Η αλματώδης πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης έχει εκτοξεύσει τη δημιουργία δεδομένων, δημιουργώντας την ανάγκη για περισσότερα και ισχυρότερα κέντρα αποθήκευσης και επεξεργασίας. Η Γη, όμως, μοιάζει να περιορίζεται. Ολοένα και περισσότεροι επιστήμονες και εταιρείες στρέφουν πλέον το βλέμμα στο διάστημα. Ανάμεσά τους και η Lonestar Data Holdings, της οποίας ο πρόεδρος, Στίβεν Άιζελ, οραματίζεται ένα data center στη Σελήνη, που θα προσφέρει «απόλυτη ασφάλεια» και απεριόριστη ηλιακή ενέργεια.
Ήδη η Lonestar πραγματοποίησε με επιτυχία δοκιμή ενός μικροσκοπικού data center, σε μέγεθος βιβλίου, το οποίο ταξίδεψε στη Σελήνη με το διαστημικό σκάφος Athena της Intuitive Machines, που εκτοξεύθηκε από πύραυλο της SpaceX. Παράλληλα, η ανάγκη για χώρους εγκατάστασης στη Γη γίνεται όλο και πιο δύσκολη, καθώς τα data centers απαιτούν τεράστιες ποσότητες ενέργειας και ψύξης, ενώ προκαλούν αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες.
Σελήνη και τροχιά: λύση ανάγκης ή τεχνολογικό άλμα;
Η μεταφορά των data centers στο διάστημα, είτε σε τροχιά είτε στη Σελήνη, υπόσχεται πολλαπλά πλεονεκτήματα: άφθονη ηλιακή ενέργεια, απουσία περιβαλλοντικών περιορισμών και δυνατότητα εξειδίκευσης σε εφαρμογές που αφορούν τον ίδιο τον διαστημικό τομέα. Μια μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έδειξε ότι τέτοιου είδους εγκαταστάσεις θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν το ευρωπαϊκό ψηφιακό τοπίο, όντας πιο «πράσινες» από τα χερσαία κέντρα – αρκεί οι εκτοξεύσεις να παράγουν δέκα φορές λιγότερες εκπομπές ρύπων.
Το χρονοδιάγραμμα πάντως δεν είναι άμεσο. Για εμπορική βιωσιμότητα μιλάμε από το 2037 και μετά. Μέχρι τότε, θα πρέπει να έχουν αναπτυχθεί νέοι τύποι πυραύλων, κατάλληλοι για τα νέα δεδομένα.
Οι τεχνικές δυσκολίες και τα ερωτηματικά
Παρά την αισιοδοξία εταιρειών όπως η Lonestar, οι τεχνικές προκλήσεις είναι μεγάλες. Όπως εξηγεί ο Δρ. Ντομένικο Βιτσινάντσα, ειδικός στην επιστήμη των δεδομένων, το κόστος εκτόξευσης παραμένει τεράστιο, ενώ η ψύξη του εξοπλισμού αποτελεί ακόμη αναπάντητο τεχνικό γρίφο, καθώς τα παραδοσιακά συστήματα δεν λειτουργούν χωρίς τη βαρύτητα. Επιπλέον, τα ηλεκτρονικά συστήματα είναι ευάλωτα στις ηλιακές καταιγίδες, ενώ η συνεχώς αυξανόμενη ποσότητα διαστημικών σκουπιδιών εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους.
Η αποκατάσταση βλαβών σε τροχιά είναι σχεδόν αδύνατη, πράγμα που καθιστά κάθε αποστολή και λειτουργία data center στο διάστημα εξαιρετικά περίπλοκη. Κι όμως, εταιρείες όπως η Starcloud από την Ουάσινγκτον σχεδιάζουν την εκτόξευση δορυφορικού data center μέσα στον επόμενο μήνα, με σκοπό να ξεκινήσουν εμπορική δραστηριότητα ως τα μέσα του 2026.
Data centers ως «πρεσβείες» στο διάστημα
Η απόσταση από τη Σελήνη σημαίνει καθυστέρηση περίπου 1,5 δευτερολέπτου στη μεταφορά δεδομένων, κάτι που όμως είναι αδιάφορο για εφαρμογές όπως η μακροπρόθεσμη αποθήκευση ή τα backup. Ο διευθύνων σύμβουλος της Lonestar, Κρις Στοτ, δηλώνει ότι τα διαστημικά data centers μπορούν να βοηθήσουν και στη συμμόρφωση με ρυθμίσεις όπως η κυριαρχία δεδομένων, επιτρέποντας σε χώρες να διατηρούν δεδομένα «εντός συνόρων» – ακόμη κι αν αυτά τα σύνορα είναι… διαστημικά.
Όπως εξηγεί, με βάση τη διαστημική νομοθεσία, το κάθε data center θεωρείται νομικά τμήμα του κράτους που το εκτόξευσε. Ένα είδος «ψηφιακής πρεσβείας», όπου οι κανόνες του εδάφους ισχύουν ακόμη και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τη Γη.
Το μέλλον των δεδομένων δείχνει να εκτοξεύεται – κυριολεκτικά. Και μαζί του, και τα όρια του τι θεωρούμε δυνατό στην τεχνολογία.
