στιγμής, το υπουργείο δεν έχει ανακοινώσει πρωτοβουλίες για τροποποίηση του νόμου, παρά τις πιέσεις που δέχεται από ακαδημαϊκούς κύκλους και φοιτητές.
Τι προβλέπει ο νόμος για τους φοιτητές που ξεπερνούν το όριο
Ο νόμος Κεραμέως ορίζει ότι, μετά τη συμπλήρωση του ανώτατου ορίου φοίτησης, το Διοικητικό Συμβούλιο του Τμήματος υποχρεούται να εκδώσει πράξη διαγραφής.
Ωστόσο, προβλέπονται εξαιρέσεις για φοιτητές που αντιμετωπίζουν:
- Σοβαρά προβλήματα υγείας, είτε οι ίδιοι είτε συγγενικά τους πρόσωπα.
- Αποδεδειγμένη εργασία τουλάχιστον 20 ωρών την εβδομάδα, η οποία επιτρέπει την ένταξή τους σε καθεστώς μερικής φοίτησης, διπλασιάζοντας το όριο σπουδών.
- Ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή ιδιότητα αθλητή, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Οι φοιτητές που δεν έχουν υπερβεί το όριο μπορούν να διακόψουν προσωρινά τις σπουδές τους για διάστημα έως δύο ετών, χωρίς να διατηρούν τη φοιτητική τους ιδιότητα.
Η εφαρμογή του νόμου εναπόκειται στα ΑΕΙ, ενώ η παραβίασή του συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα και επηρεάζει τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων.
Πόσοι φοιτητές κινδυνεύουν με διαγραφή
Σύμφωνα με την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), το 2023 υπήρχαν 695.678 εγγεγραμμένοι φοιτητές, εκ των οποίων:
- 361.888 (52%) ήταν ενεργοί, δηλαδή βρίσκονταν εντός του ανώτατου χρονικού ορίου φοίτησης.
- 333.790 (48%) είχαν ξεπεράσει το όριο φοίτησης και κινδυνεύουν με διαγραφή.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πόσοι από αυτούς είναι κοντά στην ολοκλήρωση των σπουδών τους και πόσοι είναι εγγεγραμμένοι για δεκαετίες χωρίς ακαδημαϊκή δραστηριότητα.
Αυτός ο «άγνωστος Χ» θα καθορίσει και τις τελικές αποφάσεις για τυχόν τροποποίηση του νόμου.
Το υπουργείο Παιδείας κρατά κλειστά τα χαρτιά του
Παρά τη δημόσια συζήτηση, το υπουργείο Παιδείας δεν έχει τοποθετηθεί επίσημα για ενδεχόμενες αλλαγές στον νόμο.
Η επόμενη Σύνοδος των Πρυτάνεων, που θα πραγματοποιηθεί στις αρχές Μαΐου στη Θεσσαλονίκη, αναμένεται να αποτελέσει σημείο καμπής για την υπόθεση. Ο υπουργός Παιδείας θα συμμετάσχει στη Σύνοδο, έχοντας πλέον στα χέρια του τα στοιχεία που ζήτησε από τα πανεπιστήμια.
Η εφαρμογή ή η τροποποίηση του νόμου για τους «αιώνιους» φοιτητές παραμένει ανοικτό ζήτημα, με το πολιτικό και ακαδημαϊκό τοπίο να είναι ιδιαίτερα ρευστό.
