Σε αναμονή μιας κρίσιμης ετυμηγορίας βρίσκονται περίπου 200.000 δανειολήπτες που υπάγονται στον Νόμο Κατσέλη, με συνολικές οφειλές άνω των 12,5 δισ. ευρώ. Το μεγάλο διακύβευμα; Ο τρόπος υπολογισμού των τόκων στα δάνειά τους. Η απόφαση του Αρείου Πάγου, που αναμένεται εντός εξαμήνου, θα καθορίσει αν ο τόκος πρέπει να υπολογίζεται επί της μηνιαίας δόσης ή επί του συνολικού κεφαλαίου του δανείου.
Οι δανειολήπτες ζητούν οι τόκοι να υπολογίζονται στο ποσό που πληρώνουν κάθε μήνα, και όχι στο σύνολο της οφειλής – κάτι που αυξάνει σημαντικά το τελικό ποσό. Αντίθετα, οι διαχειριστές δανείων (servicers) και τα funds επιμένουν ότι η πρακτική πρέπει να είναι ίδια με όλα τα υπόλοιπα δάνεια.
Η εισαγγελική πρόταση ευνοεί τους δανειολήπτες, υποδεικνύοντας ότι οι τόκοι πρέπει να εφαρμόζονται στη δόση και όχι στο συνολικό υπόλοιπο, ώστε να προστατευτούν οι πιο ευάλωτοι πολίτες και να διατηρηθεί η πρώτη κατοικία τους.
Επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα και τους servicers
Η εφαρμογή της πρότασης θα έχει σοβαρές οικονομικές συνέπειες για τις τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης δανείων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ενδεχόμενη αλλαγή στον τρόπο εκτοκισμού θα προκαλέσει μεγάλη απώλεια εσόδων. Τα δάνεια αυτά έχουν ήδη τιτλοποιηθεί και ενταχθεί στο πρόγραμμα κρατικών εγγυήσεων, γεγονός που εγείρει κινδύνους για την ενεργοποίηση των εγγυήσεων και ενδεχόμενη πίεση στη σταθερότητα του συστήματος.
Από την άλλη, τονίζεται πως αν οι δανειολήπτες αδυνατούν να ανταποκριθούν λόγω υψηλών τόκων, τα ποσοστά αθέτησης θα αυξηθούν, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τις εγγυήσεις και ενισχύοντας τον κίνδυνο πλειστηριασμών.
Οι πλειστηριασμοί δεν λύνουν το πρόβλημα
Παρά την πίεση στους δανειολήπτες, η αποτελεσματικότητα των πλειστηριασμών είναι χαμηλή. Πάνω από 58% των προγραμματισμένων πλειστηριασμών δεν καταλήγουν σε κατακύρωση, ενώ από αυτούς που τελικά διεξάγονται, σχεδόν 8 στους 10 βγαίνουν άγονοι.
Προβλήματα όπως υψηλές τιμές εκκίνησης, αυθαιρεσίες στα ακίνητα και απουσία αγοραστικού ενδιαφέροντος οδηγούν σε αλλεπάλληλες ματαιώσεις. Οι τιμές συχνά ξεκινούν από 5.000 έως 50.000 ευρώ, αλλά ακόμα και αυτές οι δημοπρασίες δεν προσελκύουν πλειοδότες.
Παράλληλα, τα περισσότερα ακίνητα που καταλήγουν σε πλειστηριασμό αφορούν κατοικίες, αποθήκες και μικρά καταστήματα, αποτυπώνοντας τον κοινωνικό αντίκτυπο που έχει το φαινόμενο.
Θα επηρεαστεί το ελβετικό φράγκο;
Αν και το ενδιαφέρον εστιάζεται στον Νόμο Κατσέλη, υπάρχουν ερωτήματα αν η απόφαση αυτή μπορεί να δημιουργήσει προηγούμενο και για τις υποθέσεις με δάνεια σε ελβετικό φράγκο. Παρότι κάτι τέτοιο θεωρείται απίθανο λόγω προηγούμενων απορριπτικών αποφάσεων, σε εξαιρετικές περιπτώσεις ευάλωτων ομάδων δεν αποκλείεται να υπάρξουν εναλλακτικοί τρόποι διευθέτησης.
Η επερχόμενη απόφαση του Αρείου Πάγου δεν αφορά μόνο έναν νομικό ή τραπεζικό διακανονισμό. Είναι ζήτημα κοινωνικής πολιτικής. Αν επικρατήσει η πρόταση για εκτοκισμό επί της δόσης, χιλιάδες οικογένειες ίσως πάρουν ανάσα απέναντι στον κίνδυνο να χάσουν την κατοικία τους. Αν όχι, το πρόβλημα της υπερχρέωσης ενδέχεται να ενταθεί, και μαζί του ο κοινωνικός αντίκτυπος.
