Η αιφνιδιαστική ανακοίνωση εκεχειρίας στην Ουκρανία από τη Μόσχα τη Μεγάλη Παρασκευή, λίγες ώρες πριν την Ανάσταση, άναψε νέες φωτιές στην πολιτική σκακιέρα του ουκρανικού πολέμου. Παρά την πρόφαση μιας χειρονομίας καλής θέλησης, η εκεχειρία-εξπρές που επικαλέστηκε το Κρεμλίνο αντιμετωπίζεται στη Δύση με σκεπτικισμό και καχυποψία.
Η πρωτοβουλία του Βλαντιμίρ Πούτιν να ανακοινώσει μονομερώς μια πασχαλινή παύση των συγκρούσεων ήρθε λίγο μετά τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ και του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο, οι οποίοι ζητούσαν «ένα σημάδι από τη Μόσχα». Η συγκυρία είναι καθόλου τυχαία και για πολλούς σηματοδοτεί έναν διπλωματικό ελιγμό με αποδέκτη όχι το Κίεβο, αλλά την Ουάσιγκτον.
Σκηνικό σύγχυσης και παραπληροφόρησης – Χάος στην πράξη
Παρά τα φαινομενικά ειρηνικά κίνητρα, η πραγματικότητα στο πεδίο των μαχών δεν φαίνεται να άλλαξε. Ο πρόεδρος Ζελένσκι δήλωσε ότι οι ρωσικές επιθέσεις συνεχίστηκαν κανονικά στις γραμμές του μετώπου, ενώ Ουκρανοί αξιωματούχοι καταγγέλλουν ότι η ανακοίνωση του Πούτιν προκάλεσε περισσότερη σύγχυση παρά αποκλιμάκωση.
Η ξαφνική επιβολή παύσης πυρός –χωρίς διαβούλευση, συντονισμό ή κοινά συμφωνημένα πρωτόκολλα– δεν άφησε κανένα περιθώριο προετοιμασίας. Ορισμένες μονάδες, μάλιστα, βρίσκονταν σε πλήρη μάχη τη στιγμή της ανακοίνωσης, δημιουργώντας ένα υλικοτεχνικό χάος και εκθέτοντας στρατεύματα σε πιθανές παγίδες ή παραπληροφόρηση.
Παλαιότερη ανάλογη κίνηση της Μόσχας, τον Ιανουάριο του 2023, κατά τη διάρκεια της Ορθόδοξης εορτής των Χριστουγέννων, είχε απορριφθεί ομόφωνα από Κίεβο και Δύση, με την κατηγορία ότι υποκρύπτει στρατιωτικούς στόχους.
Διπλωματικά παιχνίδια ή ουσιαστική πρόθεση;
Το χρονικό σημείο της ανακοίνωσης, σε συνδυασμό με την ασάφεια και την έλλειψη εφαρμογής στο έδαφος, αφήνει ελάχιστα περιθώρια ερμηνείας περί ειλικρινούς πρόθεσης. Αντιθέτως, ενισχύει το σενάριο πως ο Πούτιν επιχείρησε να κερδίσει πόντους στην αμερικανική πολιτική σκηνή, ιδιαίτερα απέναντι σε έναν Τραμπ που έχει κατά καιρούς εκφράσει πιο διαλλακτικές θέσεις για τη Ρωσία.
Αναλυτές σημειώνουν πως η εκεχειρία αυτή ενδέχεται να προσφέρει στη Μόσχα ρητορικά “όπλα”, ώστε να κατηγορήσει εκ νέου το Κίεβο ως μη διαλλακτικό και να ενισχύσει φιλορωσικές αφηγήσεις εντός και εκτός ΗΠΑ.
Εκεχειρία χωρίς συνεννόηση – Διπλωματική παγίδα;
Μια πραγματική εκεχειρία απαιτεί συντονισμό, προεργασία, μηχανισμούς επιτήρησης και κυρίως εμπιστοσύνη – κανένα από τα παραπάνω δεν υπήρξε στην ανακοίνωση της Μόσχας. Αντιθέτως, η αιφνιδιαστική αυτή κίνηση ενδέχεται να υπονομεύσει περαιτέρω τις διπλωματικές προσπάθειες που ενδεχομένως θα επιχειρηθούν το επόμενο διάστημα.
Όπως επισημαίνει διεθνής ανάλυση, πρόκειται για μια θεωρητική “παύση” που μοιάζει περισσότερο με επικοινωνιακή τακτική παρά με πραγματική πρόθεση ειρήνευσης. Και όσο το αίτημα για ειρήνη μετατρέπεται σε εργαλείο τακτικισμού, τόσο περισσότερο η διπλωματία αποδυναμώνεται και η σύγκρουση βαθαίνει.
